Arabulucuda talep edilmeyen alacak dava konusu yapılamaz

Başlangıçta, arabulucuya başvuruda alacaklar tek tek sayılmadan “işçilik alacakları” veya “işçi – işveren uyuşmazlığı” gibi genel ifadeler kullanılıyordu. 2 Haziran 2018 tarihinde yürürlüğe giren Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği ile “başvuru formu” uygulamasına geçildi. Yargıtay, bu tarihten önceki başvurularda “işçilik alacakları” ya da “İşçi işveren uyuşmazlığı” gibi soyut ifadeler kullanılmasını, taraflar arasındaki işçilik alacaklarının tamamı arabuluculuğa konu edilmiş gibi kabul ediyordu.

Ancak, Yargıtay, başvuru formu uygulamasının başladığı 2 Haziran 2018 tarihinden sonra yapılan başvurular ve düzenlenen son tutanakla ilgili kalemleri dikkate alıyor. Çalışanların mağdur olmamaları için arabulucuya başvuru ve son tutanak aşamasında çok dikkatli davranması gerekiyor.

Söz konusu yönetmeliğe göre, arabulucuya dilekçe ile veya arabuluculuk bürolarında bulunan formları doldurmak suretiyle ya da elektronik ortamda başvuru yapılabiliyor. Başvuru formunda, işçi işveren arasındaki tüm alacak kalemleri tek tek sıralanmalı. Formla yapılan başvuruda, talep edilen alacaklara ilişkin kutucuklar ayrı ayrı işaretlenmeli.

Dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunluluğu sadece işveren hakkında dava açmak için değil, her bir alacak türü için aranıyor. Arabulucuya yapılan başvuruda kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti talebinde bulunan bir çalışan, arabulucuda anlaşma sağlanamaması üzerine dava açtığında, kullanılmayan yıllık izin ücretleri veya eksik ücret alacağı talebinde bulunamaz.

Sadece başvuru formunda değil, arabulucuda uzlaşma sağlanamaması halinde düzenlenecek tutanakta da talep edilen alacak kalemlerinin tek tek sayılması gerekiyor. Yargıtay, başvuru formunda ve son tutanakta yer verilmeyen alacakların ödenmesine ilişkin mahkeme kararlarını bozuyor. Yargıtay, 2 Haziran 2018 tarihinden sonraki başvurularda hangi alacak veya tazminat kalemleri üzerinde anlaşma sağlandığı veya sağlanmadığının açıkça belirtilmesini, son tutanakta açıkça belirtilmeyen alacak taleplerinin mahkemelerce kabul edilmemesini istiyor.

ARABULUCUYA GİTMEK ZORUNLU AMA ANLAŞMA ZORUNLULUĞU YOK

Kanuna göre, işçi ve işveren arasındaki alacak davalarında arabulucuya gitme zorunluluğu iki taraf için de geçerli. Arabulucuya gitmek zorunlu olmakla birlikte anlaşma mecburiyeti bulunmuyor. Önemli olan, talep edilen alacakların tek tek arabuluculuk aşamasında müzakere edilmesi, uzlaşılamaması halinde ise tutanak tutulmasıdır.

MAZERETSİZ TOPLANTIYA KATILMAYAN MAHKEME MASRAFINI ÖDER

Geçerli bir mazereti olmadan arabulucudaki ilk toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir. Bu kişi arabulucu aşamasından sonra açılan davayı kısmen ya da tamamen kazansa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Toplantıya katılmayan taraf lehine mahkemece vekâlet ücretine hükmedilemez. Arabuluculuk toplantısına iki taraf da katılmazsa, tarafların yargılama masrafları kendi üzerlerinde bırakılıyor.

Arabuluculuk başvurusu adliyelerdeki arabuluculuk bürolarına yapılıyor. Büro bulunmayan yerlerde ise bu amaçla görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işlerine yapılabiliyor. Tarafların anlaşması halinde arabulucuyu kendileri seçebiliyor. Anlaşma olmaması halinde arabuluculuk bürosu, arabulucuyu listeden tespit ediyor.

İŞE İADE İÇİN ARABULUCUYA 30 GÜN İÇİNDE BAŞVURUN

İhbar ve kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti gibi alacaklar için beş yıllık zaman aşımı uygulandığından arabulucuya da bu süre içinde başvurmak mümkün bulunuyor. Fakat işe iade davası açacak olanların arabulucuya 30 gün içinde başvurması gerekir. Otuz günlük süre, işverence fesih bildiriminin yapıldığı tarihte başlıyor. Otuz günlük sürede arabulucu başvurusu yapmayanlar işe iade davası açamazlar.