Bütçe 5 ayda hedefe göre 709 milyar açıkta kaldı
Yeni vergi kanun tasarısının Meclis'e gelmesi ile vergi, savaştan arta kalan zamanlarımızda yeniden gündemimize oturdu. Yeni kanunla birlikte büyük ihtimalle hibrit ve elektrikli otomobillerde ÖTV oranı artacak. Belki 1-2 modelde vergi göstermelik düşebilir. Peki bu düzenlemelere niçin ihtiyaç duyuluyor? Tabi ki Maliye'nin daha fazla vergi toplaması gerekiyor. Çünkü bütçe rakamlarına baktığımızda toplanması gerekenden 709 milyar lira daha az gelir elde edildiği görülüyor. Hedefe göre gerçekleşme oranı yüzde 87. Hedefi tutturup geçen kalemler ise ilginç. Vergiden çok son günlerde yine gündemimizi meşgul eden trafik cezaları, harçlar, motorlu taşıtlar vergisi ve kira vergisi
Yılın ilk 5 ayında Hazine ve Maliye Bakanlığı 4 trilyon 569 milyar lira gelir elde etti. Bunun 4 trilyon lirası vergiden oluşuyor. Bu rakamlar geçen yıla göre bütçe gelirlerinde yüzde 44 ve vergi gelirlerinde ise yüzde 46'lık bir artışı ifade etse de bakanlığın hem enflasyon hem harcamaları dikkate olarak yılbaşında oluşturduğu bütçe hedeflerinin epey altında kaldı. Hedef tutturabilen ve geçen bütçe kalemleri ceza ve harçlar ile ödenmesi zorunlu olan Motorlu Taşıtlar Vergisi ve kira vergisi ile sınırlı kaldı. Son günlerde vatandaşın çok şikayet ettiği trafik cezaları hedefin 19 puan üstüne çıkarak yüzde 119 olarak gerçekleşirken tapu gibi işlemlerden ve yargıda da devletin aldığı parayı ifade eden harçlar da yüzde 105 ile hedefi geçti.
Bütçe gerçekleşmelerine bakınca Meclis'e gönderilen yeni vergi kanun tasarısının da neden gündeme geldiği anlaşılıyor. Tasarı incelendiğinde en önemli konunun motorlu araçların satın alınmasında ödenen Özel Tüketim Vergisi olduğu görülüyor. Yeni kanunla birlikte büyük ihtimalle hibrit ve elektrikli otomobillerde ÖTV oranı artacak. Bu araçların motor şasi numaraları ve aldıkları yol yani menziller dikkate alınarak vergilerinin yeniden oluşturulması muhtemel. Şunu da belirtelim, belki 1-2 modelde vergi göstermelik düşebilir.
KİRA VERGİSİ ARTIK KAÇAMIYOR
Şimdi biraz ayrıntılara bakalım. Bütçe rakamlarına baktığımızda toplanması gerekenden 709 milyar lira daha az gelir elde edildiği görülüyor. Hedefe göre gerçekleşme oranı yüzde 87. Tutarı yüksek vergilerden en çok göze çarpan gelir vergisinin hedefi 7 puan aşması. Ayrıntılara bakıldığında ise ağırlıklı olarak kira vergisinden oluşan beyana dayanan gelir vergisinin yüzde 138 ve çalışanların gelir vergisinden oluşan gelir vergisi tevkifatındaki yüzde 105'lik artışların buna neden olduğu görülüyor.
Artışta başı çeken bir başka kalem Motorlu Taşıtlar Vergisi, ödenmesi zorunlu olan vergi olmanın yanı sıra bu yıl lüks araç satışlarının fazla olmasıyla da ilgili. Yüksek faiz ve altındaki yükselişten kazanan varlıklı kesimlerin otomobil ve konut aldıkları biliniyor.
ALKOLDE VERGİ ARTIYOR TAHSİLAT DÜŞÜYOR
Hedefi tutturamayanlar ise vatandaş açısından biraz kötü bir haber. Çünkü Özel Tüketim Vergisi, KDV gibi önemli kalemlerde hedef tutmamış durumda. Bu gibi dolaylı vergilerde hedef tutmayınca kolayca oran artırarak veya çeşitli başka yöntemlerle eksik vergi tamamlanabiliyor. Bu da tabi vatandaşın daha fazla vergi ödemesini gerektiriyor. Yılın ilk 5 ayında ÖTV'de 679 milyar liralık diğer anlatımla hedefin yüzde 77'si kadar vergi toplanabildi. ÖTV altında en az vergi toplanan alan ise vergi oranları her 6 ayda bir artırılan alkollü içkilerden alınan vergi. Alkollü içkilerden alınan vergi 44 milyar lira ile hedefin yüzde 63'ü kadar olabildi. Öyle anlaşılıyor ki vergi oranları artıp alkol fiyatları arttıkça alkol tüketimi azaldı veya kaçak alkol satışı yasal satışın yerini aldı.
KONAKLAMA VERGİSİ ÖDENMİYOR
Sigaradan alınan ÖTV hedefin yüzde 78'inde kalırken otomobil alım satımında alınan ÖTV hedeften 14 puan daha az oldu. ÖTV'de akaryakıttan alınan vergi de hedefin altında kaldı. KDV'de ise hedefe göre toplanan vergi miktarı 567 milyar lira oranı ise yüzde 91 oldu. Yeni vergilerden konaklama vergisinin hedefin yalnızca yüzde 29'u olması da dikkat çekti.
