Bu özelliği insanlarla paylaşan tek canlı: Neden bazı balinalar menopoza giriyor?
Exeter Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmaya göre, bazı dişi balinalar ömürlerini uzatmak için menopoza giriyorlar. Balinalar, insanlar dışında menopoza giren tek memeli türü olmalarıyla birlikte aynı zamanda deniz canlıları arasında da bu konuda benzersizler. İşte, sizin için balinaların neden menopoza girdiği sorusunun cevabı...
İnsanlar dışında başka canlıların da menopoza girebileceğini biliyor muydunuz? Dişi balinalar ömürlerinin bir noktasından sonra menopoza giriyor ve hayatlarına üremeden devam ediyor! Memeli canlılarda eşi benzeri olmayan bu durum Dr. Sam Ellis tarafından mercek altına alındı. İşte, büyükanne balina hipotezi ve detayları...
BÜYÜKANNE BALİNALAR!
Evrimsel açıdan bakıldığında, üremeyi yaşamın yarısında durdurmak biyolojik bir bilmecedir. Çoğu hayvan türü ölene kadar üreneye devam eder ve genlerini bir sonraki nesle aktarma şansını maksimuma çıkarır. Menopozdan sonra uzun bir süre yaşamak ise doğada çok nadirdir. Fakat "büyükanne hipotezi" bu durumu tersine çeviriyor!
Nature dergisinin 13 Mart'ta yayınladığı makalede çeşitli hayvan türlerinde menopozu inceleyen ilk çalışma ortaya atılmış oldu. Araştırma, insanlarda ve balinalarda görülen menopozun kökenine dair ipuçları veriyor. Bununla beraber menopoza giren balinaların daha çok yaşadığı da bulunmuş oldu.
BALİNALAR NEDEN MENOPOZA GİRER?
"Büyükanne hipotezi"ne göre dişi balinalar çocuklarına ve torunlarına yardım edebilmek için üremeyi bırakırlar. Bu şekilde balinalar daha uzun yaşıyor ve daha geniş bir aileye bakma fırsatı yakalıyor.
Dr. Sam Ellis, balina türlerinin evrimleşme sürecinde dişi ömrünün daha uzun olarak geliştiğini, böylece annelerin ve büyükannelerin kendi üreme hayatlarının sona ermesinden sonra da ailelerini desteklemeye devam edebildiklerini söyledi.
MENOPOZ NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
Menopozun nasıl ve neden geliştiğine dair farklı teorileri test etmek için araştırmacılar, mümkün olduğu kadar çok sayıda dişli balina türünün yaşam geçmişini, toplam ömrünü ve üreme ömrünü yeniden yapılandırmak amacıyla nesiller boyu bilim insanları tarafından toplanan verilere baktı.
Exeter Üniversitesi'ndeki bilim adamlarının liderliğindeki bir ekip, 32 balina türünün ömrünü karşılaştırdı. Bu "menopozal" türlerin (deniz gergedanı, beluga ve katil balinalar) dişilerinin diğer dişi balinalardan yaklaşık kırk yıl daha uzun yaşadığını buldular.
Menopoza giren beş dişli balina türünün dişileri, kendi boyutlarındaki türler için beklenenden yaklaşık 40 yıl daha uzun bir ömre sahipken, üreme ömürleri benzer büyüklükteki türlerinkiyle aynı. Bu da "uzun yaşama" tezini destekliyor.
BÜYÜKANNELER GELECEK NESİLLERE YARDIM EDİYOR!
Araştırmacılar ayrıca menopoza giren türlerin dişilerinin, daha uzun yaşamları sayesinde yavrularıyla çok daha fazla zaman geçirebildiklerini böylece büyükannelerin gelecek nesillere yardım etmede önemli bir rol oynadığını gösterdi. Ayrıca artık üremeyen dişiler bu şekilde kendi yavrularıyla rekabet etmekten de kaçınmış oluyor.
Kaynak: BBC, Live Science, Nature
