Milli Muharip Savaş Uçağı (MMU) KAAN hizmete girinceye kadar Türkiye hava muharebe gücünü tahkim etmek için Eurofighter Typhoon savaş uçağı alımında son aşamaya gelmiş durumda. Avrupa’da dört ülkenin işbirliğiyle üretilen Eurofighter savaş uçağının satın alma görüşmelerine İngiltere öncülük ediyor. Türkiye’ye kullanımdaki en son varyant Eurofighter Tranche 4 modeli tedarik edileceği ve ilk uçağın tesliminin de 2028’ten önce gerçekleşebileceği ifade ediliyor.
Daha önce kamuoyuna yansıdığı üzere Türkiye, Eurofighter Typhoon savaş uçağının İngiltere Hava Kuvvetleri filosundaki Tranche 1 modelini değil, en son varyantı Tranche 4’den alacak. Bu konu hakkında iki önemli bilgiyi kısa süre önce öğrendim.
Birincisi; Eğer satın alma anlaşmasına imza atılıncaya kadar farklı bir gelişme olmaz ise Türkiye, toplam 40 adet Eurofighter alacak. Ancak bu uçakların kendi içinde farklı varyantları; tek pilotlu/çift pilotlu ve geliştirilmekte olan modeli olduğu için detayları anlaşma sonrası öğrenmiş olacağız. Bu uçağın hali hazırda 4 modeli var; Tranche (dilim) 1-2-3-4 şeklinde tanımlanıyor. Hali hazırda son modeli Tranche 4, ama Tranche 5 de geliştiriliyor. Geliştirilmekte olan modelden Türkiye alacak mı, bilmiyorum.
Şu an geliştirme aşamasında olan Tranche 5 modeli 2030’da fabrikadan çıkacak ve Almanya’ya teslim edilecek. 20 Aralık 2024’te İspanya da Eurofighter için ek sipariş vermişti. Türkiye’nin tedarik edeceği Eurofighter Typhoon’ların teslimine 2-3 yıl içinde başlanacağı dikkat alınırsa anlaşmanın bir bölümünün Tranche 4 olacağı kesin. Çok daha donanımlı ve beşinci nesil F-35 yakın özellikler içeren Eurofighter Tranche 5 modeli için nasıl bir gelişme olacağını zaman gösterecek.
Türk Hava Kuvvetleri Komutanı Hava Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu başkanlığındaki heyetin geçen hafta Eurofighter tedarik görüşmeleri için İngiltere’ye gittiği medyaya yansımıştı. Kraliyet Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Sir Richard Knighton’ın resmî davetlisi olarak İngiltere’ye giden Kadıoğlu ve beraberindeki heyetin Eurofighter modellerini yakından inceldiği bu görüşme sonrası tedarik noktasında önemli bir ilerleme sağlandığı kaydediliyor.
Ayrıca İngiltere’den askeri nakliye uçağı temini, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ (TUSAŞ) üretimi milli muharip uçağı KAAN’ın geliştirilmesinde yapılan işbirlikleri ve başka konuların da masada olduğunu söylemekte yarar var. Daha önce İngiltere Savunma Bakanı ve Genel Kurmay Başkanı’nın Baykar Teknoloji başta olmak üzere ülkemizde çeşitli kurucuları işbirliği amacıyla ziyaret ettikleri ve çeşitli planlar üzerinde çalıştıkları da biliniyor.
İkinci husus ise uçakların teslimine 2-3 yıl içinde başlanacak olması. Hem en yeni model Eurofighter alınacak hem de Amerikan Lockheed Martin üretimi F-16 Block 70’lerden daha önce muhtemelen 2028’in ilk aylarında veya daha erken Türk Hava Kuvvetleri filosuna katılacak.
ABD ile 40 adetlik F-16 Blok 70 modeli için anlaşma tamam. İngiltere öncülüğünde yürütülen görüşmeler beraberinde 40 adet Eurofighter Tranche 4 tedariğine dair anlaşma haberini de yakında duyacağız. Geriye 40 adetlik tartışmalara sebep olan beşinci nesil savaş uçağı F-35 anlaşması kalıyor.
ABD Devlet Başkanı Trump döneminde bu konuda sorun çıkmayacak gibi bir hava var, ama Türkiye’nin aynı anda bu 3 savaş uçağını hangi program dahilinde alacağını merak edenlerin biraz daha beklemesi gerekecek. Zira 3 modeli de alma imkanı ortaya çıkınca tedarik konusunda yeni bir yaklaşımın söz konusu olacağı belirtiliyor.
Hatırlatmakta fayda var.
