Performatif erkek nedir, ne değildir?
Sanal dünya, dikkat edilmesi gereken yeni ve kötü bir adam türü belirledi: Performatif erkek ya da gösterişçi erkek. Nereden çıktı bu tanımlama ve neden sorunlu?
Kadınların beğenisini kazanmak için sahte feminist tavırlar sergileyen performatif erkek sorunlu bir tipleme olsa da dünyada öyle ilgi görüyor ki New York’tan sonra daha pek çok ülkede ve bizim ülkemizdeki üniversite kampüslerinde ve en son İstanbul Kadıköy Moda sahilinde kim daha performatif konulu yarışmalar düzenlendi.
Daha neler göreceğiz kim bilir?
Toplum uzun zaman erkekliğe bir kimlik değil, bir performans biçimi olarak yaklaşıyor. Böyle olunca mesajlar genelde güçlü ol, ağlama, duygusal olma, erkek dediğin... şelinde oluyordu. Bu mesajlar nesiller boyunca erkeklerin zihnine yerleşti. Yakın zamanda ortaya çıkan “toxic masculinity” kavramı bu kalıpların sorgulanmasına ve erkekliğin kötü yanlarının vurgulanmasına neden oldu. Şimdi ise, içinde bulunduğumuz sosyal medya çağında, başka bir uç doğdu: “Performative male.”
Performatif erkek nedir?
“Metroseksüel” erkeği bir üst kulvara taşıyan, kadın düşmanı ‘Toksik’ erkeklik kavramının tam tersi bir tipleme olan Performatif erkek; tırnaklarını boyuyor, bez çanta takıyor, çantasına ya da kemerine labubu oyuncağı asıyor, şık, temiz, gösterişli ve modaya uygun giyiniyor, matcha çayı içiyor, kahvesi ve kitabı elinden eksik olmuyor. Toplum toksik erkeği eleştirince, Alfa erkekten daha sakin ve nazik bir tipe geçiş oldu. Bu tipleme de performatif erkek oldu. Erkeklerin daha yumuşak ve moda odaklı olma trendi yani.
Evet onlar, sözde performans meraklısı erkekler; yumuşak, sanatsal, entelektüel yönlerini göstermekten korkmayan çocuklar. Sosyal medyada özellikle de TikTok'ta kendilerini dış dünyaya “duyarlı”, “ileri görüşlü”, “feminist” veya “sanatsal” olarak pazarlayan, ancak bu özelliklerin çoğunu samimiyetsizce sergileyen kişiler olarak nitelendiriliyorlar.
Performatif erkek kime denmez?
Buzlu maça lattesini yudumlayan, kablolu kulaklık takan, pop müzik dinleyen, plaklardan bahseden ve elinde feminist kitaplar taşıyan bir erkek düşünün. Tüm bunlar, onun duyarlı ve duygusal farkındalığı yüksek biri olduğunun belirtileridir. Eğer tüm bunlar gerçekse o erkeğe “gösterişçi ya da performatif” denmez. Bu etiket, öyle görünmeye çalışıyorsa ya da kendini bu tarzda göstermeye zorluyorsa kullanılır.
Sosyal medyada bu terim genellikle, kadınları etkilemek için tüm tarzını değiştiren ya da sosyal medya dışında bir kimlik oluşturmakta zorlanan erkeklerle dalga geçmek için şaka yollu kullanılıyor. Sosyal psikolog Lewis Wedlock, bir erkek eğer bu kelimeyi başka bir erkek için kullanıyorsa küçümsemek için kullanıyordur, diyor.
Futbol maçı izlemiyor, erkeklerle takılmıyorlar
Performatif erkekler öyle duyarlı öyle duygusal öyle kırılgan öyle kibarlar ki feminen tavırlarıyla bir anda kadınların en sevdiği arkadaşları haline dönüşüveriyorlar. Asla kaba ve dikkatsiz davranışları yok. Bez çantalarının üzerinde feminist sloganlar, çevreye duyarlı bir markanın logosu ya da en azından bir yayınevi logosu var. Kadın dostu gibi görünmek için özel bir çaba sarf ediyorlar. Diğer erkeklerden farklı görünmek için erkek arkadaşlarıyla içmiyor, futbol maçı izlemiyorlar.
