Engelli emekliliğinde neler değişti?
SSK kapsamında 2008 / Ekim ayından önce çalışmaya başlayanların engelli emeklilik koşulları 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe giren kanunla değişti. Daha önce emekli olanların kontrol muayenelerinin nasıl yapılacağı, engelli vergi indirimi raporlarının geçerli sayılıp sayılmayacağı, koşulları yerine getirmiş olup 15 Ocak 2025 tarihinden önce başvuru yapanların durumunun ne olacağı merak ediliyordu. Sosyal Güvenlik Kurumu, yayımladığı genelge ile değişikliğe ilişkin merak edilen ayrıntıları belirledi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
SSK’lı (4/a) çalışmaya 2008 / Ekim ayından önce başlayanların engelli vergi indiriminden yararlanarak emekli olması uygulaması 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe giren kanunla sona erdi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), yapılan değişikliğe ilişkin genelge yayımladı. Genelgede, daha önce rapor almış kişilerin nasıl emekli olacağı hususu başta olmak üzere merak edilen tüm hususlara açıklık getirildi.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Genelgenin ayrıntılarına girmeden önce genel bir bilgi vereyim. 2008 / Ekim öncesi çalışmaya başlayan SSK’lılardan engelli olanlar bugüne kadar önce Maliye Bakanlığı sağlık kurullarından sağlık raporu alıyordu. Tespit edilen engellilik oranı üzerinden vergi indiriminden yararlanıyorlardı. Prim günü ve sigortalılık koşullarını yerine getirdiklerinde ise yaşa bakılmaksızın emekli oluyorlardı. Vergi indiriminde kullanılan rapordaki engellilik oranı tespitinde kişinin birden fazla hastalığından kaynaklı engellilik oranları dikkate alınıyordu.
Resmi Gazete’de 15 Ocak 2025 tarihinde yayımlanan yeni kanun uyarınca ise 2008 / Ekim öncesi çalışmaya başlayan SSK’lıların engellilik oranı artık SGK sağlık kurullarınca düzenlenen raporlara göre tespit edilecek. Bu raporlarda sadece çalışma gücünde en fazla kayba yol açan bir hastalık dikkate alınacak.
VERGİ İNDİRİMİ RAPORU İLE EMEKLİLİK UYGULAMASINA SON
Özetle, sigortalı çalışmaya 2008 / Ekim ayından önce başlayan SSK’lılar daha önce Maliye Bakanlığı sağlık kurulunca onaylanan engellilik oranına göre emekli olabiliyordu. Bu uygulama artık sona erdi. Bundan böyle SGK sağlık kurullarınca belirlenen çalışma gücü kayıp oranına göre emekli olabilecekler. Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 40 ila 49 olanlar 18 yıl sigortalılık süresi ve 4100 prim günüyle, yüzde 50 ila 59 olanlar 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 prim günüyle emekli olacaklar. Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 60 ve üzeri olanlar ise eskiden olduğu gibi 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamlamaları halinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler.
VERGİ İNDİRİMİ İLE EMEKLİ OLANLARDAN KİMLER KONTROL MUAYENESİNE TABİ OLACAKLAR?
Vergi indirimi raporuna dayanarak daha önce emekli olanlardan kontrol muayene tarihi konulanlar, kontrol tarihi geldiğinde SGK sağlık kurullarından rapor alacaklar.
Süresiz raporla emekli olanlar için kontrol muayenesi söz konusu olmayacak. Ancak, söz konusu raporların gerçeği yansıtmadığı yönünde herhangi bir ihbar veya şikâyet alınması, kişinin engel oranıyla ilgili tereddüde düşülmesi ya da denetim elemanlarınca yapılan inceleme ve soruşturmalar sonucunda gerek duyulan kişiler kontrol muayenesine tabi tutulacaklar.
Kontrol muayene işlemleri SGK sağlık kurullarınca yapılmakla birlikte vergi indirimi raporu alınırken uygulanan kurallara göre yapılacak. Çalışma gücü kayıp oranına değil engellilik oranına bakılacak.
Kontrol muayenesinde engel oranı yüzde 40’ın üstünde olanlar emekli aylığını almaya devam edecekler. Kontrol muayenesinde engel oranı yüzde 40’ın altında olan veya yüzde 40’ın üzerinde olsa bile yeni engellilik derecesine göre emekliliğe hak kazanma koşullarını sağlamayanların emekli aylığı kesilecek.
Emekli aylığı kesilenler SGK’ya veya doğrudan il sağlık müdürlüğüne itirazda bulunabilecekler. Bu kez il sağlık müdürlüğü aracılığıyla hakem hastaneye sevk edilecekler ve hakem hastane tarafından düzenlenecek rapora göre işlem yapılacak.
İhbar veya şikâyet üzerine kontrol muayenesine tabi tutulması öngörülen kişilere bilgilendirme yazısı gönderilecek. Bilgilendirme yazısından üç ay sonrasına kontrol tarihi belirlenecek. Kontrol muayenesi, daha önce raporu düzenleyen hastane dışında bir hastanede gerçekleştirilecek. Kontrol muayenesi sonucunda engellilik halinin devam etmediğine karar verilenlerin emekli aylıkları, kontrol muayene tarihini izleyen aydan itibaren kesilecek.
ENGELLİLİK ORANI DÜŞENLER YENİ KURALLARA GÖRE RAPOR ALACAKLAR
Engelli vergi indirimine dayanarak halen emekli aylığı almakta olanların kontrol muayenesi engellilik oranına göre yapılacak. Ancak, yapılan kontrol muayenesinde engellilik oranının azaldığı tespit edilen kişilerin yeniden emeklilik talebinde bulunmaları halinde bu kez SGK sağlık kurullarınca çalışma gücü kayıp oranına göre işlem yapılacak.
Örneğin, 2004 yılında çalışmaya başlayan ve 4500 prim günü varken yüzde 85 engel oranı ile 2020 yılında emekli olan kişi, yapılan şikâyet nedeniyle kontrol muayenesine tabi tutulmuş olsun. Yapılan muayenede engel oranının yüzde 55 olduğu tespit edilirse, yeni engel oranına göre eski kanunda aranan 20 yıl sigortalılık süresi koşulunu yerine getirmediği için emekli aylığı kesilecek. Aynı kişi yeniden emeklilik talebinde bulunursa bu kez SGK sağlık kurulundan çalışma gücü kayıp oranına göre rapor alması gerekecek.
15 OCAK ÖNCESİ BAŞVURANLAR ESKİ KURALLARA GÖRE EMEKLİ OLACAKLAR
Engelli vergi indiriminden yararlanmakta olup, koşulları tamamladığı için 15 Ocak 2025 tarihinden önce emekli aylığı bağlanması için talepte bulunanlar, ocak ayında yapılan değişiklikten önceki eski kurallara göre emekli olacaklar. Bu kişilerin emekli aylığına hak kazanma koşullarının belirlenmesinde eski kanun hükümleri uygulanacak.