Türkiye’nin savunma sanayinde belli bir noktaya gelmesi ve Batılı ülkelerin tedarik zincirindeki sorunlar da bu anlaşmaların daha pozitif ilerlemesine katkı sunuyor. Özellikle Baykar Teknoloji’nin dünya İHA pazarındaki liderliği, son olarak İtalyan Piagio’yu satın alması, İspanya ile olan güçlü savunma sanayi ilişkileri de Avrupa ile Türkiye’nin daha sağlam ilişkiler kurmasına vesile oluyor. İngiltere de bu sürecin hızlı ilerlemesi de olumlu katkı koyuyor.
ABD’den F-16 Blok 70 alım paketi, AMRAAM AIM-120C-8 füzesi tedarikini de kapsıyor. Eurofihter paketinde ise Yunanistan’ı da tedirgin eden Meteor hava - hava füze sistemleri var. ROKETSAN'ın başarıyla ürettiği hava savunma sistemlerinin de bu ilişkileri kolaylaştırdığını unutmamak lazım.
Türkiye, bir yandan da TUSAŞ’ın çatısı altında, envanterindeki F-16 savaş uçaklarının modernizasyonu yapacak. Bunun için ABD’den ilave ekipman alımı yapılmayacak. Daha önce F-16 uçakları için 79 adet modernizasyon kiti alımı gündeme gelmişti, ancak son yapılan değişiklikle bu ihtiyacın TUSAŞ tarafından karşılanacağını karar verildi. Bu olumlu kararla maddi kaynakların daha iyi kullanılmasının da önü açılmış oldu.
Netice itibariyle Türkiye için 2 yıl önce müttefik Batılı ülkelerden tedariki sorun olan savaş uçağı ve hava savunma sistemlerinde şu an bambaşka bir rüzgar esiyor. Bilindiği üzere Eurofighter Typhoon savaş uçağı Avrupa’dan 4 ülkenin; İngiltere, Almanya, İspanya ve İtalya konsorsiyumuyla Airbus’ta üretiliyor.
Öte yandan Türk Hava Kuvvetleri, İngiltere Kraliyet Hava Kuvvetleri filosundaki Lockheed Martin üretimi 12 adet C-130 Super Hercules askeri kargo uçağının tedariki için başvuruda bulunmuş, bunlardan bir kısmının alımı içinde görüşmelerin tamamlanma noktasına geldiği medyaya yansımıştı. Bu konuda olumlu gelişmelerin yakında duyurulacağını söyleyeyim.
Avrupa, Airbus çatısı altında toparlanıyor
Geçen hafta Fransa’nın Toulouse şehrinde Airbus CEO’sunun ekibiyle düzenlemiş olduğu ‘Yıllık Basın Toplantısı’na katıldığımda Avrupa’da savunma ve uzay alanında yeni atılımların, işbirliklerin gelişmekte olduğuna şahit oldum. Özellikle ABD ile Avrupa arasındaki tartışmalar yeni bir dönemin gelmekte olduğunu haber veriyor. Bu sebeple Türkiye ile Avrupa arasında her iki alanda daha fazla işbirliği olacağını, daha önce sorunlu olan alanların ortadan kalkmakta olduğunu söylemek mümkün.
Airbus üst yönetimi de Thales ve Leonardo ile uzay birleşmesi görüşmelerinin, MBDA Avrupa füze projesine benzer bir girişime yol açmasından memnun olduklarını belirtiliyor. Avrupa ülkeleri kendi aralarında rekabeti ve dağınıklığı bir kenara bırakıp güçlerini birleştirmek için çalışmalar yapıyor. Türkiye’nin de son yıllarda savunma sanayi alanındaki başarıları Avrupa ile daha fazla yakınlaşmasına ve işbirlikleri yapmasını vesile olacak gibi görünüyor. Başta Eurofighter savaş uçağı tedariği olmak üzere hava savunma sistemleri ve yakında uzay tarafındaki ortaklıklar için de Türkiye’ye kapıların açılacağını söylemek mümkün.
Airbus CEO’su Guillaume Faury, Avrupa’da ABD'den daha iyi teknolojilerinin olduğunu, ancak ölçek ekonomisini takıldıkları için başarılı olamadıklarını belirterek, güçlerini birleştirmeleri halinde bu engelleri aşacaklarını ifade etmesi önemli.
Mesela hava savunma sistemleri üreten MBDA, Airbus, İngiliz BAE Systems ve İtalyan Leonardo tarafından geliştirildi. Dünya çapında büyük bir füze üreticisi olma hedefiyle kurulmuştu, ancak istenilen noktaya gelemedi. Fakat son gelişmeler gösteriyor ki bu projede daha kıymetli hale gelecek...
Netice itibariyle Avrupa, savunma, havacılık ve uzay alanında gücünü iki dev; ABD ve Çin karşısında birleştirmek istiyor. Bu kapsamda Türkiye’ye de önemli roller düşeceğini, ciddi ortaklıklar kurulması için adımlar atılacağını söylemek yanlış olmaz…
