Altın 2013 sonrasında tek bir yıl zarar ettirdi. 2022 yılında yüzde 33.5 değer artışına karşılık enflasyonu yenildi ve TL bazında reel yüzde 18.7 kaybettirdi. 2023’te yüzde 7.7 ile tekrar reel kazanca dönen altın 2024 yılını da enflasyonun üstünde yüzde 6.4 pozitif getiri sağladı.
2025 yılının ilk haftalarında yükselişini sürdüren altının dolar bazındaki dünya fiyatları yüzde 11 arttı. Son bir yıllık artışı da yüzde 44.7’ye ulaştı. 19 Aralık sonrasında 7 haftadır ardı ardına yükselen altının primi yüzde 11.6’ya vardı, şubat ayında iki haftalık değer artışı da yüzde 4.5 oldu.
BİR YILLIK YÜKSELİŞİ %70’E VARDI
➔TL bazındaki gram altın fiyatları 2025 yılında yüzde 12.5’e varırken 19 Aralık’tan bu yana yüzde 15.3 oldu. Son bir yıllık artışı da yüzde 70.3 düzeyinde gerçekleşti.
➔Faizin düşmekte olduğu, para piyasası fonlarının hız kestiği, stopaj oranlarının artırıldığı ve getirilerin reel anlamda gerilediği, borsanın 10 bin endeks civarında patinaj çekip durduğu, döviz cinslerinin kaybettirdiği bir dönemde altının bu performansı finansal yatırımcılar için oldukça cazip.
➔Altının fiyatı önemli ölçüde dünya fiyatına bağlı. Ama zaman zaman Türkiye ile dışarısı arasında fiyat farkı oluşabiliyor. Geçen yıl sonuna kadar bu fark yüzde 3-5 arasında yurt için daha yüksekti. Altın ithalat kotaları artırıldı, piyasa kısmen rahatladı ve bu yılın ilk ayında fark kapanmasına karşılık şubatta yeniden açılmaya başladı.
İKİ BACAKLI YÜKSELİŞ DÖNEMİ BİTTİ
➔Yurtiçinde altının fiyatını bir de döviz kuru etkiliyor. Kur ne kadar artmışsa dünya fiyatının üzerine ilave ediliyor. Ya da nadiren görülse de kur gerilemişse fiyat ona göre belirleniyor.
➔Dolayısıyla yatırım amaçlı altın almak hem sarı metalin dünya fiyatlarına hem de TL’nin değerine yatırım anlamına geliyor. TL Ağustos 2023 sonrası değerlendiğinden döviz kurlarının altını artırıcı etkisi daha düşük kalıyor.
➔Enflasyonla mücadele çerçevesinde, döviz arz ve talebinin etkisiyle TL’nin bir süre daha değerlenmesi bekleniyor. Önümüzdeki dönemde TL’nin değerlendiği oranda altının yurtiçi primi düşürecek.
➔2023 yılına kadar döviz kurlarının hızlanması ve TL’nin değer kaybetmesi altın fiyatlarında iki bacaklı şekilde yükseltmişti. Altın sahipleri dünya artışına ek olarak doların TL karşısındaki artışı kadar bir getiriyi elde etmişlerdi.
➔Şimdi bu ikinci bacaktan sağlanan getiri düşük kalmaya başladı ve bu durum sürecek gibi.
➔Buna karşılık altının dünya fiyatına ise etki yapan birden çok neden bulunuyor.
TRUMP, ABD VE JEOPOLİTİK GELİŞMELER DESTEĞİ
➔İlki jeopolitik gelişmeler. En başta Trump ve ABD riski ki, bağlı olarak ticaret savaşları, Kanada, Grönland ve ardından Gazze açıklamaları geldi. Trump esip gürlüyor, her gün küresel gündemi belirliyor ancak çok az icraatı olduğunu da söylemek gerekiyor.
➔Normalde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirecek haberlerin gelmesinin pozitif etkisi olurdu.
➔Ancak var olan iki savaşa sanki yenilerinin eklenme riski arttı. Bir yandan barıştan söz edilirken diğer yandan yeni çatışmaların ve savaşların fitilini ateşleniyor ve “Her ABD başkanı kendi savaşı ile geliyor” sözü doğrulanıyor.
➔ABD Hazinesi’nin aşırı borçlanması altını ciddi bir alternatif haline getiriyor. Trump’ın büyümeci politikaları ve vergileri düşürecek olması Hazine’nin borçlanmasının kolaylaştırılmasına bağlı.
➔Trump’ın siyasi ve ekonomik icraatları çok ciddi belirsizlikler ve tehlikeler doğururken altın fiyatlarının iyice alevlenmesine olanak sağlıyor.
➔Ancak Trump etkisi bununla bitmiyor. Daha Fed ile kavgaya tutuşmadı. Fed enflasyondaki gelişmelerin yönüne göre faiz konusunda tutumunu belirlediğinde bu kavganın ateşlenmesi de olasıdır.
➔Hele görev süresinin bitimi yaklaşırken Fed Başkanı Powell’ın kariyerini çizmesi de olasıdır. Dünyanın rezerv parasının patronu ile ABD başkanının kavgası hem doları hem de faizleri negatif etkiler.
MERKEZ BANKALARININ DOLARDAN KAÇIŞ ETKİSİ
➔Altının içinde bulunduğumuz süreçte prim yapmasının bir nedeni de merkez bankalarının altın almasıdır.
