Tip 1 diyabet hakkında bilinmesi gereken gerçekler nelerdir?

Tip 1 diyabet hakkında bilinmeyenler

1. Tip 1 diyabet, hastanın bağışıklık sisteminin, kan şekerini düzenleyen ve hücrelerin enerji için şeker glikozu kullanmasına yardımcı olan insülin hormonunu üreten pankreas hücrelerini gizemli bir şekilde yok etmesiyle gelişir.

2. Tip 1 diyabet, astımdan sonra çocuklarda en sık görülen ikinci kronik hastalıktır.

3. Yorgunluk, mide bulantısı, mide ağrısı, iştah değişiklikleri ve kilo kaybı gibi genel semptomlar da Tip 1 diyabetin göstergeleri olabilir.

4. Tedavi edilmediği takdirde, çocuklar diyabetik ketoasidoz (DKA) adı verilen yaşamı tehdit eden bir duruma yakalanma riski altındadır.

5. Tip 1 Diyabet neredeyse her zaman 40 yaşından önce ortaya çıkar. Hastaların yarısına 18 yaşında tanı konur.

Tip 1 diyabet neden olur?

Sağlıklı bireylerde vücudu dışarıdan gelen yabancı etkenlere karşı korumakta görevli bir bağışıklık sistemi bulunur. Bu sistemin virüs, aşılanma, ilaç, fizik veya psişik stres gibi herhangi bir nedenle normalden sapması sonucu kendi hücrelerini yabancı olarak algılaması, onlara saldırması ve tahrip etmesiyle meydana gelen hastalıklara “otoimmün hastalıklar” denir.

Tip 1 diyabet de otoimmün hastalıklar grubuna dahildir. Bilinmeyen bir nedenle harekete geçen bağışıklık sistemi, insülin yapımını üstlenen pankreas beta hücrelini tahrip etmektedir. Bu tahribat yüzde 80’in üzerine ulaştığında hastalık belirtileri ortaya çıkar.

Tip 1 diyabet için kimler daha yüksek risk taşır?

Tip 1 diyabet gelişme riski;

- Anne, baba kardeş gibi birinci derecede yakın akrabalarında Tip 1 diyabet olanlarda,

- Çok sayıda Tip 2 diyabetli yakını olanlarda,

- Gebelik sırasında diyabet ortaya çıkan kadınlarda daha yüksektir.

Tip 1 diyabetin belirtileri nelerdir?

Tip 1 diyabeti olan kişilerde pankreas yeterli insülin üretemez. İnsülin eksikliği nedeniyle dolaşımdaki şeker hücre içine giremez ve enerjiye dönüştürülemez. Dolaşımdaki şekerin hücre içine girememesi kan şekerinin yükselmesine ve böbreklerden süzülerek idrarla atılmasına neden olur.

Şekerin idrara geçmesi idrarla sıvı kaybına da neden olur ve bu kayıp karşılanmaz ise vücutta susuzluğa yol açar. Halsizlik ve yorgunlukla birlikte diyabetin tipik belirtileri ortaya çıkar.

Belirti ve Bulgular:

- Sürekli susama hissi/ağız kuruluğu.

- Çok su içme: İdrarla kaybedilen vücut suyunun eksikliğini gidermek için.

- Sık sık ve bol miktarda idrara çıkma: Dolaşımdaki fazla şekeri vücuttan atmak için.

- Gece idrara çıkma ve hatta yatağını ıslatma.

- Sık yemek yeme: Besinler ile alınan şeker hücre içine geçemediğinden ve enerji üretmek için kullanılamadığından açlık hissi olur. Başka bir deyişle varlık içinde (yüksek kan şekeri) yokluk (açlık) çekilir. Bu da sık yemek yemeye yol açar. Küçük yaştaki çocuklarda bu durum fark edilmeyebilir.

- Kilo kaybı: Hücrelerin içine şeker giremediği için, vücut enerji üretmek için kendi yağ ve proteinini yakmaya başlar. Yağ dokusu ve kas yıkımı nedeniyle kilo kaybı olur.

- Davranış değişikliği: Gece idrarını yapmak için çok sık uyanan kişi kaliteli bir uyku uyuyamaz, ayrıca şeker yüksekliği de davranış değişikliklerine neden olur.

- Diyabet belirtileri diyabetlilerin çoğunda bir aydan kısadır ve bu belirtiler fark edilemediği zaman çocuklar genellikle diyabetik ketoasidoz denilen koma halinde hastaneye gelirler. Ketoasidoz koması çok ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumdur.

Tip 1 diyabette acil sorunlar nelerdir?

Kan şekeri düştüğünde neler yapılmalıdır?

Kan şekerinin düşmesi de yükselmesi de acil müdahale gerektiren önemli bir durumdur. Bu nedenle diyabetli kişi bir kolye, bilezik ya da saat kayışında diyabet kimliği taşımalıdır.

Diyabetli kişinin bir öğün ya da ara öğün geciktirmesi ya da her zamankinden fazla hareket yaparak fazla enerji harcaması sonucunda oluşabilecek hipoglisemi durumunda diyabetli bireyde terleme, titreme, renk solukluğu, sinirlik, huzursuzluk fark edilir. Gerekli önlemler alınmazsa uyum güçlüğü sonra da şuur kaybı oluşabilir.

Kan şekeri yükseldiğinde neler yapılmalıdır?

Sık idrara çıkma, ağız kuruluğu, çok su içme, ciltte kuruma ve yaralarda geç iyileşme, halsizlik, yorgunluk ve zayıflama belirtileri olan diyabetlide kan şekeri yüksek demektir.

Bu durumda yapılması gerekenler, kullanılan insülinin son kullanım tarihinin, dozunun, uygulama tekniğinin doğru olup almadığının araştırılmasıdır. Bol su içildiği, önerilen insülin rejimine ve beslenme planına uyumun tam olmasına rağmen hiperglisemi sürüyorsa diyabetli birey derhal doktoruna başvurmalıdır.

Kaynak: Healthjournal/tektiklabilgielinde/Turkdiab