Hatalı işlemin faturası emekliye
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) H.C.E. isimli vatandaşa 2021 yılında emekli aylığı bağladı. Temmuz ayında ise hatalı emekli edildiğini belirterek emekli aylığını kesti, 4 yıl boyunca ödenen 380 bin lira tutarındaki aylığı da geri ödemesini istedi. H.C.E.'nin SSK statüsünde emekli edildiği, oysa son 7 yıl içindeki BAĞ-KUR hizmetlerinin daha fazla olduğu ancak toplam prim gün sayısının BAĞ-KUR kapsamında emekli olmaya yetmediği tespit edildi. H.C.E. 4 yıl boyunca aldığı emekli aylığını iade edeceği gibi eksik prim günlerini tamamlamak için 2 yıl daha isteğe bağlı sigorta primi ödeyecek. H.C.E.'nin başına gelenler emeklilik planlaması konusunda ders niteliğinde. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, H.C.E. örneğinden hareketle emekliliği planlarken dikkat edilmesi gerekenleri yazdı
Emekli aylığı bağlananların dosyaları daha sonra tekrar gözden geçirilerek hatalı işlem olup olmadığı kontrol ediliyor. Kontrol sonucunda prim günü eksik çıkarsa emekli aylığı kesiliyor. Kanuna göre, hata vatandaşın kendisinden kaynaklanırsa on yıla kadar, kurumdan kaynaklanırsa son 5 yıla kadar yapılan ödemelerin iadesi isteniyor. Hatalı işlem doğrudan SGK personeli tarafından yapılsa bile son beş yıl içinde ödenmiş emekli aylıkları geri alınıyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@§haberturk.com
İstanbul’da yaşayan 1959 doğumlu H.C.E. 10 Mart 2021 tarihinde emeklilik dilekçesi verdi. Toplam 4700 prim günü bulunan H.C.E., SSK statüsünde yaştan emekli edildi. İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 öncesi başlayanlar SSK statüsünde normal emeklilik için prim günleri yetersiz ise 3600 prim günü bulunması koşuluyla kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabiliyorlar. H.C.E.’ye de bu kapsamda Nisan 2021 tarihinde 62 yaşında iken emekli aylığı bağlandı.
Fatih Sosyal Güvenlik Merkezi’nde bu yıl yapılan kontrol sırasında H.C.E.’nin son 7 yıllık hizmet süresi içinde en fazla BAĞ-KUR statüsünde çalışması bulunduğu için SSK statüsünde emeklilik hakkı olmadığı, yanlışlıkla emekli aylığı bağlandığı tespit edildi.
BAĞ-KUR statüsünde normal emeklilik için 9000 prim günü gerekiyor. Prim günü normal emeklilik için yeterli olmayanlar ise en az 5400 prim günü bulunması şartıyla yaştan emekli olabiliyorlar. Yapılan kontrolde H.C.E.’nin toplam prim günü 4700’de kaldığı için BAĞ-KUR statüsünde yaştan emekli olma hakkının da bulunmadığı belirlendi.
H.C.E.’nin emekli aylığı temmuz ayında kesildi. Dört yıl boyunca ödenen 379.771 TL emekli aylığını iade etmesi istendi. Ödemeyi 24 ay içinde yaparsa faiz uygulanmayacak. Ödeme süresi 24 ayı aşarsa bu sürenin dolduğu tarihten itibaren kanuni faiz uygulanacak.
H.C.E. bu parayı ödeyeceği gibi, yeniden emekli olabilmesi için prim günlerini 5400’e tamamlamak için 700 gün isteğe bağlı sigorta yaptıracak. İsteğe bağlı sigorta kapsamında aylık 8.321 TL prim ödeyecek. Toplam 535 gün için ödemesi gereken prim tutarı bugünkü asgari ücret üzerinden 194 bin lirayı bulacak.
