Türkiye’ye gelerek Capital, Ekonomist ve Start-Up dergileri tarafından düzenlenen Uluslararası Ekonomi Zirvesi’nde konuşan 2008 Krizinin kahini Prof. Dr. Nouriel Roubini önce ABD’nin bugünkü resmini çekti sonra dünya için üç ana senaryo ortaya koydu. Ama “çok senaryolu bir dünyaya doğru gittiğimizi” söylemeyi de ihmal etmedi.
Denizlerin fırtına öncesi sakinliğini andıran küresel piyasaların verdiği fırsatla bu hafta yanıtını aradığımız bazı sorulara karşılık verecek içerikte bulduğumuz kriz kahininin konuşmasına odaklandık.
ABD’DE SİYASİ KAOS VAR
➔Sapanca’daki zirveye katılan iş insanları ve sanayicilere konuşan ve soruları yanıtlayan Nouriel Roubini “Şu anda ABD’de siyasi kaos var. ➔Trump hem Çin'i hem de müttefiklerini huzursuz ediyor.
➔Serbest olmayan demokrasiye, kleptokrasiye, oligarşiye ve otokrasiye geçildi.
➔Güvensizlikler insanları ekonomik popülizme doğru itiyor. Neoliberalizmden ekonomik popülizme, küreselleşmeden uzaklaşıp korumacılığa geçtik” dedi.
➔Geçen hafta Trump’ın yaptığı bir konuşma sonrası Fed Başkanı Powell’ı görevden alma açıklamalarına ve eleştirilerine değinen Nouriel Roubini “ABD'de enflasyon artsa da Fed faizi düşürmeyecek. Powell şu anda Trump'tan daha kuvvetli. Ama adım atmıyor. Trump Powell'ı kovacak ama bu geri tepecek” kehanetinde bulundu.
➔Son dönemde değer kaybeden dolar hakkında da açıklama yapan Roubini "Doların öldüğünü söylüyorlar. Ama mübalağa ediyorlar. Teknoloji, tarifeleri aşarsa ABD için bir çıkış yolu olabilir. ABD varlıklarına yatırım yapmakta fayda olabilir. Büyüme orada olacak" dedi.
ÜLKELER SAFINI SEÇECEK
➔Dünya çapında olağanüstü gelişmeler yaşandığına dikkat çeken, ekonomik, politik ve jeopolitik dalgalanmaların büyük sorunları da beraberinde getireceğine işaret eden Prof. Nouriel Roubini şunları söyledi:
➔ “Dünya olarak dalgalanmalara, hatta dümdüz kaosa sürükleniyoruz. Çok kutuplu bir dünyaya gidiyoruz,
➔Çin, ABD, Avrupa, Rusya, Hindistan... Ülkeler karar vermek zorunda kalacak. ABD ile mi Çin ile mi kalmak isteyecekler.
➔Kim haklıdan, kim kuvvetliye doğru gidiyoruz. Orman kanunu geçerli. ABD ile Çin arasında ekonomik savaş var.”
➔Bu gelişmelerin etkisiyle acaba ABD resesyona girer mi, borsalar çöker mi, dolara ne olur, dünyanın geri kalanı stagflasyon yaşar mı, yüksek enflasyon ve düşük büyüme mi görür gibi sorularının sıkça sorulduğunu belirten Nouriel Roubini sözlerini şöyle sürdürdü:
SENARYOLAR KÖTÜ İLE BERBAT ARASI
➔ “Tarifeler konusunda ben septiğim. Çin, ABD yerine başka ülkelere satış yapacak ve oralarda damping etkisi yaratacak. Ticaret savaşından büyümeler negatif etkilenecek.
➔Tarifeler kısa sürede daralmaya neden olur. Ama orta vadede ABD’de büyümeyi yüzde 2'den yüzde 4'e çıkarabilir. Ben diyorum ki kötü politikaların etkisi sınırlı kalacak. Çünkü Başkan Trump önümüzdeki yıl seçimlerle karşı karşıya.
➔Gümrük tarifeleri ile bağlantılı üç senaryo çizmek mümkün.
➔İyimser senaryoda müzakereler sonrası ülkelerle anlaşmaya varılır. Üç ay sürecek pazarlıklarda tarifeler düşürülebilir. Sıfır tarife olmayacak ama yüzde 10 kalacak gibi, diğer yüksek tarifeler de 2 Nisan'a göre yarı yarıya düşürülebilir. Bununla yaşamaya devam edeceğiz.
➔Kötü senaryoda müzakereler başlar ama başarısızlıkla sonuçlanır ve 2 Nisan’daki tarifeler kalır. Bu durumda ABD ve dünya ekonomisinde sert düşüş olur. ABD ve Çin'de resesyon başlar. Borsalar tam anlamıyla çöker.
ÇİN-ABD NİYE ANLAŞAMAZ?
➔Orta senaryoda ABD bazı ülkelerle anlaşır ve gümrük tarifeleri düşürür. Bence ortada, tarifelerin yaklaşık yarıya düşürüldüğü bir yerde anlaşmalar olabilir.
➔Ancak bu senaryoda da Çin'le anlaşma olmaz. Trump'ın istediği ile Şi Jinping'in kesiştikleri bir nokta yok. Jinping, Trump'ın isteklerini kabul etmez.
➔Bu durumda çok şiddetli olmayan bir küresel resesyon görülebilir. Çünkü ABD ve Çin birbiri ile didişmeye devam edecek. Büyüme yavaşlayacak ve bunun neticelerini hep beraber göreceğiz. Bana göre en olası senaryo bu.
➔Çin'deki mali hamleler de, hayata geçirilecek reformlar da çok önemli. Bazı metallerin ihracatı kısıtlanabilir. Apple gibi şirketleri cezalandırabilir. Tahvilleri de yükseltebilir.
ÇOK SENARYOLU DÜNYAYA GİDİYORUZ
➔İki ülke arasında anlaşma ihtimali azaldığından ABD ve Çin’in tarife savaşı soğuk savaşa dönüşebilir. Tayvan'da sıcak çatışma riski artar.
➔Çin Tayvan'a girerse ABD de savaşa katılır. Orada konvansiyonel olmayan bir savaş olur. Çok çirkin bir durumla karşı karşıya kalırız.
➔Çok senaryolu bir dünyaya doğru gidiyoruz. Tamamen bir ayrışma durumunda ABD ve Çin arasında, bu çok çirkin bir dünya olur. Küreselleşme son bulur. Çok tehlikeli zamanlarda yaşıyoruz.
➔Teknolojide ABD şu an Çin'in önünde olabilir ama Çin geleceğin teknolojisinin yatırımcısı ve ABD'yi geçebilir. "
➔Son dönemde küresel piyasalarda yaşanan büyük oynaklık Trump'ın başkanlığına bağlansa da Roubini farklı düşünüyor.
➔Roubini "Aptal politikalar izlerseniz piyasa sizi cezalandırır. ABD resesyona girmeyecek. Teknoloji, tarifelerden daha önemli. Beyaz Saray'a Mickey Mouse'u da koysanız farketmez. ABD'de büyüme yüzde 2'den 4'lere çıkacak" ifadelerini kullandı.
