Konut ve bireysel emeklilik fonları performansının da eklenmesiyle 2024 yılı yatırım araçlarının bilançosu ortaya çıktı. Artık biri konut ve sekiz finansal araç olmak üzere toplam 9 yatırım aracını izliyoruz.
➔Burada hemen belirtelim ki, yılın gözde araçlarından biri haline gelen yatırım fonları için kamuya açık bir endeks yok. BİST’in hesapladığı KYD Endeksi ise veriyi parayla satıyor. Bireysel emeklilik Gözetim Merkezi’nin BES endeksleri ise kamuya açık. Biz de iki yıldan beri yatırım fonlarının getirisini veremiyor ve diğer araçlarla karşılaştırmasını yapamıyoruz. Bu nedenle de karşılaştırmaları 8 yatırım aracı üzerinden yapacağız.
➔Yatırım fonlarını değerlendirmiyoruz ama belirtelim ki, BES getirilerini geçmiş yıllarda yakınsıyordu.
İLK KEZ KONUTU DA DAHİL ETTİK
➔Buna karışık 1987’den beri hazırlayıp yayınlamakta olduğumuz finansal yatırım araçlarının geleneksel uzun vadeli getirilerine konut değer artışlarını da ekledik. Merkez Bankası’nca oluşturulan Konut Fiyat Endeksi’nin 2012’den sonraki yıllık değişimleri bitişikte yer alıyor.
➔Kripto varlıkları da tarihsel tablomuza dahil edecektik ancak bir yıl daha ertelemeyi uygun gördük.
➔Çünkü Trump iktidarının kriptolara olağanüstü desteği fiyatları öylesine rotasından çıkarttı ki, çok yüksek getirilere yer vererek özendirici duruma düşmek istemedik. İlk yılında Trump yapacağını yapsın, oluşacak yeni çerçeveyi ve buna uyumu görelim, fiyatlar biraz otursun öyle başlayalım diye düşündük.
EN ÇOK ZARAR HAZİNE FAİZİNDE
➔Finansal araçların öncelikle 2024 yılı reel getirilerine bakalım.
➔Hazine faizi olarak nakit borçlanmaların yıllık ağırlıklı ortalamasını alıyoruz ve bu faiz 2023’te yüzde 20.27’den 2024’te yüzde 38.81’e çıktı. 2003 yılından sonraki en yüksek oran.
➔Ancak 2003 yılında Hazine faizi enflasyondan arındırıldığında reel yüzde 23 kazandırırken 2024’te yüzde 4 kaybettirdi. Buradaki fark enflasyonda.
➔Şunu da belirtelim ki, yılsonu enflasyonuna göre hesaplanan reel faizin negatifliği geçmiş yıllara göre 2024’te önemli ölçüde azaldı. Hazine faizinin reel kaybı 2023’te yüzde 26.7, 2022’de yüzde 28.8 ve 2021’de yüzde 15.6 idi.
➔Bitişikte 2000 sonrasını kapsayan verilerden son 10 yıllık bileşik getiriyi de hesapladık.
➔2014’te başlayan ve sonraki yıllarda yenilenerek devam eden Hazine tahvilİ yatırımı 2024 sonunda yüzde 58.4 zarar ettirdi. 10 yıl önce yapılan 100 birimlik yatırım 41.6’ya indi.
➔Finansal araçlar içinde uzun vadede reel bazda en çok kayıp anaparanın yarısını geçen düzeyde Hazine faizinde gerçekleşti.
TL MEVDUAT YAPANLARIN KADERİ
➔Üç aylık mevduatın vade sonlarındaki faizle yenilenmesi ve stopajının düşülmesi halinde 2024 nominal getirisi yüzde 45.4, enflasyondan arındırılmış reel getirisi yüzde 0.7 oldu.
➔22 yıl sonra gelen rekor yüksek faiz bile mevduatı enflasyondan ancak koruyabildi. Üzerine net bir kazanç vermedi.
➔Ancak son üç yıldır devam eden yüksek reel kayıpların 2024’te çok az da olsa pozitif getiriye döndüğünü ekleyelim.
➔Üç yılın etkisiyle mevduat faizinin 10 yıllık reel kaybı yüzde 46.2’ye vardı. Yani 2014 başında parasını mevduatta değerlendirmeye başlayıp ve bunu 10 yıl boyunca devam ettirenlerin kaybı neredeyse anaparanın yarısına vardı.
-Bu düzeyi ile TL mevduat en çok kaybettiren ikinci finansal araç oldu.
