Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Ekonomi Sosyal Güvenlik Emekli Çalışmaya devam ettikçe kimlerin emekli aylığı düşüyor? - Sosyal Güvenlik Haberleri

        Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Daire Başkanı Erdoğan Üvedi’nin Şeker İş Sendikası’nın hakemli akademik dergisi İş ve Hayat’ta yayımlanan “Emekli Aylığı Hesaplama Sisteminde Reform Zamanı” başlıklı makalesinin ilk bölümünü dün yayımladık. Makalenin bugünkü bölümünde, çalışmaya devam ettikçe kimlerin emekli aylığının düştüğüne, kimlerin arttığına, emekli aylıklarının asgari ücrete oranındaki gelişmelere ilişkin hesaplamalar ile çözüm önerilerine yer vereceğiz.

        Yapılan hesaplamalara göre, asgari ücretle çalışanların 2008 / Ekim sonrasındaki gün sayısının toplam gün sayısı içindeki payının daha fazla olması durumunda emekli aylığı miktarı düşüyor. Buna karşılık yüksek kazançla çalışanların aylığı artıyor.

        REKLAM

        Örneğin, 2008 sonrası prim günü 90 olmak üzere toplam 3600 prim günü olan asgari ücretle çalışanın emekli aylığı 12.078 TL iken, 2008 sonrası prim günü 1350 ve toplam prim günü 3600 olan kişinin emekli aylığı 9.929 TL’de kalıyor. Buna karşılık asgari ücretin 7,5 katı ücretle aynı dönemlerde çalışan kişilerin emekli aylığı ise 23.913 TL’den 26.184 TL’ye yükseliyor.

        2008/Ekim sonrası gün sayılarının ağırlığına göre aylık miktarları:

        Toplam Prim günü Dönemler itibarıyla prim gün sayıları Aylık miktarları
        2000 Yılı Öncesi 2000 - 2008/ Ekim arası 2008 / Ekim sonrası Asgari kazanç (TL) Azami kazanç (TL)
        3600 (*) 1620 1890 90 12.078 23.913
        3600 720 1530 1350 9.929 26.184
        5500 (*) 3520 1890 90 12.629 25.371
        5500 550 1890 3060 8.912 35.329
        7200 (*) 1800 3150 2250 10.135 36.938
        7200 360 1710 5130 8.280 44.644
        9000 (*) 2880 3150 2970 111.389 42.273
        9000 270 3150 5580 9.523 54.198

        (*) 2000 öncesi çalışma süresi fazla, 2008 sonrası çalışma süresi az

        Asgari kazanç ve azami kazanç, çalışırken SGK'ya bildirilen sigorta primine esas kazancı ifade etmektedir

        Asgari ücretle çalışanların toplam prim gün sayısı ne olursa olsun 2008 sonrası çalışma süresi uzadıkça emekli aylıklarında düşüş oluyor. Tavan ücretle çalışanların emekli aylığı ise normalde olması gerektiği gibi çalışmaya devam ettikçe artıyor.

        Makalede, özellikle aylık bağlanması için aranan gün sayısını dolduran ve kazancı da asgari ücret veya bu sınıra komşu düzeyde olanlar için hesaplanan aylık miktarlarının, çalışmayı bırakarak emekli olanlara göre düşmeye başladığı ve bu durumun kamuoyunda “çalıştıkça aylıklar düşüyor” eleştirisine yol açtığı belirtildi. Çalıştıkça aylıkların düşmesinin tüm sigortalılar için geçerli olmadığı, prim ödeme gün sayısı fazla ve prime esas kazançları da yüksek düzeyde bildirilenlerin aylıklarında düşüş yaşanmadığı vurgulandı.

        REKLAM

        Hesaplamaya göre, 2017 yılı ocak ayında 6000 prim günü bulunan asgari ücretle çalışan kişinin, çalışmaya devam ettikçe aylığının her ay düştüğü görülüyor. Ocak ayında 745,56 TL olan aylık aralık ayı sonunda 15,15 TL azalarak 730,41 TL’ye düşüyor. Bir yıllık dönemdeki düşüş yüzde 2,03’ü buluyor.

