İşe iade tazminatı nasıl hesaplanır?
İş güvencesi olan iş yerinde çalışan işçinin işten çıkartılabilmesi için geçerli sebep gösterilmesi gerekir. İşten çıkartılma gerekçesi geçerli sayılmayan işçi işe iade edilir. İşe iade edilen işçinin işe başlatılmaması halinde 4 ay ila 8 aylık ücret tutarında tazminat ödenir. Peki işe iade hakkından hangi işçiler yararlanır? İşe iade tazminatı nasıl hesaplanır? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, işe iade ile ilgili merak edilenleri yazdı
İş Kanununun 18’inci maddesi, işçilere iş güvencesi sağlıyor. İş güvencesi işe iade davası açma hakkı verir. İş güvencesinden yararlanabilmek için işten çıkarma tarihinde iş yerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması gerekir. İşçi sayısı 30’dan az olan iş yerinde çalışanlar işe iade davası açma hakkından yararlanamazlar.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İşe iade davası açma hakkından yararlanabilmek için iş yerinde 30 işçi kriteri tek başına yeterli değildir. Ayrıca işçinin iş yerinde en az 6 ay çalışmış olması şartı aranır. (Yer altı işlerinde çalışan işçiler için 6 ay çalışma şartı aranmaz.) Bir diğer koşul da iş sözleşmesinin belirsiz süreli olmasıdır.
Kanuna göre, otuz veya daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde en az 6 ay çalışmış işçiyi işten çıkartan işveren, geçerli bir sebep göstermek zorundadır. Geçerli sebep işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanabilir.
İşçi, işverenin gösterdiği gerekçeyi kabul etmek zorunda değildir. Böyle düşünen işçi işe iade davası açabilir.
Kanuna göre, işverenin iş akdini feshinde geçerli sebep oluşturmayan hususlar şöyledir:
– İşçinin sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılması,
– İş yeri sendika temsilciliği yapması,
– Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurması,
– Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler,
– Doğum öncesi ve sonrası dönemde kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemesi.
İŞ GÜVENCESİNDEN 8,3 MİLYON İŞÇİ YARARLANAMIYOR
En son verilere göre 16 milyon 974 bin sigortalı işçi çalışıyor. Bunlardan 8 milyon 303 bin 843 işçi 30’dan az işçisi olan iş yerlerinde çalışıyor. Dolayısıyla bu işçiler iş güvencesinden ve işe iade davası açma hakkından yararlanamıyor.
Bir iş yerinde kaç işçinin çalıştığı hesaplanırken işverenin aynı işkolunda birden fazla iş yerinin bulunması halinde, bu iş yerlerinde çalışan toplam işçi sayısı dikkate alınıyor.
İŞE İADE İÇİN ÖNCE ARABULUCU SONRA DAVA
İşe iade davası açabilmek için öncelikle işten çıkarma yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde arabulucuya başvurmak gerekir. Arabulucuda anlaşma sağlanması halinde iki hafta içinde işe iade davası açılır.
İşçi işe iade davasını kazanırsa on gün içinde işe başlamak üzere işverene başvurmalı. İşverenin 30 gün içinde işçiyi işe başlatması gerekir.
işveren işçiyi bu süre içinde işe başlatmazsa en az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı ödemek zorunda kalır. Ayrıca işçiye karar kesinleşinceye kadar boşta geçen sürelerinin 4 aya kadar kısmına ait ücretini öder.
İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Her ne kadar işe başlatmama tazminatı 4 ila 8 aylık ücret tutarında ise de işe başlatılmayan işçiye ne kadar tazminat ödeneceği, işe iade davasına bakan hakim tarafından belirlenir. İşçinin iş yerindeki çalışma süresi 6 ay ile 5 yıl arasında ise 4 aylık, 5 yıl ile 15 yıl arasında ise 5 aylık, 15 yıldan fazla ise 6 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı kararlaştırılır. İşçinin işten çıkartılma sebebine göre hakim bu süreleri 8 aya kadar çıkartabilir.
İşe başlatmama tazminatı dava tarihindeki çıplak ücrete göre hesaplanır. İkramiye, yol, yemek parası gibi çalışmaya bağlı diğer ödemeler hesaba dahil edilmez.
İşe başlatmama tazminatından gelir vergisi alınmaz. Sadece damga vergisi kesintisi yapılır.
