Biri harcar biri bakar...
TÜİK verilerine göre 2023 yılında en üst yüzde 20'lik gelir grubunun tüketim harcamalarındaki payı yüzde 40.1 olurken en alt yüzde 20'lik kesimin payı yüzde 7.2'de kaldı. 2013-2023 yıllar arasında en zengin kesimin harcamalardaki payı 2.9 puan artarken, en yoksul kesimin payı ise 1.5 puan düştü. Söz konusu 10 yılda en düşük yüzde 20'lik gelir grubunun sadece gıda harcamalarındaki payı yükseldi. En üst ve en alt gelir grupları arasındaki en yüksek pay farkları 'eğitim' ile 'eğlence, spor ve kültür' harcamalarında kaydedildi
TÜİK'in dün yayımladığı Hanehalkı Bütçe Araştırması'nın 2023 yılı sonuçları farklı gelir gruplarının yıllar içerisinde değişen harcama alışkanlıklarına dair önemli ipuçları sundu.
Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplara bakıldığında 2023 yılında tüketici harcamalarının yüzde 40.1'inin en üst yüzde 20'lik gelir grubu tarafından gerçekleştirildiği görüldü. En alt yüzde 20'lik kesim ise tüketim harcamalarında yüzde 7.2'lik pay aldı.
Alt ve üst gelir gruplarının harcamaları arasındaki yüksek fark verilerin açıklandığı tarihten bu yana mevcut. Ancak son 10 yılda üst gelir grubunun payı artarken en alt gelir grubunun payında gerileme yaşandı. Yani her geçen yıl makas açılmaya devam etti.
2013 yılında en alt yüzde 20'lik gelir grubunun tüketim harcamalarındaki payı yüzde 8.8 seviyesindeydi. Yani son 10 yılda 1.6 puanlık bir pay kaybı yaşandı. Buna karşılık en üst yüzde 20'lik gelir grubunun tüketim harcamalarındaki payı aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere bu süreçte 2.9 puan arttı.
*2013 yılında Sigorta ve finansal hizmetler ile Kişisel bakım, sosyal koruma ve çeşitli mal ve hizmetler harcamaları araştırmada yer almıyordu. Bu sayılar çeşitli mal ve hizmetler harcamalarını göstermektedir
Son 10 yılda harcamalarda yaşanan değişimlere bakıldığında en alt yüzde 20'lik gelir grubunun sadece gıda ve alkolsüz içecekler kategorisindeki payının arttığı görüldü. Buradaki artış 0.14 puan oldu. Bunun yanında giyim ve ayakkabı harcamalarındaki payı yüzde 6.4 ile sabit kaldı.
Son 10 yılda gelir gruplarının harcamalardaki paylarının değişimi:
EN ÜST GELİR GRUBUNUN SAĞLIKTAKİ PAYI HIZLI YÜKSELDİ
Eğitim ve sağlık harcamalarına bakıldığında üst gelir grubunun buradaki payları dikkat çekti. En üst yüzde 20'lik gelir grubu 2023 yılında sağlık harcamalarında yüzde 42.6, eğitim harcamalarında ise yüzde 63.1 pay aldı. Bu gelir grubunun diğer gruplara göre özel sağlık hizmeti almayı daha fazla tercih etmesiyle sağlık harcamalarındaki payı 6.1 puan arttı. Buna karşılık eğitim harcamalarında 0.4 puanlık bir düşüş yaşadı. Burada eğitim harcamalarında orta gelir grubundaki yüzde 60'lık kesimin payının 1.34 puan arttığı görüldü. Bu da söz konusu grupta daha fazla kişinin özel eğitim hizmeti almayı tercih ettiğine işaret etti.
ALKOL VE TÜTÜNDE TABLO DEĞİŞTİ
Alkollü içecek ve tütün harcamalarında en üst yüzde 20'lik gelir grubunun payı 2023'te yüzde 32.8 olarak hesaplanırken en alt yüzde 20'lik kesimin payı yüzde 8.3'te kaldı. Bu kalemde de üst gelir grubunun payı son 10 yılda 5 puana yakın artarken, alt gelir grubunun payı 2.7 puan geriledi. Burada ortadaki yüzde 60'lık kesimin payında da 2.3 puanlık bir azalma yaşandı.
EĞİTİMDEN SONRA EN YÜKSEK FARK EĞLENCE, SPOR VE KÜLTÜR HARCAMALARINDA
Geçtiğimiz yıl eğlence, spor ve kültür harcamalarında ise en üst yüzde 20'nin payı yüzde 51.9 iken en alt yüzde 20'lik gelir grubunun payı yüzde 2.8'de kaldı. Bu kategori iki kesim arasında eğitimin ardından en yüksek farkın kaydedildiği alan oldu. Son 10 yıldaki değişime bakıldığında ise en zengin kesimin payı 2.5 puan artarken, en yoksul kesimin payı 1.8 puan düştü.