        Çalışmaya devam edilmesinin bağlanan aylığa etkisi

        Emeklilik dilekçe tarihi Gün sayısı Emekli aylığı (TL) Aylıktaki değişim
        Tutarı (TL) Oranı
        31.01.2017 6000 745,56
        28.02.2017 6030 744,11 -1,45 -0,19
        31.03.2017 6060 742,71 -2,85 -0,38
        30.04.2017 6090 741,26 -4,30 -0,58
        31.05.2017 6120 739,85 -5,71 -0,77
        30.06.2017 6150 738,49 -7,07 -0,95
        31.07.2017 6180 737,1 -8,46 -1,13
        31.08.2017 6210 735,76 -9,80 -1,31
        30.09.2017 6240 734,4 -11,16 -1,50
        31.10.2017 6270 733,07 -12,49 -1,68
        30.11.2017 6300 731,75 -13,81 -1,85
        31.12.2017 6330 730,41 -15,15 -2,03

        YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMİNDE ÇALIŞTIKÇA AYLIK ARTIYOR

        Makalede, çalıştıkça aylıkların düşmesi durumunun yüksek enflasyon dönemlerinde aylıkları artıran bir hal aldığı belirtildi. 2024 yılı için aynı gün sayısı üzerinden yapılan hesaplamada aylıkların düşmediği, bilakis binde 2,5 seviyesinde arttığı kaydedildi.

        EMEKLİ AYLIĞININ ASGARİ ÜCRETE ORANI DÜŞTÜ

        SSK’lı (4/1-a) çalışanlar için en düşük, ortalama ve en yüksek emekli aylığının ilgili dönemdeki asgari ücrete oranına ilişkin hesaplamalara da yer verildi.

        Buna göre, 1999 yılında net asgari ücret 70,11 TL iken en düşük emekli aylığı asgari ücretin yüzde 20,2 üzerinde, yani 84,28 TL oldu. 2003 yılında emekli aylıklarında yapılan iyileştirme sayesinde en düşük emekli aylığı 2023’te asgari ücretin yüzde 46,9’una çıktı. Ancak izleyen yıllarda gerileme yaşandı ve asgari ücrete yüksek zammın yapıldığı 2016 yılında asgari ücretin yüzde 0,7 altına düştü. 2024 yılında ise asgari ücretin yüzde 33,1 altına geriledi.

        REKLAM

        Ortalama emekli aylıkları 1999’da asgari ücretin yüzde 64,1 üzerinde iken 2003 yılında yüzde 90,1 üzerine çıktı. Ancak, 2023 yılında asgari ücretin sadece yüzde 2,5 fazlası olan ortalama aylıklar 2024 yılında asgari ücretin yüzde 4,3 altına indi.

        En yüksek emekli aylıkları 1999 yılında net asgari ücretin yüzde 127,5 üzerinde iken 2013 yılında yüzde 142,8 üzerine çıktı. 2024 yılında ise en yüksek emekli aylıkları asgari ücretin sadece yüzde 28,1 üzerinde bulunuyor.

