"Blue Monday" kabusu: Yılın en iç karartıcı günü, ocak ayının üçüncü pazartesisi
Hepimiz pazartesi sendromunu ara ara ya da sıklıkla yaşarız. Haftasonu bitmiş, zamanınızı ve enerjinizi hayatınızı idame ettirmeye devam edebilmek için belki çok da istemediğiniz ortam ve bağlamlarda harcayacağınız haftanın ilk günü... Ancak bu pazartesilerin en korkuncu, ocak ayının üçüncü pazartesisi. Blue Monday adı verilen bu senenin en iç karartıcı pazartesisinin bir formülü de var. Düşük çıkarsa hayat güzel kuşlar uçuyor. Yüksek çıkarsa...
Hollanda'da, maaşının yarısından fazlasını kiraya vermeyen, her sene tatile çıkma imkanına sahip bir çalışansınız. Noel zamanı geldi ve önünüzde uzun bir tatil var. Yıllık izninizin bir haftasını da yılbaşı sonrasına kullanmışsınız ve tatili 20 güne çıkarmışsınız. Daha önce gitmediğiniz yerlere gidiyor, tatmadığınız lezzetleri tadıyor, tanımadığınız insanlarla tanışıyorsunuz.
Daha sonra tatil bitiyor, işe geri dönüş. Mailler birikmiş. Önünüzde tatilsiz uzun bir kış ve bahar var.
Bu anksiyetelerin en yükseldiği gün, ocak ayının üçüncü pazartesisi!
Blue Monday, (Mavi Pazartesi), yılın en iç karartıcı günü olduğu söylenen ocak ayın üçüncü pazartesi gününe verilen isimdir.
Bu tarihin mucidi, o dönemde Cardiff Üniversitesi'ne bağlı bir İleri Eğitim merkezi olan Hayat Boyu Öğrenme Merkezi'nde eğitmen olan Cliff Arnall. Hatta bu paylaşımın ardından Cardiff Üniversitesi, eğitmen Arnall ile bağını kesiyor.
2005 yılında Guardian gazetesinin açıklaması şöyle:
"Cardiff Üniversitesi bizden Cliff Arnall'ın üniversitede daha önce yarı zamanlı eğitmenlik yaptığını ancak şubat ayında yolların ayrıldığını belirtmemizi istedi."
Bu denklemin değişkenlerinden biri hava koşulları. Dolayısıyla sadece Kuzey Yarımküre için geçerli.
Formül tabii ki kendi içinden çıktığı Avrupa kültürünü temel alan bir değişkenler bütünü.
Hava koşulları, borç seviyesi (birikmiş borç ile ödeme gücü arasındaki fark), Noel'den bu yana geçen süre, yeni yıl kararlarından vazgeçilmesinden bu yana geçen süre, düşük motivasyon seviyeleri ve harekete geçme ihtiyacı hissi gibi birçok faktör formülün parçası.
W = Hava durumu,
D = Borç,
d = Aylık maaş,
T = Noel'den bu yana geçen süre,
Q = Yeni yıl kararlarından vazgeçilmesinden bu yana geçen süre,
M = Düşük motivasyon seviyeleri,
Na = Harekete geçme ihtiyacı hissi.
Hiçbir birim tanımlanmış değil. "Hava durumu" ve "düşük motivasyon seviyeleri" ile neyin kastedildiğine dair herhangi bir açıklama yok. Kaç üzerinden bir değer belirtileceği bilinmiyor. Bu da ortaya çıkan formülün boyutsal homojenliğinin değerlendirilemeyeceği veya doğrulanamayacağı anlamına geliyor.
Nörobilim uzmanı Dean Burnett, Guardian’a verdiği söyleşide, “Bu tarz inanışlar insanların bilime ve özellikle psikoloji bilimine inanışlarını zedeliyor. İnsanların ciddi anlamda mücadele ettiği depresyonu sanki geçici ve azımsanacak bir deneyimmiş gibi gösteriyor” diyerek Blue Monday konseptini sert şekilde eleştiriyor.
Blue Monday formülünü ileri süren Cliff Arnold da, 5 yıl aradan sonra bu hesaplamayı Sky Travel turizm acentasının ‘siparişi’ üzerine açıkladığını itiraf ediyor.
‘Stop Blue Monday’ platformu, ‘depresif pazartesi’ hesaplamasının yapılmasında, yeterince tatile çıkılmaması, soğuk havalar gibi argümanların kullanılmasını da buna kanıt olarak gösteriyor.
Ocak ayının üçüncü pazartesisi gerçekten yılın en depresif günü olabilir mi?
Pazartesi günleri birçok insan için haftanın en gri günü. Pazartesi sendromu evrensel bir kavram. Yani pazartesi günlerinin imajı zaten genel olarak kötü.
Ancak Türkiye'de Avrupa ve ABD'ye kıyasla bir uzun Noel tatili dönemi yok. Okulların kapandığı yaz tatili dönemi ve genellikle Kurban Bayramı'nın haftasonuna bağlandığı 9-10 günlük tatiller ülkemizin en uzun tatilleri olarak öne çıkıyor.
Genel olarak bakıldığında Türkiye için Blue Monday olarak eylül ayının ilk pazartesisi ve her Kurban Bayramı dönüşünün ilk pazartesisi favori adaylar.
Türkiye haftalık 50 saat üzeri çalışanların toplam çalışanlara oranı bakımından OECD üyesi ülkeler arasında ilk sırada yer alıyor. Her 3 işçiden yaklaşık 1'i haftada 50 saatten fazla çalışıyor. Yıllık izinler genel olarak yılda 14 gün. Çok çalışıyor, az tatil yapıyoruz.
Ama gelin yine de formülü bir deneyelim.
Hava durumu, düşük motivasyon seviyesi ve harekete geçme hissini 10 üzerinden puanlıyorum. 10 en iyi, 1 en kötü. Sonuç ne kadar düşük çıkarsa o kadar iyi durumdasınız.
Benim 180 bin 8 çıktı...
Sonuç olarak bakıldığında tabii ki bu bir pazarlama stratejisi. Tatile çıkma oranlarının en düşük olduğu dönemde insanları tatil yapmaya 'ikna eden' bir gün. Herkese cuma iş çıkışı ferahlığında pazartesiler diliyorum.