Netanyahu’dan Beyaz Saray’a tartışmalı ziyaret: Gazze’de 50 bin kişi öldü, o Washington yolunda
İsrail Başbakanı Netanyahu'nun pazartesi günü Beyaz Saray'ı ziyaret etmesi bekleniyor. Bu ziyaret yalnızca diplomatik bir temas değil, aynı zamanda küresel ekonomik kriz tartışmaları atmosferindeki ABD'de önemli stratejik pazarlıkların zemini olma potansiyeli taşıyor. Diplomatik kaynaklara göre, görüşme talebi bizzat Netanyahu'dan geldi ve planlanan ziyaret gerçekleşirse, Netanyahu, Trump'ın Başkanlık koltuğuna oturmasının ardından onunla ikinci kez yüz yüze görüşen ilk Başbakan olacak.
Bu görüşme, yalnızca bir diplomatik rutin değil, aynı zamanda Gazze’de İsrail bombardımanları sonucu hayatını kaybeden 50 bini aşkın sivilin ardından gerçekleşecek olması bakımından da oldukça tartışmalı.
Uluslararası kamuoyunun büyük tepkisini çeken Gazze savaşı devam ederken, Netanyahu’nun Washington’a ikinci kez gidiyor olması, özellikle İslam ülkeleri ve insan hakları örgütleri tarafından dikkatle izleniyor.
Ziyaretin gündeminde ne var?
Diplomatik kaynaklar, görüşmenin üç ana başlıkta ilerlemesini bekliyor: Gümrük tarifeleri, İran’ın nükleer programı ve Gazze’deki işgal süreci. Netanyahu’nun temel amacı, Trump’ın İsrail’e uyguladığı yüzde 17’lik gümrük vergisinin kaldırılması. İsrail, bu konuda ABD’ye jest yaparak Amerikan ürünlerine uygulanan tüm vergileri tek taraflı kaldıracağını açıklamıştı, ancak bu adım Trump’ı ikna etmeye yetmedi.
ABD yönetimi, bu vergi oranını İsrail ile olan ikili ticaret açığına dayandırıyor. Netanyahu ise Trump’a, ticaretin karşılıklı kazanımlar doğrultusunda yeniden şekillendirilmesini teklif edecek. Trump’ın yakın çevresine göre, Netanyahu’nun bu önerileri “ciddiyetle değerlendirilse” bile, ABD’nin genel ekonomik çizgisi dikkate alınacak.
İran ve Gazze dosyaları: Kritik eşik
Görüşmede Gazze’de ateşkes süreci ve rehinelerin durumu da ele alınacak. Netanyahu, ayrıca İran ile diplomatik görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanması durumunda, Trump yönetimiyle İran’ın nükleer tesislerine yönelik olası bir saldırı konusunda bir anlayış birliğine varmak istiyor. İsrail tarafı, ABD ile İran arasında yeniden bir nükleer anlaşmaya varılma ihtimalini oldukça düşük görüyor.
Öte yandan Beyaz Saray danışmanları, görüşmenin diplomatik zeminini hazırlarken, İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetimi ve Gazze’deki insani kriz gibi başlıkları da gündeme alıyor. Ancak ABD kamuoyunda, Gazze’de 50 binden fazla sivilin öldüğü bir ortamda Netanyahu ile yapılan bu tür temaslar ciddi etik ve siyasi sorulara neden oluyor.
Ziyaret öncesi krizler ve son anda gelen değişiklikler
Netanyahu’nun ziyareti, yalnızca diplomatik değil, aynı zamanda hukuki engellerle de karşı karşıya. Hakkındaki yolsuzluk davası nedeniyle ifade vermesi gereken duruşmaların ertelenmesi için mahkemeden özel izin alması gerekiyor. Bu nedenle ziyaret planı halen değişkenlik gösterebilir.
Ziyaretin hızla şekillenmesinin ardında ise geçen hafta yaşanan kritik bir telefon diplomasisi var. Trump, Netanyahu Macaristan’ı ziyaret ederken hem onunla hem de Macaristan Başbakanı Viktor Orbán’la telefonda görüşmüştü. Bu görüşmenin ana başlığı Macaristan’ın Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden çekilme kararıydı. Ancak Netanyahu, görüşmede gümrük vergilerini de gündeme taşıdı. Trump da kendisine “Beyaz Saray’a gel, bu konuyu konuşalım” diyerek ziyaret önerisini sundu. Saatler sonra Air Force One’da gazetecilere yaptığı açıklamada, Netanyahu’nun “belki de gelecek hafta Washington’a geleceğini” duyurdu.
Bu açıklama, Netanyahu ve ekibini hazırlıksız yakalarken, Trump’ın bazı danışmanlarını da şaşırttı. Oysa ilk plan, ziyaretin 14 Nisan’da başlayacak Hamursuz Bayramı haftasında yapılması yönündeydi. Ancak Cuma günü Beyaz Saray ile İsrail Başbakanlık Ofisi arasında yapılan görüşmelerde ziyaretin erkene alınması gündeme geldi.
Diplomasi mi, meşruiyet arayışı mı?
Netanyahu’nun bu ziyareti, Gazze’de yaşanan soykırıma ve yıkıma rağmen Trump ile yeniden bir fotoğraf verme arayışının ötesinde, İsrail’in bölgedeki manevra alanını koruma çabasının bir parçası olarak değerlendiriliyor. Aynı zamanda, içerideki yolsuzluk davası, Gazze’deki katliam suçlamaları ve uluslararası baskılar karşısında hem iç hem dış kamuoyuna yönelik bir meşruiyet arayışının işareti olarak okunuyor.
Bu ziyaretin zamanlaması ve içeriği, yalnızca ABD-İsrail ilişkilerinin geleceğini değil, Gazze’deki insani trajedinin çözümüne dair uluslararası aktörlerin tutumunu da belirleyecek kritik bir dönüm noktasını temsil ediyor.
