Bahar alerjisi neden olur? Bahar alerjisinden korunma yolları nelerdir?
Bahar aylarında artan polen ve alerjenler, alerjik reaksiyonlara yol açabilir. İşte en yaygın belirtiler ve bunlarla başa çıkma yolları...
Bahar alerjileri, sadece nezleyle karıştırılabilecek belirtiler gösterir. Alerjiye yatkın kişilerde, özellikle polen yoğunluğunun arttığı dönemlerde yaşanan bu rahatsızlıkları tanımak ve doğru önlemleri almak oldukça önemlidir.
BAHAR ALERJİSİ NEDİR?
Alerji normalde zararlı olmayan maddelere karşı vücudun verdiği abartılı cevaptır. Bu abartılı cevap bazen tüm vücutta, bazen vücudun bir kısmında olabilir. Gözde olursa alerjik konjoktivit, üst solunum yollarında olursa alerjik rinit ( saman nezlesi ), akciğerlerde olursa astım, ciltte olursa ürtiker, egzama ya da kontak dermatit olarak da bilinir.
BAHAR ALERJİSİ NEDEN OLUŞUR?
Alerji çok sık görülen bir hastalıktır. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörler ortaya çıkışında önemli rol oynar. İmmün sistem normal olarak vücudumuzu bakteri, virüs gibi mikroplara ve zararlı maddelere karşı korur. Ancak normalde zararlı olmayan maddelere karşı immün sistem abartılı cevaplar vermeye başlar ise buna alerji denir. Alerjik hastaların immün sistemleri bazı maddelere karşı aşırı hassastır. Bu maddelerle karşılaşınca immün sistem kontrolden çıkar ve kaşıntı, kızarıklık, şişme, spazm, göz yaşarması, burun akıntısı gibi alerjik şikayetler ortaya çıkar.
Alerjiyi başlatan maddeye alerjen denir. Polen, küf, hayvan tüyü, ev tozu, ilaçlar ve gıdalar en sık karşılaşılan alerjenlerdir. Özellikle bahar mevsiminde ortaya çıkan, burun akıntısı, burunda tıkanıklık, gözlerde yaşarma ve hapşurma belirtileri ile seyreden tablo bahar alerjisi ya da mevsimsel alerjik rinit olarak adlandırılır. Bahar alerjisinin nedenleri ağaçlar ve çimenlerden yayılan polenlerdir. Polenler havadan burun, göz ve boğazımıza yapışarak birikirler. Daha sonra alerjik reaksiyon ve buna bağlı belirtiler ortaya çıkar.
BAHAR ALERJİSİNİN YAYGIN GÖRÜLEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Burun Akıntısı ve Hapşırma: Bahar alerjisinin en yaygın belirtilerindendir. Sürekli hapşırma, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı gibi belirtiler sıkça görülür.
- Gözlerde Kaşıntı ve Sulanma: Polenlere karşı hassasiyeti olan bireylerde gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık ve yanma hissi yaşanabilir. Bu durum “alerjik konjonktivit” olarak da adlandırılır.
- Boğaz Kaşıntısı ve Öksürük: Polenlerin solunum yollarına ulaşması sonucu boğazda kaşıntı, kuruluk ve öksürük oluşabilir.
- Ciltte Kaşıntı ve Kızarıklık: Bazı bireylerde ciltte kaşıntı ve hafif döküntüler meydana gelebilir. Özellikle polenlere temas eden bölgelerde bu tür belirtiler daha sık gözlemlenir.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Bahar alerjisi nedeniyle solunum yollarında yaşanan rahatsızlıklar, genel yorgunluk ve halsizlik hissine neden olabilir.
ALERJİK RİNİT NEDİR?
Haftada 4 günden az ya da 4 haftadan daha kısa süren alerjik rinit semptomlarının olması aralıklı alerjik rinit olarak, haftada 4 günden daha fazla veya 4 haftadan daha fazla süren alerik rinit semptomlarının olması kalıcı alerjik rinit olarak tanımlanır.
Alerjik rinit her yaşta görülebilmekle birlikte en sık başlangıç yaşı çocukluktan erişkin döneme geçildiği yıllar olarak görülmektedir. Alerjik rinitli hastalarda yaklaşık %50 pozitif aile hikayesi vardır. Hem anne hem de babada alerjik rinit olan çocukların %68’i 10 yaşından önce, %85’i de 20 yaşından önce ilk alerji bulgularını vermişlerdir. Alerji bulgularının kaybolması olasılığı %10 civarında olup sadece hastalığın hafif formlarında görülür.
BAHAR ALERJİSİ BEBEKLERDE GÖRÜLÜR MÜ?