EMEKLİLİK İŞLEMİNDE BARİZ HATA
H.C.E.’nin emeklilik işlemleri sırasında bariz hata yapıldığı görülüyor. Kanuna göre, birden fazla statüde çalışması bulunanların hangi statüden emekli olacağı belirlenirken, son 7 yıldaki hizmetlerine bakılıyor. Burada son 7 yıl ile kastedilen takvim yılı değil, prim günüdür. Yedi yıl 2520 gün anlamına geliyor. Dolayısıyla son 2520 gün içinde en fazla hangi statüde çalışılmışsa o statüye göre emeklilik işlemleri yapılır. Hizmet süreleri eşit ise çalışılan son statü dikkate alınır.
2021 yılında emeklilik dilekçesi verdiğinde H.C.E.’ye yaşlılık aylığı bağlamak yerine, BAĞ-KUR kapsamındaki prim günlerini 5400’e tamamlaması gerektiği cevabı verilse idi iki yıl daha geç emekli olacaktı ama bu sorunla karşı karşıya kalmayacaktı.
Ancak, ne yazık ki kanun yersiz ödeme SGK’nın hatasından kaynaklansa bile son beş yıllık dönemde yapılan ödemelerin geri alınmasını emrediyor.
EYT’LİLERİ DE BEKLEYEN RİSK
SGK yılda yaklaşık 350.000-400.000 dolayında kişiye emekli aylığı bağlarken emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin çıktığı 2023 yılında 2 milyon dolayında kişinin emeklilik işlemini gerçekleştirdi. Kamuoyundan gelen emekli aylıklarının bir an evvel bağlanması baskısı dolayısıyla işlemler aceleye getirildi. Bu dosyalar da zamanla tek tek gözden geçirilecek. Kimseyi gereksiz yere tedirgin etmek istemem ama bunlar içinde hatalı işlem tespit edilirse bağlanan aylıklar kesilerek emeklilere borç çıkartılacak.
H.C.E.’NİN EMEKLİLİK PLANLAMASI NASIL OLMALI İDİ?
H.C.E.’nin hizmet dökümüne baktığımızda, doğru planlama yapılmış olsaydı 2013 yılında 3600 prim gününü doldurmuş olduğu için 60 yaşını tamamladığı 2019 yılında SSK statüsünde yaştan emeklilik hakkını kazanmış olduğunu görüyoruz.
Planlama konusunda birinci hata askerlik borçlanmasının BAĞ-KUR’lu çalışırken yapılmış olmasıdır. Kanuna göre, birden fazla statüde çalışanlar askerlik borçlanmasını hangi statüde çalışırken yapmışlar ise borçlanılan günler o statüde değerlendirilir. Herhangi bir işte çalışmadan borçlanma yapılması halinde ise en son çalışılan statüde değerlendirilir.
H.C.E. askerlik borçlanmasını SSK statüsünde yapmış olsaydı, 1985, 1986 ve 1987 yıllarındaki BAĞ-KUR statüsündeki çalışmalarına rağmen 2013 yılı itibarıyla SSK’dan emeklilik hakkını elde etmiş olacaktı. Geriye sadece 2019 yılında yaş haddini doldurmayı bekleyecekti.
Hizmet dökümüne göre, emeklilik planlamasında ikinci hata ise 2012-2015 yıllarındaki durdurulan BAĞ-KUR prim günlerinin sonradan ihya edilmiş olması. Eğer söz konusu prim günleri ihya edilmemiş olsaydı H.C.E. sadece 1 gün 4/a kapsamında çalışarak SSK statüsünde emekli olabilecek idi. Çünkü ihya günleri hariç tutulduğunda son 7 yıllık hizmet süresinde SSK ve BAĞ-KUR prim günleri eşit. İkisi de 1260 gün.
İhya yapılmak suretiyle hem fazladan para ödenmiş, hem de SSK’dan emeklilik hakkı yitirilmiş bulunuyor.