BORSADA HER VADEDE ZARAR
➔Borsanın 2024 yılındaki yüzde 31.6’lık priminden geriye reel yüzde 8.8 zarar kalıyor. Temettü verimi de bu getiriye eklenirse zarar düzeyi yaklaşık 2 puan daha düşük çıkar.
➔Son 10 yılın yarısında zarar yarısında kar ettiren borsanın bu dönem için bileşik getirisi yüzde 5.8 düzeyinde kaldı. Yani borsanın 10 yıl gibi uzun vadedeki kazancı reel bazda sadece yüzde 5.8.
➔Faize ve diğer enstrümanlara göre riski daha yüksek hisse senetlerinin uzun vadeli performansının da yüksek olması beklenir. Ancak Türk hisse senetleri bunu henüz sağlayabilmiş değil.
DÖVİZİN SON 3 YILI ZARAR
➔Geçen yıl TL’nin değerlenmesiyle dolar yüzde 16.9 zarar ettirdi. Böylece dolar kuru son üç yılı da zararla kapattı.
➔Ancak daha önceki yılların primi sayesinde doların son 10 yıllık reel getirisi yüzde 38.9 düzeyinde gerçekleşti. Bu getirisiyle dolar 8 yatırım aracı içinde üçüncü en çok kazandıran yatırım aracı oldu.
➔Euro da dolara benzer seyir izliyor ve son üç yılında reel zarar var.
➔2024’teki kaybı ise yüzde 22 ile dolardan daha fazla. Son 10 yılda da eurodan reel kazanç yok. Kayıp ise yüzde 18.9 düzeyinde.
ALTIN GETİRİNİN ZİRVESİNDE
➔Tablodaki sırasıyla gidersek külçe veya gram altın geçen yıl yüzde 53.7 ile en yüksek kazancı sağladı. Yüzde 6.4’lük reel kazanç ise önceki yıllara göre düşük kalıyor.
➔Altın son 10 yılda yüzde 208.3’e varan getirisiyle en çok kazandıran yatırım aracı oldu. Altının prim yapmasında dünya fiyatının yükselmesi yanında dolar/TL kurunun artışı da rol oynuyor. Ancak kur etkisi son yıllarda giderek azalıyor.
➔Geçen yıl bireysel emeklilik fonlarının nominal artışı yüzde 46.9, reel artışı yüzde 1.7 olarak gerçekleşti.
➔Fonların son 10 yıllık bileşik getirisi ise yüzde 10.5 ile sınırlı kaldı. Bu getirisi BES’leri cazip bir emeklilik veya tasarruf aracı yapmaya yetmez.
➔Ancak BES’ten emekli olunması halinde devlet katkısının da hak edilmesiyle getirinin daha yükselmesi durumu kurtarıyor.
KONUTUN 10 YILLIK ARTIŞI % 103
➔Tarihsel getiri tablosuna bu yıl eklediğimiz Konut Fiyat Endeksi, TCMB tarafından 2012’den itibaren ayda bir açıklanıyor.
➔Konut fiyatları reel olarak dört yıl üst üste değer artışı ardından 2024’te yüzde 10 geriledi. Değer artışının en yüksek olduğu yıl yüzde 53.3 ile 2022.
➔Son 10 yıldaki bileşik değer artışı reel yüzde 103.6’ya ulaştı. Fiyat bir kat arttı.
➔Bu oran ile konut uzun vadede altından sonra en çok kazandıran ikinci yatırım aracı haline geldi ve doları açık ara geride bıraktı.
➔Burada belirtelim ki konut yatırımının değer artışı yanında kira getirisi de bulunuyor. Türkiye piyasasında ise yıldan yıla farklı olmakla birlikte yılda konutun değerinin yüzde 4 ile 5’i kadar bir kira geliri varsayılıyor.
➔Konut değer artışına kira getirisinin eklenmesiyle altınla arasındaki getiri makasının azalacağı, dolarla ise büyüyeceğini hesaba katmak gerek.
➔Son 10 yılı uzun vadede hem altın hem de konut değer artışının getiri liderleri olması oldukça düşündürücü. Çünkü konut bir gayrimenkul olarak finansal araç değil, altının ise hem fiziki hem de finansal yanı var. Yani en yüksek kazançlar finansal olmayan fiziki araçlardan sağlanmış.
➔Finansal araçların yüksek oranlı reel zarar ettirmesi yanında pozitif getiri bir tek dolarda o da sınırlı bir düzeyde var. Net biçimde uzun vadede finansal araçlardan kazanç sağlanamıyor.
➔Kazanç reel taraftaysa yatırım da itinayla bu tarafa yapılır.
