İşten ayrılırken ihbar tazminatına dikkat!
İşçinin işten ayrılırken, işverenin ise işten çıkartırken karşı tarafa önceden haber vermesi gerekir. Ne kadar süre önceden haber verileceği, işçinin çalışma süresine göre belirlenir. Bu yükümlülüğe uymayan karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. İşçilerin işten ayrılırken borçlu duruma düşmemek için ihbar süresine dikkat etmesi gerekir. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, ihbar tazminatı ile ilgili merak edilenleri yazdı
Bir iş yerinde çalışmaya başlayan işçi ile iş sözleşmesi imzalanır. İstisnai haller dışında sözleşmeler genellikle belirsiz süreli yapılır. İş Kanununa göre belirsiz süreli iş sözleşmesini sona erdiren tarafın karşı tarafa önceden bildirimde bulunması gerekir. Buna ihbar süresi de denir. İşçinin işten ayrılması iş sözleşmesini feshettiği anlamına gelir. İhbar süresine uymadan iş sözleşmesini fesheden işçi veya işveren karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
İşçi ya da işveren iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshederse ihbar süresini beklemek zorunda değildir. Haklı fesih işçi tarafından yapılırsa ihbar tazminatı ödemez, kendisi de ihbar tazminatı alamaz. Haklı fesih işveren tarafından yapılırsa işçiye ihbar tazminatı ödemez.
Çalışanların büyük kısmı hak ve yükümlülükleri konusunda yeterince bilgi sahibi olmadıkları için ihbar tazminatını sadece işverenin işçiye ödemesi gerektiğini düşünüyor. Kendilerinin de ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabileceklerini çoğu çalışan bilmiyor. İşçi haklı bir sebep olmadığı halde ihbar süresine uymadan iş akdini fesheder ise işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.
İhbar süresi, tabi olunan kanuna göre değişir. Çalışanların çoğunluğu 4857 Sayılı İş Kanununa tabidir. 5953 Sayılı Basın İş Kanunu ve 854 Sayılı Deniz İş Kanunu dışında kalan ve İş Kanununa tabi olmayan çalışanların ihbar süresi ise Türk Borçlar Kanununa göre belirlenir.
İş Kanununa tabi işçilerin ihbar süresi, iş yerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta; 6 aydan 1,5 yıla kadar olan işçi için 4 hafta; 1,5 yıldan üç yıla kadar olan işçi için 6 hafta; üç yıldan fazla olan işçi için 8 haftadır.
Deniz İş Kanununa tabi çalışanların belirsiz süreli iş sözleşmesi, çalışma süresi 6 ay geçmedikçe feshedilemez. Denizcilerin ihbar süresi ise İş Kanunu ile uyumludur.
5953 Sayılı Basın İş Kanununa tabi çalışanların ihbar süresi ise gazetecinin çalışma süresine göre değişir. Çalışma süresi beş yıldan az olan gazetecinin işverence işten çıkartılması halinde bir ay, 5 yıldan uzun çalışan gazetecinin işten çıkartılması halinde ise 3 ay ihbar süresi uygulanır. İş akdinin gazeteci tarafından feshi halinde ise çalışma süresine bakılmaksızın ihbar süresi bir aydır.
Kanunlarda belirlenmiş ihbar süreleri asgari sürelerdir. İşçi ve işveren arasında imzalanacak sözleşmeler ile ihbar süreleri artırılabilir ama kanundaki sürenin altına indirilemez.
BORÇLAR KANUNUNA TABİ ÇALIŞANLARIN İHBAR SÜRESİ NE KADAR?
Deniz ve hava taşıma işlerinde, 50’den az işçi çalıştırılan tarım ve orman işlerinin yapıldığı iş yerlerinde veya işletmelerinde, aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işlerinde, bir ailenin üyeleri ve üçüncü dereceye kadar hısımları arasında dışarıdan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, ev hizmetlerinde, Esnaf ve Sanatkârlar Kanunu uyarınca 3 kişinin çalıştığı işyerlerinde İş Kanunu yerine Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Bu iş yerlerinde çalışan işçilerin ihbar süresi Türk Borçlar Kanununa tabidir.
Borçlar Kanununa göre düzenlenen belirsiz süreli hizmet sözleşmelerinin feshinden önce durumun karşı tarafa bildirilmesi gerekir. Bildirim süresi hizmet süresi bir yıla kadar sürmüş işçi için 2 hafta; bir yıldan beş yıla kadar sürmüş işçi için 4 hafta ve beş yıldan fazla sürmüş işçi için 6 haftadır.
DENEME SÜRESİNDE ÇIKARTILAN İŞÇİ İÇİN İHBAR TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?
İş Kanunu ve Borçlar Kanunu uyarınca, iş sözleşmesine iki aya kadar deneme süresi konulabilir. İş sözleşmesinin deneme süresi içinde feshi halinde işçi veya işverence ihbar tazminatı ödenmez.
İŞTEN ÇIKARKEN İHBAR TAZMİNATI ÖDEMEMEK İÇİN NE YAPMALI?
İş sözleşmesini kendisi fesheden işçilerin işten çıkarken ihbar tazminatı ödememek için ihbar sürelerine dikkat etmeleri gerekir. İşçi işten ayrılacağını, çalışma süresine göre değişen ihbar süresi kadar önceden işverene yazılı olarak yapmalıdır.
