Çalışan emekli prim iadesi alabilir mi?
Emekli olduktan sonra sigortalı çalışmaya devam eden kişilerin sayısı 2,1 milyona ulaşıyor. Çalışmaya devam eden emekliler için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesiliyor. Peki destek primi çalışmayı bıraktıktan sonra geri alınabilir mi? Ödenen sosyal güvenlik destek primi emekli aylığını artırır mı? Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
ÇALIŞAN EMEKLİ PRİM İADESİ ALABİLİR Mİ?
İki sene önce mart ayında EYT'den yararlanarak emekli oldum ve sonra aynı yerde çalışmaya devam ediyorum. Bir süre sonra kendi isteğimle ya da benim dışımda sebeple işten ayrılırsam Mart 2023'ten sonraki SGK primlerini geri alabilir miyim? Çalışmayan EYT'liler GSS primi ödemeden hastanelerden SGK'lı olarak faydalanabilirler mi? (Ç. Uzmen)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Aynı ayda birden fazla işverene bağlı çalışanların prime esas kazanç tavanını aşan ücretleri için Sosyal Güvenlik Kurumu’na fazladan ödenen primlerin nasıl geri alınabileceğini salı günü yazdıktan sonra başka okurlardan da sizinkine benzer sorular geldi. Söz konusu yazıda aynı ay içinde birden fazla işverene bağlı çalışırken SGK’ya ayrı ayrı işverenlerce bildirilen prime esas kazançların toplamı brüt asgari ücretin 7,5 katını (195.041,25 TL) aşarsa, aşan kısma karşılık gelen primlerin iade alınabildiğini yazdım.
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden kişilerden sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesilir. Emekli işçiden prim kesilmesi bir anlamda sosyal güvenlik sistemiyle dayanışma amacı taşımaktadır. Emekli olduktan sonra çalışanların yatırdığı SGDP’nin emekli aylığına hiçbir katkısı yoktur. Kesinlikle iade edilmez.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında emekli olanların diğer emeklilerden hiçbir farkı yoktur. Her türlü haklardan aynı şekilde yararlanırlar. Tüm emekliler gibi EYT kapsamında emekli olanlar da ister çalışsın ister çalışmasın SGK üzerinden her türlü sağlık hizmetlerinden yararlanırlar.
Emekli olduktan sonra sigortasız çalışmaya devam etmeyi düşünüyorsanız bu yasal değildir. Bu durumda işveren hakkında ağır para cezaları gündeme gelmektedir.
EMEKLİ AYLIĞINI KESTİRİP ÇALIŞMAYA DEVAM EDİLEBİLİR Mİ?
2023 yılında EYT’den emekli oldum. Yeni bir işe başlayacağım. Fakat yeni iş yeri EYT’li çalıştırmadığını, EYT’yi durdurmam şartı ile işe alabileceğini beyan etti. Bu durumda emekliliğimi bozmadan emekli aylığımın ödemesini dondurabilir miyim? Bu şekilde yaparsam 2 - 3 yıl sonra işten ayrıldığımda tekrar emekliliğimi devam ettirebilir miyim? Ya da emekliliğim sonlanmış mı olur?
Eğer emekliliğimi devam ettirebilirsem emekli maaşım hangi kıstasa göre tekrar ödenir? 2023 yılında emekli olduğum şartlara göre mi? Yoksa yeniden emekliliğimi başlattığım yıla göre mi ödenir? (Murat I.)
Görüştüğünüz iş yeri “EYT’li çalıştırmamak” ifadesi ile emekli aylığı alırken çalıştırmamayı kastediyor. Bir önceki okurumuza da söylediğim gibi EYT düzenlemesinden yararlanan emeklilerin diğer emeklilerden hiçbir farkı yoktur. Emekli olduktan sonra çalışmak isteyenler için iki seçenek vardır. Ya emekli aylığı almaya devam eder ve sosyal güvenlik destek primi öder ya da emekli aylığını kestirerek normal sosyal sigorta primi öder.
