Hipersonik uçuşla 7 saatlik süre 90 dakikaya inecek
Concorde’un uçuşlarına son vermesinden bu yana epeyce süpersonik uçak projesi açıklandı. Fakat şimdiye kadar bu boşluk doldurulabilmiş değil. 1950 sonrası başlayan jet çağı ile birlikte yolcu uçakları onlara güç veren motorlarla saatte 950 km hız seviyelerine kadar geldiler. Ses hızını geçen ise olmadı, ama süpersonik yolcu uçağı tasarımlarıyla birlikte hipersonik hıza erişecek projelerde konuşulmaya başladı.
New York’tan Paris’e seyahati 90 dakikaya düşürebilecek yeni tasarım çalışmasının detayları da ilginç. ABD Atlanta merkezli girişim şirketi Hermeus, ses hızının beş katı hipersonik hıza erişecek tasarımıyla gündemde. Saatte yaklaşık 5.760 km hıza erişecek diğer ifadeyle 5 Mach seviyesine çıkabilecek bir motor üzerine çalışıyor. Bu hızda bir uçak normal bir yolcu uçağının 7 - 8 saatte aldığı yolu sadece 90 dakikaya düşürmesi anlamına geliyor. Ancak menzili yaklaşık 6.400 km olacağından transpasifik uçuşlarda direkt sefer yapamayacak. Bu sebeple New York – Paris uçuşu yeterli menzilde olduğu için referans olarak kullanılıyor.
Şirket tarafından tasarlanan hipersonik motor şu anda ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilen insansız hipersonik bir uçakta kullanılması planlanıyor. Bu motorun daha büyük ve geliştirilmiş modelinin de yolcu uçağına güç verebileceği belirtiyor. Şirket savaş uçaklarında kullanılan ve General Electric (GE) tarafından üretilen mevcut bir modeli geliştirerek yeni bir motor tasarımı için Şubat 2020’de testlere başlamış. İki geleneksel teknolojinin bir melezi olacak yeni bir motor dizayn edilmiş. Günümüzde uçakların kullandığına benzer bir turbojet ile süpersonik ve daha üstü hızlarda çalışan bir motor türü olan ramjet karışımı hibrit bir motorun supersonik uçuşlara imkân tanıyacağı belirtiliyor.
Hermeus, ABD Hava Kuvvetleri ile birlikte geliştirdiği bu motoru hipersonik drone ‘Quarterhorse’da kullanacak. Hermeus, 2029’a kadar böyle bir motoru daha da geliştirip, hipersonik yolcu uçağında kullanacak. Ancak hipersonik uçuşlar için aşılması gereken epeyce mesele var. Ne tür sürdürülebilir bir yakıt kullanacak? Sürtünmeyle artan dış yüzey sıcaklığına karşı nasıl bir teknoloji geliştirilecek? Concorde’un iki katından daha fazla hıza çıkacak bir yolcu uçağının dışının mukavemeti kadar kokpit ve kabin içi teknolojilerde ne gibi aşılması gereken sorunlar ortaya çıkacak? Şimdilik bilinmiyor.
Hermeus, uçağı 5 Mach hızının üstünde uçuracak motorun en önemli kilometre taşı olduğunu düşünüyor. İlk hipersonik yolcu uçağı modelini de yaklaşık 100 yolcu kapasitesiyle Concorde’dan daha küçük olması planlanıyor. Şirket yetkilileri böyle bir uçağın hedef kitlesinin first ve business sınıfı yolcular olacağı notunu düşerek operasyon maliyetlerinin de yolcu uçağıyla seyahatlerdeki bu sınıflara denk gelecek seviyelerde olacağın ifade ediyorlar. Ancak şimdiden bilet fiyatları üzerine bir rakam ise söylenemiyor.
Uçağın 6400 km’lik menzili New York’tan Paris veya Londra’ya olan transatlantik rotalar için yeterli. Ancak yukarıda da işaret edildiği üzere Los Angeles’tan Tokyo’ya kadar uçuşlar için bir mola gerektiriyor. Kara üzerinden uçmasının da gürültü veya ses bariyeri sebebiyle mümkün olmayacağı belirtiliyor. Ses engelinin aşılması için deniz veya okyanuslar üzerinde uçması gerekiyor. Menzilinin kısa olması nedeniyle de kullanım alanı kısıtlanmış oluyor. Şirket yetkilileri ilerleyen zamanlarda menzilinin uzatılması için çalışacaklar.
Şu an kadar havada ulaşılan en yüksek hız 2004 yılında Mach 9.6 yani yaklaşık saatte 11,000 km hızla NASA’ya ait X-43A isimli insansız uçağı tarafından yapıldı. Hermeus da zaten hipersonik uçağa güç vermesini planladığı bu motoru önce bir insansız hava aracında deneyecek. Türkiye’de Baykar Savunma da Akıncı TİHA’dan sonra geliştirmeye başladığı Muharip İnsansız Uçak Sistemi (MİUS) için gerekli olacak ses hızının üzerine çıkacak motoru benzer şekilde tasarlayacak. Bu çalışmanın Türkiye’de yeni projelerin önünü açabileceği söylenebilir.
