Araç kullanırken neden uykumuz gelir? Araç kullanırken uyku halinin nedenleri nelerdir?
Araba kullandığımız sırada birçok kişi için zor olan bir durum, uykumuzun gelmesi ve yorgunluk hissine kapılmamızdır. Özellikle uzun süreli yolculuklarda bir süre sonra uyku bastırır ve halsizlik başlar. Bu durum kazalara da sebebiyet verir. Peki, araba kullanırken neden uykumuz gelir, bunun sebepleri nelerdir?
Direksiyon başındayken, sürücünün dikkatini dağıtan nedenlerden biri olan uyku hali, trafik kazalarına neden olan etkenlerden biridir. Sürüş esnasında uykumuzun gelmesinin nedenleri nelerdir? İşte detaylar...
Sürücü yorgunluğu ve trafik kazaları
Sürücü yorgunluğunun, trafik kazalarının yaklaşık %20'sinden sorumlu olduğu düşünülüyor. Ancak bu durum, yalnızca sürücülerin yola yorgun ya da uykusuz çıkmasından kaynaklanmıyor.
Sağlıklı ve dinlenmiş olsalar bile uzun yolculuğa çıkan sürücülerin önemli bir kısmı, sürüşe başladıktan yaklaşık bir saat sonra yorgun ya da fazlaca rahatlamış hissedebilir. Bu durumun nedenleri tam olarak aydınlatılamasa da, birçok kişinin sürücü yorgunluğu etkisine yatkın olduğu belirtiliyor.
Beyaz gürültü ve uykuluk belirtileri
Yolculuk sırasında gelen uykunun nedenlerinden biri, araçların lastiklerinin çıkardığı beyaz gürültüdür. 2015 yılında gerçekleştirilen küçük ölçekli bir çalışmada, 19 katılımcıdan sessiz ya da gürültülü simüle edilmiş yollarda araç kullanmaları istendi.
Gürültülü ortamda sürüş yapan katılımcıların, daha yavaş araç kullanmak veya yanlışlıkla şerit değiştirmek gibi yorgunluk ve uykululuk belirtileri gösterdiği gözlemlendi. Bu bulgular, beyaz gürültünün sürücü üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini ortaya koyuyor.
Araç titreşimlerinin etkisi
Sürücülerin uykululuk hâli için bir diğer öne çıkan neden de araçların titreşimleridir. 2018 yılında yapılan bir deneyde, 15 katılımcıdan titreşim üretebilen bir platform üzerindeki sürüş simülatöründe araç kullanmaları istendi. Katılımcılar, platform hareketsizken veya saniyede 4 ila 7 kez titreşirken bir saat boyunca sürüş deneyiminde bulundular.
Deney öncesi ve sonrası sürücülerin uykululuk hissi değerlendirilerek kalp atış hızları takip edildi. Titreşimli sürüş yapan katılımcılar, daha fazla uykulu hissettiklerini belirtirken, sarsıntısız sürüş yapanlar bunu hissetmedi. Kalp atış hızı analizleri, titreşimli ortamda sürüş yapanların yorgunluk belirtileri göstermeye başlaması için sadece 15 dakikanın bile yeterli olduğunu ortaya koydu.
Sinir sistemi üzerindeki etkiler
Araştırmacılar, araç titreşimlerinin vücudu yavaşlatıp rahatlatan parasempatik sinir sistemini harekete geçirdiğini düşünmektedir. Ancak kalp atış hızı ölçümlerindeki örüntüler, "savaş ya da kaç" gibi tepkilerden sorumlu olan sempatik sinir sisteminin de etkinliğini işaret ediyor. Bu durum, titreşimlerin vücutta yol açtığı uyuşukluk hâlini telafi etmeye yönelik bir tepki olarak değerlendiriliyor.
Özet
Sürücü yorgunluğu, hem güvenlik hem de sürücü sağlığı açısından önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Araçların beyaz gürültü ve titreşim gibi faktörlerinin bu durumu nasıl etkilediği üzerine daha fazla araştırma yapılması, trafik kazalarını azaltmak ve sürücülerin güvenliğini artırmak adına kritik bir öneme sahiptir.
Kaynak: Bilimteknik