Biraz dikkat ederseniz sayıca çok olduklarını da fark edebilirsiniz. Toplu taşıma kullanıyorsanız karşınızda oturanlara dikkat edin. Kulağında küpesi, geniş kesimli pantolonu, dizinde kapağını herkese özenle göstermeye çalıştığı kitabı, 20'li veya 30'lu yaşlarında erkekler göreceksiniz.
Kadınlar birbirini uyarıyor
Sosyal medyada özellikle Tiktok’ta bu özellikleri gösteren erkekler konusunda kadınlar birbirini uyaran mesajlar yayınlıyor. Çünkü bu hareketleri duygusal zekalarını geliştirmek için yapmadıklarının herkes farkında. Taktıkları bu maske ile gerçek yüzlerini sakladıkları söyleniyor.
Biz söylenenlerin yalancısıyız.
Performatif erkek moda odaklı
Sosyal medyada eleştiri konusu olmuş durumdalar.
Feminist ve uyanıklar. Böyle düşünülmesinin sebebi, girdikleri rolün kendi ilgi alanlarının samimi bir ifadesi olmaktan ziyade, kadınların hoşuna gidebileceğini düşündürtecek şekilde düzenlenmiş olması. Yani tavlamaya çalıştığı kadının gözünde çekiciliğini artırmak için kılık, kıyafet, ilgi alanları ve aksesuar seçiyor. Bu hareketler pek çok kadın tarafından çok sinsice bulunuyor. Ayrıca çantasına labubu takıp kitap taşırsa kadınları cezbedeceği fikrine nasıl kapılmış olabilir?
Sorunlu bir trend
Bu da bazı insanların bu trendi neden sorunlu gördüğünün özünü oluşturuyor. Genç erkekler, geleneksel erkeklik kalıbına uymayan bir kimlik benimsedikleri için etiketleniyor ve alay konusu oluyorlar. Toplum olarak, erkek çocuklarının kadın düşmanı ideolojilere maruz kalmasından endişe duyuyoruz. Ama erkekler popüler kitaplar ve müzik aracılığıyla feminist bir duruş ya da duygusal farkındalık sergilemeye çalıştıklarında, sosyal medya onları birer alay konusuna dönüştürüyor ve güvenilmez olarak damgalıyor. Gel de çık işin içinden.
Aslında performatif olmak erkeklere özgü değil
Olaya farklı bir açıdan daha bakacak olursak; performatif erkek tanımıyla beraber anılan hareketlerin sadece erkeklere özgü olmadığını da ekleyebiliriz. Kadınlarda da benzer bir durum var. Kahve dükkanlarında sıra bekleyen genç kadınlar da ellerinde kitap taşımayı seviyor. Estetik göründüğünü düşünüyorlar. Üstelik okudukları kitabın sayfalarını Instagram'da paylaşmaya özen gösterenlerin önemli bir kısmı, kitabın ruhunu kendi hayatında pek uygulamıyor.
Sonuçta, performatif hareketler sadece genç erkeklere özgüdür diyemeyiz.
Çevrimiçi sosyal adalet mesajlarının popülaritesi, kendi değerlerini uygulamaktan ziyade bunu herkese duyurma fikrine takıntılı bir nesil ortaya çıkardı. Sürekli dışarıdan onay alma ihtiyacı hissederken söyledikleriyle uyuşmayan eylemler içerisine girebiliyorlar. Bu popüler psikoloji içinde olan birçok genç erkek ve kadın var.
Neden sadece erkekleri suçlayalım?
Kötü niyetli insanlar birçok farklı kılıkta karşımıza çıkar. Bazı toksik erkekler bez çanta taşıyabilir, ancak hepsine tehlikeli derseniz birçok iyi niyetli ve dürüst insanı gözden kaçırmış olursunuz. Gerçek şu ki, dışarıda, hayatınız boyunca defalarca incinecek ve yaralanacaksınız. Ve bunu yaparken, daha iyi seçimler yapmayı öğreneceksiniz.