        Emekli aylığının asgari ücrete oranı
        Yıl Aylık miktarı (TL) Asgari ücret (TL) Emekli aylığının asgari ücrete oranı (%)
        Asgari Ortalama Azami Asgari Ortalama Azami
        1999 84,28 115,03 159,48 70,11 20,2 64,1 127,5
        2000 88,98 121,54 168,61 82,42 8,0 47,5 104,6
        2001 121,91 167,20 232,66 102,37 19,1 63,3 127,3
        2002 202,16 278,45 388,74 163,56 23,6 70,2 137,7
        2003 333,05 429,57 503,35 226,00 47,4 90,1 122,7
        2004 364,79 472,05 562,38 303,08 20,4 55,8 85,6
        2005 424,56 549,64 759,90 350,15 21,3 57,0 117,0
        2006 481,45 623,44 862,21 380,46 26,5 63,9 126,6
        2007 527,16 682,77 944,43 403,03 30,8 69,4 134,3
        2008 558,23 718,41 1.000,32 481,55 15,9 49,2 107,7
        2009 621,25 804,77 1.113,37 527,13 17,9 52,7 111,2
        2010 695,02 881,90 1.196,14 576,57 20,5 53,0 107,5
        2011 782,37 975,96 1.301,48 629,96 24,2 54,9 106,6
        2012 868,91 1.083,92 1.445,45 701,13 23,9 54,6 106,2
        2013 922,53 1.380,36 1.876,96 773,01 19,3 78,6 142,8
        2014 990,80 1.482,51 2.015,87 846,00 17,1 75,2 138,3
        2015 1.071,68 1.603,53 2.180,42 949,07 12,9 69,0 129,7
        2016 1.292,16 1.848,70 2.476,38 1.300,99 -0,7 42,1 90,3
        2017 1.402,40 2.006,42 2.687,66 1.404,06 -0,1 42,9 91,4
        2018 1.569,50 2.245,49 3.007,90 1.603,12 -2,1 40,1 87,6
        2019 1.888,02 2.701,20 3.618,33 2.020,90 -6,6 33,7 79,0
        2020 2.111,48 3.020,91 4.046,58 2.324,71 -9,2 29,9 74,1
        2021 2.419,78 3.462,00 4.637,44 2.825,90 -14,4 22,5 64,1
        2022 3.292,65 4.710,82 6.310,26 4.253,40 -22,6 10,8 48,4
        2023 6.093,22 8.717,60 11.677,45 8.506,80 -28,4 2,5 37,3
        2024 11.367,66 16.263,22 21.785,75 17.002,12 -33,1 -4,3 28,1
        Not: Hesaplamalar makale yazarı tarafından yapılmıştır
        Asgari ücretin net tutarı esas alınmıştır

        Emeklilik dilekçesini 31 Mart 2024 tarihinde verenler baz alınarak yapılan hesaplamaya göre, prim ödeme gün sayısı 5500 ve prime esas kazancı asgari ücretin 2,75 katı (bugün için 46.755 TL) olan kişiye 16.652 TL, yani asgari ücretin altında aylık bağlandı.

        Bir kişi 45 tam yıl (16200 gün) asgari ücretli olarak çalıştığında da bağlanan aylık tutarı 16.545 TL’de kalıyor.

        EMEKLİ AYLIĞI HESAPLAMA SİSTEMİNDE DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ

        Makalede, son zamanlarda çok kullanılan ifadeyle kök aylıkların artırılması için emekli aylığı hesaplama sisteminde nasıl bir değişiklik yapılabileceğine ilişkin önerilere de yer verildi.

        Prim yatırılan dönemdeki kazançların bugünkü değerinin hesaplanmasında kullanılan güncelleme katsayıs 2008 sonrası dönemde TÜFE’deki artışın yüzde 100’ü ile milli gelirdeki büyüme hızının yüzde 30’unun toplamından oluşuyor.

        Makalede milli gelirin yüzde 30’u yerine yüzde 50 veya yüzde 100’ünün toplamının ele alınması halinde ne kadar, çarpımının ele alınması halinde ne kadar iyileşme sağlanabileceği hesaplandı. Mevcut sisteme göre en düşük kazançların bugünkü değeri 10.017 TL olarak hesaplanırken, gelişme hızının yüzde 100’ü TÜFE ile toplandığında 11.820 TL’ye, gelişme hızının yüzde 100’ü TÜFE ile çarpıldığında ise 12.668 TL’ye çıkıyor. Gelişme hızının yüzde 100’ünün dikkate alındığı durumda dahi asgari ücretin 1,75 kat üzerinde ücretle çalışanların ortalama aylık kazancı ancak asgari ücret seviyesine çıkabiliyor. Ortalama aylık kazanç üzerinden aylık bağlama oranına (ABO) göre bağlandığı için emekli aylığı daha düşük kalıyor.

        Makalenin yazarı mevcut güncelleme katsayısı sisteminin terk edilerek prime esas kazançların güncel değerinin asgari ücretle oranlanarak, daha basit bir yöntemle hesaplanmasını önerdi. Makalede ayrıca aylık bağlama oranlarına yönelik de formüller önerildi.

        ÖNERİLEN VİDEO
        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