Türkiye’nin Avrupa’da; İtalya ve İspanya ile olan savunma sanayi işbirlikleri baş döndürücü bir şekilde ilerliyor. Artık platform savunma sanayi araçlarını ihraç eder pozisyona gelen Türkiye, birçok gelişmiş ülkeyle bu alanda stratejik adımlar atıyor. Ortaklıklar kuruyor. Bu yıl İtalya’da Baykar ile başlayan Avrupa savunma sanayi işbirliği trafiği İspanya ile devam ediyor.
Bugün HÜRJET’in İspanya’ya satışına yönelik anlaşma imzalandı.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk milli jet eğitim ve hafif taarruz uçağı HÜRJET’e böylece NATO ve diğer dünya ülkelerinin kapısını açılmış oldu.
HÜRJET, Türkiye’nin insansız hava araçlarından sonra özgün ve milli olarak ürettiği ilk jet motorlu uçak. Ondan önce de yeni nesil eğitim uçağı turboprop (pervaneli) HÜRKUŞ, Türkiye’nin yıllar sonra milli imkânlarla tasarlayıp, üretip, uçurduğu ilk uçak olarak tarihe geçmişti. İlk uçuşunu 2013’te yapan HÜRKUŞ, geliştirme aşamasında çeşitli eleştirilere muhatap olmuş, ama onu tasarlayan Türk mühendislerine ise ilham vermişti. Bu iki platformdaki tecrübeler ise Türkiye’nin Milli Muharip Uçak (MMU) KAAN’ın çok daha hızlı geliştirmesinde ve dünya savunma sanayisine tanıtılmasında önemli rol oynayacak. Hatta TUSAŞ’ın devam eden 6’ncı nesil savaş uçağı geliştirme projesine de ivme katacak, yeni işbirliklerine vesile olacaktır.
HÜRJET anlaşmasına, 12-14 Mayıs tarihleri arasında Madrid’de düzenlenen ve TUSAŞ’ın ilk defa katıldığı 4. Uluslararası Savunma ve Güvenlik Fuarı’nda (FEINDEF) imza konuldu. Yaklaşık bir yıl önce gündeme gelen bu işbirliği ile İspanya’ya 24 adet HÜRJET satışının gerçekleşebileceği açıklanmıştı. Hatta geçen yıl Londra Airshow’da ilk yurtdışı tanıtım uçuş yapması beklenen HÜRJET, bu gelişme sebebiyle bu uçuşunu erteleyip, İspanya’da dünyaya kendini tanıtan ilk uçuşunu yapmıştı. Sonrası da geldi ve bu uçağın ilk ihracatı deniz savunma sanayi alanında sıkı ilişkilerimizin olduğu İspanya’ya gerçekleşti.
TUSAŞ Genel Müdürü Mehmet Demiroğlu, anlaşmanın HÜRJET projesinde atmayı planladıkları adımlardan önemli bir kilometre taşını oluşturduğuna dikkat çekerek, karşılıklı olarak endüstri alanında ne tür iş birliği yapılacağını, HÜRJET’in İspanya için üretilen konfigürasyonunda hangi firmalarla ne tür işbirliği yapacaklarının da ilk adımı olacağını belirtiyor. Demiroğlu, anlaşmaya dair fazla detay vermiyor, ama Türkiye ve TUSAŞ için çok önemli ve potansiyeli çok yüksek bir gelişme olduğuna dikkat çekiyor. Çünkü bu anlaşmayla HÜRJET’e NATO ülkelerinin kapısı açılmıyor, aynı zamanda dünya genelinde de yeni nesil, ileri eğitim ve hafif taarruz uçağı olarak da dikkat çekecektir. Bundan sonra yeni sipariş ve iş birliği yazılarını daha sık yazacağız.
Sivil ve askeri bürokrasiye mesaj
HÜRJET, Türk Hava Kuvvetleri ile birlikte değişik konfigürasyonlarıyla NATO için ideal bir eğitim uçağı olması bekleniyor. Ayrıca HÜRJET gibi bir platform aracının İspanya’ya ihracı sonrasında Türk savunma sanayi ve güvenlik ürünlerine de kapılar açılacaktır. Zira bir platform satışıyla o ülkeyle uzun vadeli işbirliği yapılmış oluyor ve bir ekosistem ihraç edilmiş oluyor. Daha da önemlisi yurtiçinde kendi yerli/milli ürünlerimize burun kıvıran, özgüven yoksunu sivil ve askeri bürokrasinin de burnu sürtülmüş olacak ve bahaneleri kalmayacaktır.