➔Bu eğilim 2022’de Ukrayna Savaşı’yla Rusya’nın Batı merkezlerindeki döviz rezervlerine el konulması ve Rus bankalarının uluslararası ödemeler sistemi SWIF’ten atılmasıyla başladı.
➔BRİCS ülkelerinin alternatif para birimi arayışı da buna eşlik ediyor. Sonuçta merkez bankalarının rezerv tutmak amaçlı yüklü alımları, arz artışı sınırlı olan altının fiyatını yukarı yönde destekliyor.
➔Dünya Altın Konseyi’nin verilerine göre 2024 yılında merkez bankalarının altın alımları bin 45 ton oldu. Merkez bankaları üçüncü yıldır üst üste bin tonun üzerinde alım yapıyor.
➔ABD’nin dünya rezerv parası olan doları bir silah gibi kullanması, alternatif paralara yönelmek isteyen ülkeleri gümrük vergileriyle cezalandıracağını açıklaması, merkez bankalarını rezerv ayarlamaya, mümkünse dolar kağıdı tutmak yerine altına yönelmeye zorluyor.
➔Dolayısıyla altın fiyatları üzerinde merkez bankası alımları etkili olmaya devam edecek gibi görünüyor.
DOLAR VE FAİZ ETKİSİ
➔Yine Trump politikalarının doları rezerv para statüsünü güçlendirmek istemesine karşılık değerlenmesi taraftarı da değil. İktidara geldiği ilk döneminde Dolar Endeksi’nin 110 düzeyine yaklaşması üzerine Trump sözlü müdahale etmişti.
➔Bu ikinci gelişinde Dolar Endeksi yine 110 sınırından geri döndü ancak bu kez açık bir müdahale yoktu.
➔Fakat yapılan açıklamalar “güçlenmeyen ama dünyanın rezerv parası olarak kalan bir dolar istendiği” yönündeydi.
➔Sonuçta dolar geçen hafta açıklanan verilerin ve gümrük oranlarının pazarlık konusu edilmesinin sonucunda 106.575’e geriledi. Geçen hafta yüzde 1.2 gerileyen dolar, altının yükselişe geçtiği 19 Aralık sonrasında yüzde 1.5 kayba uğradı.
➔ABD 10 yıllık faizleri ise arada yükselmesine karşılık son günlerde gerilemesiyle yüzde 4.5 civarında dalgalanıyor. Doların ve ABD faizlerinin baskı altında kalacak olması altının önünü açıyor.
KÜRESEL PİYASALARI BOZAN ALTINI DA BOZAR MI?
➔Altın fiyatları konusunda tahminler ise bu yıl onsunun 3000 doları geçeceği ve hatta 3.200 doları bulacağı yönünde yoğunlaşıyor.
➔Genelde piyasalar bir konuda fikir birliği sağladığında gerçekleşme daha farklı oluyor. Fiyat ya tahmin edilenin ötesine geçiyor ya da daha kısa kalıyor.
➔Burada çok kısa zamanda altın fiyatları 2.943 doları gürdü, cuma gününü de 2.883 dolardan kapatarak 3 bin doların eşiğine dayandı. Altın 1.5 ayda yüzde 11 yükseldi, bir bu kadar daha yükselirse 3.200 doları görecek.
➔3.200 doları gördüğünde altından bu yıl elde edilecek kazanç yüzde 11’lik değer artışı yanında dolar kuru artışı kadar olacak.
➔Öyle bir küresel ortam var ki, jeopolitik gelişmelerin biri bitse dahi diğeri başlayacak. Ukrayna’da barış olsa, Gazze’ye ABD’nin yerleşmesi gibi bir olay Ortadoğu’yu yeni bir aşamaya taşıyacak.
➔Arkasından İran’a saldırı gündeme gelecek. Turpun büyüğü ise heybede bekliyor. Çin ile gerginlik ya da Güney Çin denizinde gerginlik.
➔Bütün bu gelişmelerden beklenebilecek altın fiyatlarını ne düşürür? Küresel piyasalar uzun zamandan beri yükseliyor ve tarihi zirvelerini gördüler. Yeni Başkan Trump’ın icraatları da arka arkaya geliyor.
➔Finansal piyasaların şu veya bu nedenle satışa geçmesi, bozguna uğramasından altın fiyatları da negatif etkilenir ve düşebilir.
➔Aynen 2008 küresel finansal krizinde olduğu gibi.
➔Çünkü piyasalarda pozisyon kapatma ve azaltma gereği büyük bir nakit ihtiyacı doğuruyor ve altını da sattırıyor.
2008’DE NE OLMUŞTU?
➔O dönemde altın fiyatları krizin başlarında yükselişini sürdürerek 17 Mart 2008’de 1031.20 doları gördükten sonra düşüşe geçti. 24 Ekim 2008’de 682.80 dolarla dibe inen altın fiyatları 7.5 ayda yüzde 34 geriledi.
➔Altın fiyatları krizin dip seviyesinden toparlanmaya başlayarak 6 Eylül 2011’e kadar yaklaşık 3 yıl yükseldi. Bu tarihte onsu 1921.11 doları gören altın yüzde 181 prime ulaşmasıyla kar realizasyonu ile karşılaştı.
➔Altından başlayan bu kar realizasyonunu gelişmekte olan borsalar yaklaşık 1.5 yıl sonra izledi.
