Dünyadaki her toprak parçasına uzananlar, çağ açıp çağ kapatanlar... Tarihin en uzun süre hüküm süren 7 İmparatorluğu!
Tarih kitapları umduğunu bulamayan, vaadettiği saadeti yaşatamayan, büyük savaşların içinde debelenip mağlubiyet bayrağını sallayan devletlerle dolu. Ama 7 imparatorluk var ki, yüzyıllarca iktidarını korumuş ve tarihi bizzat yazmayı başarmış... İşte insanlık tarihini baştan yazan, tarihin en uzun süre hüküm süren 7 imparatorluğu!
Dünyanın en köklü medeniyeti, en eski milleti, en büyük toplululuğu nedir sorusunun cevabı muhtemelen yılda bir epey değişecektir. Hele bu modern zamanlarda tarihin en iyisi olarak uzun süre varlığını sürdürmek epey zor ama eskiden bu o kadar da zor değilmiş!
Evet, dünya tarihinde adını unuttuğumuz hatta hiç öğrenmediğimiz çok fazla devlet var. Bugün tarihi kazılarda bir ize rastlandıkça isimlerini öğrendiğimiz bazı devletler geçmişin tozlu sayfalarında çok uzun yıllar, ama çok uzun yıllar dünyaya hükmetmeyi başarmış. Üstelik bu büyük imparatorlukların bazılarını yakından tanıyoruz!
Britanya İmparatorluğu: Son İmparatorluk
16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı'nın denizaşırı sömürge devletlerini bir çatı altında toplama arzusuyla kurulan Britanya İmparatorluğu, en parlak döneminde 13,7 milyon mil kare (35,5 milyon kilometrekare) alan kaplıyordu. Bu alan şu an için size bir şey ifade etmeyebilir ama zamanında dünyanın kara alanının yaklaşık %24'ü demekti!
Britanya İmparatorluğu Bir deniz imparatorluğuydu, yani okyanuslar ve denizler boyunca uzanıyordu. Yaklaşık 400 yıl hüküm süren imparatorluk İngilizlerin çok sevdikleri bir söz "İngiliz İmparatorluğu'nun üzerinde güneş asla batmaz." sözünün de çıkış noktasında durur.
Afrika'nın geniş alanlarına, Hint alt kıtasının büyük bir kısmına, Okyanusya'ya, Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerine ve Karayipler'e kadar uzanıyordu.
Bu büyük imparatorluk II. Dünya Savaşı'na kadar sürdü. 400 yıl ayakta kalan imparatorluk II. Dünya Savaşı'nın kazanan tarafında olmasına rağmen yıkılmaktan kurtulamadı.
Moğol İmparatorluğu: Atlara fısıldayan devlet
Gerçekten tarihte bir oyun kurucudan bahsedilecekse uzun süre bu görevde Moğolların adı anıldı diyebiliriz. Moğol imparatorluğu, tarih boyunca karada çok büyük bir alan kaplıyordu üstelik bu kapladığı alan parçalı da değildi! İmparatorluk dalga dalga yayılıyordu, 9,3 milyon mil kare (23 milyon kilometrekare) toprak bir arada Moğollara aitti.
Moğollar karada ne kadar çoksa okyanusta o kadar yoktular. Çok iyi at binerlerdi ama okyanusları pek sevmezlerdi. Cengiz Han tarafından 1206'da kurulan Moğol imparatorluğu 14. yüzyıla kadar varlığını sürdürdü. Asya'nın tamamına yayılmıştı hatta o kadarla da yetinmemiş, gözünü Orta Doğu'nun bazı kısımlarına ve Doğu Avrupa'ya da dikmişti.
Moğollar, savaşmayı iyi bilirdi. Tarihe isimlerini hızlı ve acımasız fatihler yazdırdılar. Ama sadece hız değil elbette, aynı zamanda siyaset alanında da yetenekliydiler. Yayıldıkları Orta Asya'nın bozkırlarında oturup tüm topraklarını yönetebiliyorlardı.
Rus İmparatorluğu: Bir Erken Modern İmparatorluk Örneği
Rus İmparatorluğu fethedilen ve yönetilen bitişik kara parçaları açısından bakacak olursak Moğol İmparatorluğu'ndan sonra ikinci sıra yer alıyor. 8,8 milyon mil kare (22,8 milyon kilometrekare) alanı kaplayan Rus İmparatorluğu 1917'de gerçekleşen Rus Devrimi'yle sona erdi.
Hanedanlık 1721'de kuruldu ve 1917'de yıkılana kadar aynı ailede kaldı. Rus İmparatorluğu Hanedanlığı 20. yüz yılın başlarında yerini SSCB siyasetçilerine bırakrı ancak hüküm sürdüğü yıllarda Avrasya'dan Kuzey Amerika'ya kadar yayılmayı başarmıştı.
İngiliz İmparatorluğu'nun "devrilme" sürecinden hasarsız kurtulmuş bir imparatorluktu ama Rus İmparatorluğu onlar kadar şanslı değildi. Sokaktan yükselen bir sesle sonu gelen imparatorluğun yöneticileirnin başına sonrasında çok kötü olaylar geldi.
