Bir şeyi veya birisini bilerek unutmak mümkün mü? İşte beynin esnekliği ve anıların değiştirilebilirliği!
İnsanlar zaman zaman unutkan olabilirler ancak bazı anıları bilinçli olarak unutmak mümkün müdür? Beynin karmaşık yapısı ve zihinsel sağlık üzerine yapılan yeni araştırmalar, anıları değiştirmenin ve hatta bağlamdan kopararak onlardan kurtulmanın mümkün olduğunu gösterebiliyor. Yani travmatik bir olayın hatırasını zayıflatmak için belirli yöntemler kullanılabiliyor. Peki, bu yöntemler nelerdir ve hafıza nasıl çalışır? İşte, bilerek unutmaya dair detaylar...
Bir şeyi veya birini bilinçli olarak unutmak mümkün mü? Yeni yapılan bir çalışma, anıların bilinçli çabalarla zayıflatılabileceğini ve hatta değiştirilebileceğini gösteriyor. Anıları etkisiz hale getirmek için bağlamdan kurtulma, anıyı değiştirme veya pekiştirmeyi engelleme gibi çeşitli yöntemler öneriliyor. Haberimizde hafızanın nasıl çalıştığını ve bir şeyleri bilerek unutmaya çalışma yollarını derledik. İşte, detaylar...
HAFIZA NASIL ÇALIŞIR?
Hafıza, farklı türdeki bilgilerin beyinde depolanma şekline göre ayrılır. Alışkanlık anıları, beynin farklı bölgelerine yayılmışken duygusal olarak yoğun anılar (aşk, korku, kalp kırıklığı gibi) amigdala adı verilen bölgede saklanır. Bilinçli olarak hatırlanan bilgiler (randevu tarihleri, aktör isimleri vb.) ise hipokampüste depolanır.
Bilgisayarlarda bilgiler sabit disklerde saklanırken insan beyni, bilgileri yeniden inşa eder. Yeni bilgiler öğrenildiğinde, beyindeki kimyasallar sinapsları güçlendirir ve kısa süreli anılar oluşur. Bu anılar, tekrar ve zihinsel tekrarlarla uzun süreli hale gelir. Bu süreç "pekiştirme" olarak bilinir.
Pekiştirme süreci kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve saatler veya günler sürebilir. Anıların hatırlanmasında bağlam büyük öneme sahiptir. Anılar, bağlam olmadan hatırlanmak istendiğinde zorlaşır. Beyin, sadece olayın görüntüsünü değil, aynı zamanda olayın gerçekleştiği tüm detayları da yeniden inşa eder. Bu nedenle, belirli bir kokunun, görüntünün veya sesin bir anıyı tetiklemesi mümkündür.
TAMAMEN UNUTMAK MÜMKÜN MÜ?
Bir anı zihnimize yerleştiğinde onun kalıcı olup olmadığını merak edebiliriz. Aslında tamamen unutmak mümkün olmasa da, anılarla başa çıkmak mümkündür. Beynin plastik yapısı, anıların esnek olmasını sağlar ve bu da onları değiştirilebilir hale getirir. İşte, bazı yöntemler:
1. BAĞLAMDAN KURTULMAK
Travmatik bir anının meydana geldiği bağlamı bilinçli olarak unutmak, o anıyı zayıflatmanın bir yoludur. Belirli bir şarkı veya film, ilk aşkınızı veya yaşadığınız bir kalp kırıklığını hatırlatabilir. Bu şarkı veya filmden bilerek uzak durmak, zamanla bu anıların gücünü azaltabilir. Yani, bağlamlar fark edilmez hale geldiğinde onlara bağlı anılar da zamanla silikleşir.
2. ANILARI DEĞİŞTİRMEK
Anıların içeriği bilinçli bir çabayla değiştirilebilir veya yerlerine başka şeyler konulabilir. Örneğin, zihninizde kırmızı yerine yeşili düşünmek, kırmızıyı zamanla aklınızdan çıkarabilir.
Bu tür bir değişim, zihinsel meditasyonla daha ileri bir seviyeye taşınabilir. Zihninizden geçen her düşünceyi bilinçli olarak reddetmek, meditasyonla teşvik edilen bir uygulamadır. Bu zor olabilir, hatta bazıları için neredeyse imkansızdır ancak yine de yapılabilir.
BİR KİŞİ YA DA BİR ŞEY BİLEREK UNUTULABİLİR Mİ?
Bir kişiyi ya da bir şeyi bilerek unutmak tamamen mümkün olmasa da, anıların etkilerini azaltmak ve onlarla başa çıkmak mümkündür. Daha önce de aktarıldığı gibi beynin plastik yapısı sayesinde, anılar esnek ve değiştirilebilir hale gelir.
Yukarıda bahsedilen yöntemler kullanılarak travmatik anıların bağlamından kurtulmak veya anıları başka düşüncelerle değiştirmek mümkündür. Bu şekilde, istenmeyen anıları zamanla zayıflatmak ve onların zihnimizdeki etkisini azaltmak mümkün olabilir.
Kaynak: Proceedings of the National Academy of Sciences, Massachusetts Institute of Technology, Science ABC