Anlaşma, Madrid’teki fuarda İspanyol Hava Kuvvetleri işaretleriyle HÜRJET’in ilk kez sergilenmesi sonrası gerçekleşti. Elbette öncesinde tüm görüşmeler ve hazırlıklar yapılmıştı. Sektörü yakından takip eden birisi olarak bu mutlu haberi bekleyenlerdendim. Çünkü Aralık 2024'te 12 ila 24 uçaklık potansiyel bir İspanya siparişi için bir Mutabakat Muhtırası (MoU) imzalanmıştı. Gelişen Türkiye-İspanya ilişkileri çerçevesinde de bugünü bekliyorduk.
Köklü şirketlerin uçaklarıyla yarıştı
İspanya’da 1970’lerde hizmete giren ve iki modernizasyon aşamasından geçen, dolayısıyla her açıdan verimliliği kaybeden Amerikan Northrop Freedom Fighter SF - 5M (İspanya’da AE.9 olarak biliniyor) model eğitim uçaklarını 2023’te değiştirme kararı aldı. Böylece HÜRJET’in İspanya macerası başlamış oldu. Rakipleriyle yarıştı ve başarılı oldu. Geçen yılı Temmuz ve Ağustos aylarında, Torrejón de Ardoz Hava Üssü’nde, Boeing T – 7 Red Hawk, İtalyan Leonardo M - 346 ve Güney Koreli KAI T - 50 / FA – 50 gibi platformlarla birlikte görücüye çıktı. Uçuşlar yaptı ve rekabetçi yapısıyla da finale kalan adaylardan birisi oldu. Bu yılda anlaşmaya imza atarak liderliğini ilan etti.
HÜRJET nasıl bir uçak?
HÜRJET, Türk savaş pilotlarının eğitim ihtiyaçlarını karşılamak ve çeşitli operasyonel görevleri yerine getirebilmek için geliştirilen süpersonik, tek motorlu, tandem koltuklu, çok yönlü bir hava aracı. İlk uçuşunu 25 Nisan 2023’te yapan HÜRJET, 2024 ortasına kadar da 100 test uçuşundan geçti. Sonrasında ise dünyanın dikkatini çekmeye başladı. Uçuş tavanı maksimum 45 bin feet olan ve Mach 1.4 hızına ulaşabilen uçak, 2.200 kilometre menzile ve yedi sabit noktaya yayılmış 2 bin 700 kilogram faydalı yük kapasitesine sahip.
Yeni nesil, yüksek donanımlı bir jet
Gelişmiş özellikleri ise şöyle; Dijital fly - by - wire kontrol sistemi, tamamen dijital NVIS uyumlu cam kokpit, head - up display (HUD), kask üstü ekran (HMD), uçuş sırasında yakıt ikmal kabiliyeti ve yer otonomisi için yardımcı güç ünitesi ( APU ) dahil olmak üzere gelişmiş uçuş özellikleriyle kendini farklı kılıyor.
HÜRJET’in yerli silahları
Aynı zamanda bir taarruz uçağı olan HÜRJET, Türkiye’nin geliştirdiği Bozdoğan (görüş menzili içinde) ve Gökdoğan (görüş menzili dışında) hava - hava füzelerinin yanı sıra SOM seyir füzesi, Sarb - 83 beton delici bomba ile Teber ve KGK güdüm kitleri gibi bir dizi hassas güdümlü mühimmatı taşıyabiliyor.
TUSAŞ, HÜRJET için 31 uçuş kontrol sistemi üretmek üzere İspanyol şirketi Airtificial ile de bir anlaşma imzaladı. GE Aerospace ve TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (Turkish Engine Industries - TEI) arasındaki ortaklıkla da uçak için seçilen F404- GE- 102 turbofan motorunun yerel olarak montajını ve bakımını sağlayacak.
HÜRJET FNNS’e de kapı açtı
Madrid’teki fuarda HÜRJET ile birlikte Türk savunma sanayisi şirketi FNSS ile TSD, Groupo Oesia, John Cockerill Defense şirketleri arasında İspanyol ordusu için 6x6 askeri araç tedarikine yönelik mutabakat zaptı imzalandı. İspanyol ordusu için 6x6 askeri araç tedarikine yönelik imzalanan bu mutabakat zaptı, 4 şirket arasında işbirliğini hedefliyor.
HÜRJET’ten gelen bu güzel haber sonrası bakalım bundan sonra ne tür sürprizlerle karşılaşacağız. Ama bu yıl savunma sanayimiz ihracat rekorunda farklı noktaya gelecek, hatta TUSAŞ’ın bu anlaşması sonrasında diğer platform araçlarını da yoğun ilgi olacaktır.
