Türkiye’ye gelen turist sayısı geçen yılın biraz üzerinde seyrediyor. Havalimanlarına yansıyan durumda bunu gösteriyor. TAV Havalimanları tarafından işletilen Antalya’daki iki havalimanının yolcu rakamları geçen yılla paralel seviyelerde. Fakat Gazipaşa Havalimanı geçen yılın biraz gerisinde kalmış. İGA’nın işlettiği İstanbul Havalimanı’nda ise geçen yıla göre ilk 6 aylık dönemde yüzde 3,5 seviyesinde bir artış var.
Ancak, İstanbul ve Antalya başta olmak üzere Türkiye geneli için çok daha fazla yolcu bekleniyordu. Dünya genelindeki yolcu hareketliliği ve ülkemizin bölgedeki konumu sebebiyle de bir beklenti oluşmuştu. Ancak özellikle turizm sektöründeki pahalılık turistlerin başka ülkelere yönelmesine sebep olduğunu çeşitli kaynaklardan teyit ettim. Daha önce de burada gündeme getirdim.
Peki bu insanlar nereye gidiyor?
TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Serkan Kaptan ile buluşunca, değişik ülkelerde ve farklı coğrafyalarda havalimanların işlettiklerinden kendisinden önemli bilgiler aldım.
“Yılın ilk yarısında Türkiye ve yurtdışında işlettiğimiz havalimanlarında toplam yolcu geçen yıla göre yüzde 4 arttı.” Cümlesiyle değerlendirmeye başlayan Kaptan, 8 ülkede 15 havalimanı işlettiklerine dikkat çekerek, verdiği yolcu artış rakamları arasında özellikle Gürcistan merakımı uyandırdı.
Serkan Kaptan, uzun yıllar havacılık sektörünün içinde yer almış, Türkiye’nin küresel ölçekte sektörün öncü ismi olan önemli profesyonellerinden birisi. Dünyayı ve bölgemizdeki gelişmeleri çok iyi okuyor. Kendisine bağlı olan havalimanlarını ve şirketleri de bu vizyonla yönetiyor. Balkanlardan Kafkasya’ya, Afrika’dan Orta Asya’ya kadar coğrafyalarda TAV havalimanlarının imzası bulunuyor. TAV’ın diğer şirketleriyle de dünyanın dört bir yanındaki havalimanlarına ve sektöre hizmet veriyor. Son olarak iştirak şirketleri TAV Technologies, dünyanın en iyi 10 teknoloji şirketi arasında yer aldı. Dolayısıyla Serkan Kaptan iyi bir bilgi akışı var ve o da güzel nabız tutuyor.
Biraya gelmişken, Türkiye dışındaki havalimanlarının trafiğini ve gelişmelerini merak edip, sordum. Kaptan, Gürcistan’da İsrail ve İran arasında yaşanan savaş sırasında duraksayan trafiğin hızla toparlandığını söyledi. Bir de ilginç bir detay verdi. Tiflis ve Batum yolcu trafiğinin yüzde 12’si İsrail, yüzde 3’ü de İran’dan geliyormuş. Rakamlarında gösterdiği gibi Batum’un trafiğinde İsrail’den gelen yolcu sayısı oranı çok yüksek. Her iki ülkeden gelen yolcu sayısında da geçen yıla göre önemli bir artış olmuş.
İsrail ve İranlıları Gürcistan’da buluşturan faktör ne olabilir? Serkan Kaptan, tam olarak ifade etmedi, ama tahmin edileceği üzere casinolar yani kumar turizm birinci faktör olarak dikkat çekiyor.
Türkiye’de ise havalimanlarına göre trafik artışı değişiyor. İzmir’de yüzde 6, Ankara’da ise yüzde 7 oranında dış hat trafiği yükselmiş. Pegasus, Sunexpress ve AJet’in bu meydanlardan yeni dış hat noktalarına uçmaları yolcu artışı sağlamış. Bu iki şehrimizin yurtdışına bağlantısı oranda İstanbul aktarmalı trafik yükünün azaldığı notunu da ben buraya düşmüş olayım.
Serkan Kaptan, Antalya Havalimanı’nda geçen yıla benzer bir trafik olduğunu, ancak Bodrum ve Gazipaşa’da ise geçen yılın bir miktar altında yolcu akışı olduğunu belirtti. Bu iki havalimanındaki yolcu sayısının artmamasında en büyük etken turizm sektörünün rakip destinasyonlara aşırı pahalı hale gelmesidir.
TAV’a bağlı yurtdışı meydanlarda ise güçlü bir büyüme söz konusuymuş. Tiflis ve Batum havalimanların bulunduğu Gürcistan’da toplamda yüzde 14 trafik artışı olduğunu kaydeden Kaptan, Makedonya, Kazakistan Almatı, Suudi Arabistan Medine ve Hırvatistan Zagreb’de de yüzde 5 ila 9 arası büyüme gördüklerini belirtti.
