Küresel piyasalar ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e gümrük vergisi açıklamasının tetiklediği tam bir kırmızı pazartesi yaşadı. Para birimlerinden tahvillere, hisse senetlerinden emtiaya ve kripto varlıklara kadar güçlü bir alt üst oluş gerçekleşti.
GRİ GERGEDAN RİSKİ
➔Donald Trump için yakıştırılan “gri gergedan riski” bir anlamda gerçekleşti.
➔Realize olma ihtimali bulunmasına karşılık zamanında önlem alınmayan büyük tehlikeleri ifade eden “gri gergedan riski” tam da Trump’ın ilk döneminde uygulamaya koyduğu, seçim kampanyasının ana söylemini oluşturduğu ve karar alıncaya kadar sürekli dillendirdiği ticaret açığı verilen ülkelere karşı gümrük vergilerinin yükseltilmesini tanımlıyor.
➔Yine gümrük vergilerinde kısmı geri adımla piyasalardaki büyük tahribatın boyutu küçüldü.
➔Ancak geriye de Trump’ın başkanlığı süresince büyük gürültü kopartan sürekli gündem değişiklikleri, devamlı belirsizlik ve kargaşa ile “gri gergedan riskleri” eşliğinde piyasaların yüksek oynaklığı kalıyor.
TEK AMAÇ DENGELİ TİCARET DEĞİL
➔Artık dünyanın ve küresel piyasaların herhalde yeni normali bu. Sürekli kargaşa, sürekli belirsizlik, sürekli huzursuzluk.
➔Kanada ve Meksika’dan yapılacak ithalata uygulanacak yeni gümrük vergileri bir ay sonraya ertelenirken öğreniyoruz ki, tek amaç dengeli ticaret de değil.
➔Onun yanında ABD’ye sokulan uyuşturucu ve diğer yan pazarlıklar da söz konusu, yani Trump gümrük vergisini bir koz olarak da kullanıyor.
➔Bundan sonrası için yeni normallerden biri de bu galiba. Hegemon gücün, ülkelerin kendisine karşı bağımlı olduğu konuyu tartışmaya açıp, pazarlık masasına koyması, yeni taviz ve avantajlar sağlamasına sık sık şahit olacağız.
ABD İLE İLİŞKİLERE TOPTAN BAKMAK
➔Bir koz olarak kötüye kullandığı hegemon gücüne askeri, siyasi, diplomatik ve ekonomik alanlar yanında ABD’nin ayrıcalıklı ve üstün olduğu rezerv para doları, merkezi finansal piyasaların sahipliğini, teknolojik üstünlüğünü, uluslararası kurumlardaki hakimiyetini, turistik, sağlık ve eğitimdeki cazibesini de eklemek gerekiyor.
➔Bu açıdan ABD’nin öne sürdüğü ticaretteki dengesizlik tezi eksik ve tek yanlı kalıyor. ABD buna dayanarak ticarette açık verdiği ülkelere gümrük vergisi uyguluyor.
➔Halbuki bu ülkeler ise şimdiye kadar ABD ile ilişkilerinde mal ticareti yanında hizmet ticaretini, doğrudan yatırımları ve ilişlerinin toplam bir bilançosunu çıkartabilmiş ve pazarlık masasında tartışmaya açabilmiş değil.
➔Bu ülkeler de doları kullanıyor, yurttaşlarını ABD’de eğitime, sağlık hizmeti almaya, turistik geziye gönderiyor ve doğrudan yatırıma yönlendiriyor. Bunun ABD’ye sağladığı avantajı da bilançoya dahil etseler belki de durum denktir.
YENİ NORMAL İSTİKRARSIZLIK
➔Özetle dünyanın en büyük ihracatçısı Çin ancak hizmetleri ve kullanılan para birimini de dikkate alırsak nette en büyük hala Amerika olabilir.
➔ABD Başkanı Trump gümrük vergilerini de içine koyduğu bir torbayla ülkelere meydan dayağı atarken aynı zamanda finansal piyasaları dövüyor.
➔Trump döneminde anlaşılan dünyaya, küresel ekonomiye, finansal piyasalara huzur ve istikrar yok. Yeni normal istikrarsızlık.
