Çocukların kitap okuması sandığımızdan daha önemli
Çocuğunuzun olabildiğince çok okuması beklentisi içinde olmak hakkınız. Hakkımız... Çünkü araştırmalar kitabın sandığımızdan daha fazla şey ifade ettiğini gösteriyor
Çocuğuna neredeyse doğduğu günden beri şekilden şekle girip canlandırmalar yaparak kitap okuyan biriyseniz -ki bu satırların yazarı olarak kendimi tarif ediyorum- okumayı öğrendiği andan itibaren çocuğunuzun kendi kendine olabildiğince çok okuması beklentisi içinde olmak da hakkınız.
Hakkımız…
Çünkü çocuklar için okuma alışkanlığı sandığımızdan daha fazla şey ifade ediyor. Bunu, araştırmalar gösteriyor.
TÜİK’in 2022 raporuna göre 15 yaş ve üzeri fertlerin yüzde 69’unun hiç kitap okumadığı, yüzde 31’inin ise en az bir kitap okuduğu görüldü. Yaş gruplarına göre kitap okuma oranlarına bakıldığında, okul kitapları dışında en çok kitap okuyan yaş grubu yüzde 50,9 ile 15-24 yaş aralığı oldu. En az kitap okuma oranı ise 14,1 ile 65 yaş ve üstü fertlerde hesaplandı.
Okuma konusunda gençler yarışı önde götürüyor. Sonra ne oluyorsa devreye dikkat dağıtıcılar giriyor ve yetişkinlik döneminde kitaplardan uzaklaşılıyor. Ama aslında okuma alışkanlığını çocukluk çağında kazanmak, yetişkinlikte kaybetmemek önemli.
Bir süre önce Forbes dergisinde yayımlanan Gallup araştırması, ABD’deki düşük düzeydeki yetişkin okuryazarlığının yılda 2,2 trilyon dolara mal olabileceğini ortaya koyuyor.
ABD Eğitim Bakanlığı’na göre, 16-74 yaş arası Amerikalı yetişkinlerin yüzde 54'ü, yani yaklaşık 130 milyon kişi okuryazarlık konusunda yeterliliğe sahip değil. Milyonlarca kişi altıncı sınıf seviyesinin altında okuyor.
Bir başka araştırma, çocuk ve gençlerin yalnızca yüzde 25,7'sinin her gün kitap okuduğunu, çocukların yalnızca yüzde 51'inin eğlence için kitap okumaktan hoşlandığını ortaya koyuyor. Yetişkinler arasında boş zamanlarında kitap okumak da tüm zamanların en düşük seviyesinde.
OKURYAZARLIK İLE GELİR İLİŞKİSİ
Okuryazarlık seviyesi; kişisel gelir, istihdam düzeyleri, sağlık ve genel ekonomik büyüme gibi birçok önemli sonuçla ilişkilendiriliyor. Bu yüzden önemli!
Araştırmayı yapanlar, gelirin okuryazarlıkla güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu söylüyor. Düşük okuryazarlığın, ebeveyn, çalışan ve vatandaş olarak topluma ve ekonomiye tam olarak katılımı engellediğini belirtiyor. Kuşaktan kuşağa yoksulluk, kötü sağlık ve düşük eğitim kazanımı döngülerinin temelinde de bu durum yatıyor.
Ayrıca 2019 yılında yapılan bir araştırmaya göre, ilk beş yılında kendisine kitap okunmayan çocuklarda kelime hazinesinde eksiklik görülüyor. Oysa kelime hazinesi, kendini ifade yeteneğinin bire bir göstergesi.
Konuşamazsan anlatamazsın, anlatamazsan mutlu olamazsın!
Bu rahatsız edici istatistiklerin tek bir açıklaması yok. Ama ekran başında çokça vakit geçirmenin birçok aileyi olması gerekenden fazla meşgul etmesi, muhtemelen en etkili faktör. Birçok çocuk ve yetişkin, sakin bir akşamı güzel bir kitap okuyarak geçirmenin keyfini keşfetme şansını asla yakalayamıyor.
Oysa çocuklara ya da çocuklarla birlikte kitap okumak, kelime açığını kapatmada önemli bir adım olarak görülüyor. Sadece bu da değil, ortaokul ve lise öğrencilerine okuma sevgisini aşılayarak ve onları edebiyatın değeri konusunda eğiterek, gelecek neslin ebeveynlerini çocuklarına kitap okumaya teşvik etmiş oluyoruz.
Hepimiz biliyoruz ki çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmak önemli. Peki ama detayına bakacak olursan hangi açılardan önemli? Sözü, Uzman Klinik Psikolog Merve Öz’e bırakalım…
Çocuğa kitap okumanın ve kendisi okuyabildiği dönemden itibaren çocuğun kitap okumasının zihin gelişimi için katkısı şöyle:
Peki, çocukların yaşına göre nasıl kitaplar seçmek gerekir?
Bebekler için (0-2 yaş)
Bu yaş grubu için dikkat çekici kitaplar tercih edilmeli. Renkli sayfalar, sesler, farklı dokular bebeğin duyusal gelişimini sağlarken görsel ve işitsel algısını da güçlendirir. Bebekler için tercih edilecek kitapların hafif olması, boyutlarının küçük olması, kolay yırtılabilen dokuya sahip olmaması önem arz eder.
Okul öncesi dönem için (3-5 yaş)
Bu yaş grubunda çocuğun hayal gücünü artırmak için resimli kitaplar tercih edilmeli. Hareketli kitaplar hem çocukları şaşırtırken hem de çocukların kitaplara ilgilerinin artmasını sağlayacaktır. Basit metinli ve tekrar eden sözcükleri içeren kitaplar seçilmeli.
Okul dönemi (6-9 yaş)
Bu dönem çocuklara kitap okuma alışkanlığını kazandırmak için önemli.. Bu nedenle güçlü hikayesi olan resimli kitaplar tercih edilmeli. Okuma becerilerinin gelişmesiyle birlikte çocuğun ilgi alanı doğrultusunda hayvanlar, spor, macera, bilim gibi konular içeren kitaplar seçilmeli.
Daha büyük çocuklar için (10+ yaş)
Bu yaş grubunda çocukların kişisel tercihleri ve ilgi alanları doğrultusunda kitap tercihleri yapmak okuma alışkanlığını kazandırmak ve devam ettirmek için önemli. Bu dönemde daha karmaşık hikayeler uygun olabilir. Kitapçıdan, ebeveynlerinin denetiminde çocuklara kendi istedikleri kitapları alma özgürlüğü tanınmak, kitap okuma alışkanlığı kazandırmak için önemli olabilir.
Kitap okumanın önemli olduğunu herkes biliyor. Peki ama çocuklara okuma alışkanlığını nasıl kazandırabiliriz? Ebeveynler için çocuklara okuma alışkanlığı kazandıracak öneriler:
Aslında hepsinin özeti ve en etkilisi kuşkusuz ‘rol model’ olmak… Kendiniz elinize telefonunuzu alıp sosyal medyanın derinliklerine dalmışken ya da televizyonda dizi keyfi yaparken, “Kitap oku evladım” demenin işe yarayacak olmasını beklemek nafile. Çocuklar bir ayna gibi, biz ne yaparsak aynısını yapıyor. İyi ya da kötü... Şimdi biraz kendimize aynada bakma zamanı öyleyse…