Ve asıl merak konum yıllardır çeşitli sorunlarla boğuşan Tunus! Kaptan, uzun yıllar durgun giden Tunus’ta da toparlanmanın devam ettiğini ve yüzde 16 artış yakaladıklarının altını çizdi. Tunus, eski günlerine dönmek için epeyce mesafe kat etmiş. Turistlerin yeniden gözde merkezi haline gelmeye başlamış.
Almatı merkezli Kazakistan’ın bayrak taşıyıcı havayolu Air Astana cephesinde de önemli büyüme planları söz konusu. TAV’ın hem sahibi olduğu hem de işlettiği Almatı Havalimanı her şeyi ile yenilendi ve modern terminale kavuştu. Air Astana da bu gelişmelere paralel olarak uçak siparişleri vermiş. Mesela yakın zamanda Air Astana, Almatı’dan New York’a uçacak. Sipariş verdikleri Boeing 787 Dreamliner uçaklarının filoya girmesi bekleniyor.
Air Astana’nın da Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle Rus hava sahasını kullanamadığını, dolayısıyla batıya uçuşlarda sıkıntı yaşadığını belirteyim. Serkan Kaptan da bu duruma dikkat çekerek, hava sahasının kapalı olmasından dolayı Kazakistan’dan doğuya, Vietnam, Kamboçya, Maldivler gibi destinasyonlara da ciddi talep olduğunu ifade etti.
Bu uçuşlarda Türkiye’ye olan turist talebini azaltıyor. Almatı’dan Antalya’ya da direkt uçuşlar var, ama mesafe ve turizm sektöründeki rekabet tercihlerde de belirleyici oluyor.
Ayrıca Air Astana, Almatı’dan New York’a uçmaya başladığında nasıl bir tablo ortaya çıkacağını da ayrıca merak-ı mucibim. Türk Hava Yolları (THY) uçuşları bu direkt seferden ne kadar etkilenebilir, bekleyip göreceğiz. Benzer durum Bakü merkezli Azerbaycan Havayolları AZAL için de geçerli. AZAL’ın da batıda çeşitli önemli merkezlere uçuş planları var. Bir yandan yolcu trafiği artarken diğer taraftan da havayollarının da uçuş sayıları, şehirleri direkt olarak birbirine bağlama oranları artıyor. Bu gelişmelerde büyük (HUB) meydanlarında trafik artış hızını düşürüyor. Bunu da bir kenara not etmiş olayım.
Serkan Kaptan’dan aldığım son not yurtdışı ihaleleri oldu. Kuveyt Havalimanı, “T4 Terminali” için açılan ihalede iki firma kaldıklarını, sonucun açıklanmasını beklediklerini vurguladı. Limak Holding’in inşaatını yaptığı ve işletme ihalesine çıkılan yeni terminal için açılan ihale iptal olmuştu. TAV, onu da yakıdan takip ediyormuş. İhaleye çıkıldığında sürece yeniden dahil olacaklarmış.
KAAN’ı Endonezya’dan sonra yeni sürprizler bekliyor!
Türkiye, bir yandan savaş uçağı alırken diğer taraftan da milli muharip uçak KAAN’a gösterilen ilgileri iş birliğine, ihracata dönüştürüyor. Yaklaşık 1,5 ay önce Türkiye-Endonezya arasında KAAN için iyi niyet anlaşması duyurulmuştu. IDEF’te ise KAAN’ın kesin satış anlaşmasına imza atıldı. Artık Endonezya ile 48 adet KAAN sattık diyebiliriz. 10 yıllık süreçte de teslimatları yapılacak.
Bu anlaşmayla savunma sanayimizin bugüne kadar olan en büyük ihracatını da gerçekleştirmiş oldu. Ancak sürpriz bir ülkenin daha görüşme masasında olduğu ve bunun iki katı için bir anlaşmaya imza atılabileceği de belirtiliyor. KAAN’ı Hürjet, Atak, Gökbey ve diğerlerinin ihracatı takip etmesi halinde TUSAŞ’ın dünya ligindeki yeri de değişecektir.
Aksungur İHA’dan IDEF'te 4 ihracat
IDEF Fuarı esnasında TUSAŞ’ın bir Afrika ülkesine de 4 adet Aksungur İHA satışı gerçekleştirdiğini haber.aero’dan öğrendim. Taraflar arasındaki satışın resmi olarak duyurulmadığı, anlaşmanın şimdilik gizliliğini koruduğuna dikkat çekilen haber, ben de merak uyandırdı. Sebebini araştırdım. İlgili Afrika ülkesi, Aksungur İHA satın aldıklarının bilinmesini istemiyormuş.
Aksungur İHA, orta irtifa – uzun havada kalış (MALE) sınıfında. Küresel ölçekte rekorları da var. Yüksek faydalı yük kapasitesi, uzun menzil ve çoklu görev yetenekleri ilgi çekiyor. Tam bir terör yok edici, güvenlik inşa edici İHA. Afrikalı ülke de haklı olarak bilinsin istemiyor.