İspanyol İmparatorluğu: Tarihteki İlk Küresel İmparatorluk Biri
İspanyol imparatorluğu ile ilgili sağda solda dolaşan efsanelerden bir tane var mı aklınızda? Biz hemen hatırlatalım: "Bu toprakları İspanya adına talep ediyorum!" cümlesi! İspanyol İmparatorluğu dünyanın pek çok bölgesine hüküm sürerken kimsenin duymak istemeyeceği cümlelerden biriydi bu.
15. yüzyılın sonundan itibaren hüküm süren İspanyol İmparatorluğu dünyadaki en iyi dönemlerinde yaklaşık 7 milyon mil kare (18,1 milyon kilometrekare) alanı kaplıyordu. 5 kıtada toprağı vardı ve olağanüstü bir donanmaya sahipti.
Öyle ki İspanyol kaşifleri dünya çapında ünlüydü. Gemilere atlar, keşfe çıkarlardı ama her nedense sonuçta kolonilerini genişleterek dönerlerdi. Takvimler 19. yüzyılın sonlarına yaklaştığında İspanyol İmparatorluğu hüküm sürdüğü toprakalrdaki siyasal ve ekonomik sorunlarla yıpranmaya başlamıştı. 1976'da ise resmen sona erdi.
Çing Hanedanlığı: Kusursuz Bürokrasiye Sahip Bir İmparatorluk
Çin'in son büyük imparatorluk hanedanı olma özelliğini göstere Çing hanedanı, dünyadaki en güçlü yıllarında toprakları 5,68 milyon mil kare (14,7 milyon kilometrekare) alana yayılmıştı. Bu sizin için bir şey idfade etmedi mi? Hemen biraz basitleştirelim. Bugünkü dünyada Moğolistan, Tibet, Çin, Tayvan ve diğer bölgelerin hepsi Çing hanedanı toprağıydı.
Askeri açıdan üstün yeteneklere sahip olan Çing hanedanı, fethettiği her toprağı ustalıkla yönetti. 1644 yılında kurulan hanedanlık 1911 yılında dağıldı. Çing Hanedanlığı zama zaman Mançu Hanedanı olarak da anılır çünkü kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır.
Roma İmparatorluğu: Zamanlar arasında bir hükümdarlık
Milattan Önce 27'de kurulan Roma İmparatorluğu, Milattan Sonra 476'ya kadar ayakta kaldı. Yaklaşık 500 yıl hüküm süren bu imparatorluk Kuzey Afrika, Orta Doğu ve günümüz Avrupa'sının büyük bir kısmı dahil olmak üzere 1,9 milyon mil kareyi (5 milyon kilometrekare) alanı kaplıyordu.
Aslında Roma İmparatorluğu'nun kapladığı alan diğer imparatorlukları düşünecek olduğumuzda daha küçük bir alan ama Roma İmparatorluğu'nun dünya üzerindeki etkisi sadece toprak üzerinde değil, aynı zamanda kültür ve medeniyet üzerindeydi.
Modern dünyanın bize öğretmeye çalıştığı pek çok toplumsal sistemi Roma İmparatorluğu kurdu. Hukuk sisteminin büyük çoğunluğu Roma hukukundan gelir. İmparatorlukta kullanılan Latince, bugünkü pek çok dili içinden çıkarmıştır. Siyasetten mühendisliğe ve mimariye kadar pek çok toplumsal mesele Roma kültüründen filizlenmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu: 600 yıllık cihan hakimi
1299 yılında Bilecik ilinin Söğüt ilçesinde bir beylik olarak ortaya çıkan Osmanlı İmparatorluğu tarihin görüp görebileceği en büyük cihan hükümdarlıklarından biriydi. Orta Çağ'da kurulan imparatorluk varlığını Yakın Çağ'a kadar sürdürmeyi başarmış, imparatorluğun yetiştirdiği askerin kurduğu Cumhuriyetle Türk hükümdarlığının sürdürülmesinin de zeminini hazırlamıştır.
Bugün Fatih Sultan Mehmet adıyla andığımız II. Mehmet, Osmanlı Devleti'nin sınırlarını bir imparatorluğa genişleren kişidir bunu da büyük roma şehri İstanbul'u fethederek yapmıştır. 1453 yılında Konstantinopolis'in fethedilmesiyle "Roma İmparatoru" (Kayser-i Rûm) unvanını üstlenen Fatih Sultan Mehmet, imparatorluğun yüzünü değiştirmiştir.
29 eyaletten ve özerklik tanınmış olan Boğdan, Erdel ve Eflak prensliklerinden meydana gelen Osmanlı İmparatorluğu, 1699 yılında Karlofça Antlaşması imzalanana kadar yayılmaya devam etti ancak bu anlaşmayla toprak kaybetmeye başladı. Birinci Dünya Savaşı'nın kaybedilmesiyle emperyalist güçlerin bölüştüğü Osmanlı İmparatorluğu, 1 Kasım 1922'de Ankara'da kurulan yeni yönetimin saltanatı kaldırmasıyla sona erdi.