Bebekler de yetişkinler gibi bahar alerjisi yaşayabilir. Bu sebeple bahar alerjisi bebeklerde de gözükebilir. Ancak 2-3 yaşın altında pek görülmez. Anne-babada alerjik rinit olması bebekte de görülme riskini artırır. Fark edilmesi için ebeveynin dikkatli gözlemi önemlidir. Hapşırma, nefes almada zorluk, burun akıntısı ve bebeğin gözlerini kaşıması gibi semptomlar sıktır. Özellikle hava almak için dışarıda, parkta, bahçede gezdirilen bebekte bu belirtilerin görülmesi ile şüphelenmek gerekir. Bir çocuk alerji uzmanına randevu alınmalıdır.
ALERJİYE EN ÇOK YOL AÇAN POLENLER NELERDİR?
Bahar alerjisinden çok sayıda polen sorumlu tutulur. Ancak her polen alerjiye neden olmaz. Alerjiye en çok yol açan polenler; zeytin, fındık, kızılağaç, pelin, kavak, çayır otu, yulaf, çavdar ve buğday yulaflarıdır. Ağaç polenleri genellikle şubat-mayıs, ot polenleri mayıs-haziran, yabani ot polenleri ise yaz ortasından sonbahara dek etkilidir.
BAHAR ALERJİSİ GENETİK BİR HASTALIK MI?
Bahar alerjisi genetik bir hastalık olarak da tanımlanabilir. Öyle ki çocuğun anne babasında alerjik reaksiyon varsa, kendisinde oluşma riski yüzde 50’ye kadar yükselebilir. Alerjik reaksiyon vücutta oluşan birtakım bağışıklık mekanizmalarıyla genellikle 20-40 yaş grubunda görülür. Ancak son yıllarda genetiği değiştirilmiş hormonlu gıdalar, hava kirliliği, endüstriyel maddeler, ozon tabakasının delinmesi gibi çevresel şartlar ile yaşam koşullarının olumsuz yönde değişmesi bağışıklık sistemini zayıflatarak alerjik bünyenin daha da alevlenmesine neden olabilir.
BAHAR ALERJİSİ VE SİNÜZİT ARASINDA BAĞLANTI VAR MI?
Bahar alerjisi hafife alınıp, tedavi edilmez ve kontrol altına alınmazsa kronik sinüzite ve bronşite dönüşebilir. Bunun sonucunda da burun akıntısı gibi belirtiler kronikleşebilir ve kişiler tedaviden fayda görmeyerek kaliteli bir yaşam sürme şansını kaybeder. Ayrıca üst solunum yollarında başlayan sorun ilerleyerek alt solunum yollarına kadar iner, astım ataklarına yol açabilir.
Yapılan çalışmalar, bahar alerjisinin astıma dönüşme oranının yüzde 30 gibi yüksek oranda seyrettiğini ortaya koydu. Bunun nedeni ise hastaların ‘nasıl olsa geçer’ düşüncesiyle zamanında doktora görünmemeleri, alerjenden yeterince korunmamaları ve sigara içmeleri.
BAHAR ALERJİSİ ASTIMA NEDEN OLUR MU?
Bahar alerjisi, tedavi edilse de edilmese de, alerjisi olan kişilerin, astım olma riski her zaman vardır. Çünkü nefes yolu, burundan başlayan ve akciğere kadar giden bir yoldur. Alerjik reaksiyon tüm bu yolu etkilediği için alerjisi olan kişilerin yüzde 50’den fazlasında astım görülebilir.
BAHAR ALERJİSİNE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER NELERDİR?
- Alerjenlerin bulunduğu ortamdan uzaklaşılmalı - Alerji mevsimi öncesi doktor kontrolüne gidilmeli ve uygun ilaçlara başlanmalı- Dışarıda geçirilen zaman kısıtlanmalı,- Klima kullanılmadan önce temizliği yapılmalı- Burun tuzlu su ile hazırlanan gargara veya steril spreyler ile sık sık temizlenmeli- Yeterli miktarda sıvı tüketilmeli- Kıyafet, ayakkabı, saç aksesuarı gibi eşyalar değiştirilerek alerjenler evin dışında bırakılmalı ve duş alınmalı- Dışarıda giyilen ayakkabı veya terlikler kapının dışında bırakılmalı veya kapalı bir dolaba kaldırılmalı- Polenlerin yoğun olduğu zamanlarda maske takılmalı- Sağlıklı beslenilmeli ve bağışıklık desteklenmeli. Her öğünde mutlaka en az bir adet taze meyve ve sebze tüketilmeli- Üzüm, elma, portakal ve domates gibi alerji belirtilerini artıran gıdalar dikkatli tüketilmeli- Bulunulan ortamlar buhar makineleri ile uygun seviyeye getirilmeli- Sigaradan uzak durulmalı- Polenler çamaşırlara yapışabildiğinden çamaşırlar dışarıda kurutulmamalıdır.
Görsel Kaynak: istockphoto/shutterstock