Emekli aylığını kestirerek çalışmaya devam ederseniz istediğiniz an tekrar emekli aylığını bağlatabilirsiniz. Yeniden emekli aylığı bağlanırken, emekli aylığını kestirdiğiniz tarihten sonraki çalışmalarınız dikkate alınarak emekli aylığınız yeniden hesaplanır. Yeni bağlanan emekli aylığınız daha yüksek olur.
ENGELLİ ÇOCUK ANNESİ NASIL ERKEN EMEKLİ OLABİLİR?
Eşim 1998 sigorta girişli. Oğlum 2012 yılında yüzde 100 engelli doğdu. 2013 yılında işten ayrıldı. 2023 yılında doğum borçlanması da ödedik. 5010 prim günü ile emekli olabilir mi? (İsmail K.)
Sigorta başlama tarihine göre eşiniz 5975 prim gününü tamamlayarak normal emekli olur. Kanuna göre, başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuk annelerinin Ekim 2008 sonrasındaki çalışma sürelerine dörtte bir oranında ilave edilir. Emeklilik yaşı, ilave edilen süre kadar öne çekilir.
Oğlunuz 2012 yılında doğduğuna göre, yapılan doğum borçlanması ile elde ettiği ve doğumdan sonra çalıştığı prim günlerine dörtte bir oranında ilave edilir. Bu haktan yararlanabilmek için SGK’ya oğlunuzun engelli olduğunu bildirmeniz ve SGK’nun istediği belgeleri sunmanız gerekir. EYT kapsamında olduğu için yaş şartına bağlı olmadığından ilave edilen prim günleri dahil toplam prim günü 5975’e tamamlandığında normal emeklilik hakkından yararlanır.
İsteğe bağlı sigorta primi ödemeniz halinde de engelli çocuk annesi olarak bu şekilde ödenen prim günlerine dörtte bir oranında ilave edilir.
Bundan sonra hiç çalışmaması halinde ise 3600 prim gününü tamamlamış olduğu için 58 yaşında emekli olabilir. Ancak, SGK’ya engelli annesi olduğunu bildirmesi halinde doğum borçlanması ve doğum sonrasındaki çalışma günlerinden kaynaklı olarak 58 yaşından 6 ay daha erken emekli olabilir.
EŞİ ENGELLİ KADINLARA ERKEN EMEKLİLİK HAKKI VAR MI?
Ben yüzde 95 oranında engelliyim. Bu durum sonradan gelişti. Evde eşimin bakımına muhtacım. Bir erkek çocuğum var ve bizden uzakta yaşıyor. Eşimin prim günü doldu, yaşı bekliyor. Çocuğu engelli anneler erken emekli olabiliyor. Eşi engelli olanlar için de erken emeklilik hakkı var mı? (Uğur A.)
Engelli çocuk annesine tanınan erken emeklilik hakkından eşi engelli olan kişiler yararlanamıyor. Ancak, bu konuda bir ihtiyaç olduğu da açık. Hem evde ağır engelli eşine bakan hem de evini geçindirmek için çalışmak zorunda kalan kişiler için de aynı hak tanınmalıdır.
MİRAS KALAN EVDE HİSSESİ OLAN EMEKLİ ŞAHSINA AİT EV İÇİN EMLAK VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANABİLİR Mİ?
Şahsıma ait 200 m2 altında bir evim var. Bir de babamdan miras olarak intikal eden annem ve kardeşlerimle ortak arsa tapulu fakat belediyede konut görünen yer var. Emekliyim. Emlak vergisi muafiyetinden yararlanabilir miyim? (Atakan A.)
Kanuna göre, emekliler brüt 200 metrekareden küçük tek konutları için emlak vergisi muafiyetinden yararlanabiliyorlar. Birden fazla evi olanlar veya birden fazla evde hissesi bulunanlar yararlanamazlar. Sahip olduğunuz tek konut dışında miras yoluyla da olsa başka bir evde hissedar olduğunuz için muafiyetten yararlanamazsınız. Ancak, babanızdan kalan ve hissedar olduğunuz ev yaşanılmayacak metruk durumda ise muafiyetten yararlanabilirsiniz.
