Yeminli gözüyle ekonominin nabzı

Merkezi İstanbul’da olan 25 bin orta ve büyük şirketin yeminli mali müşavirliğini yapanların gözüyle ekonominin nabzı fena atmıyor.

➔2017’den itibaren İstanbul Ticaret Üniversitesi’nce hazırlanan İstanbul Yeminli Mali Müşavir Odası (İYMMO) Ekonomik Beklenti Endeksi 2025 yılı ilk çeyrek verileriyle açıklandı.

➔Şirketlerin mali tablolarını denetleyen ve verilere ilk elden hakim yeminli mali müşavirlerin yanıtlarından oluşturulan İYMM Ekonomik Beklenti Endeksi’nin eşik değeri veya nötr değeri 50 olarak belirlendi. Bu değerin altı daralmayı, üstü büyümeyi ifade ediyor.

12 SEKTÖR VE 25 BİN ŞİRKET KAPSAMA ALANINDA

➔8 yıldan beri endeksi kapalı devre hazırlayan ve geliştiren İYMMO’nun Başkanı Müfit Erkarakaş ve diğer üst düzey yöneticileri ile İTO Üniversitesi’nden öğretim üyeleri Nazım Ekren, Elçin Aykaç Alp ve Mefule Fındıkçı Erdoğan ile bir araya geldik.

➔Bir dönem ekonominin koordinasyonundan sorumlu devlet bakanı ve Başbakan Yardımcılığı yapan Prof.Dr. Nazım Ekren’in sunuşunu yaptığı endeks her üç ayda bir hazırlanıyor.

➔12 sektöre yayılı 25 bin şirketin gerçekleştirmekte oldukları faaliyetleri ve planladıkları projelere ait beklentileri kapsayan endekste 8 yıllık yılda önemli düşüşler ve yükselişler meydana geldi.

➔Eşik değeri 50 olarak belirlenen endeks en düşük 33.9 ve en yüksek 65.9 değerine aldı.

➔Endeksin geçmiş seyrinde üç büyük eğilim dikkati çekiyor. İkisi yükseliş biri düşüş yönünde olan bu hareketlerin üçü de birbirinden farklı. Düşüşlerin biri çok sert, sonuncusu ise ılımlı, yükseliş ise güçlü ve üç yıllık daha uzun bir vadeyi kapsıyor.

8 YILDA 3 BÜYÜK HAREKET

➔Endeksin en dikkat çekici gelişmesi 2018 yılındaki sert düşüşü. 2018 2. çeyrekteki 60.9 değerinden 3. Çeyrekte 35.6 değerine inen endeksteki gerileme oranı yüzde 41.5 düzeyinde.

➔Faaliyetlerdeki keskin daralmanın olduğu 2018 üçüncü çeyrekte Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi ve Trump ile Rahip krizi yaşandı. Kur şokunu faiz şoku izledi. Şirket faaliyetlerindeki toparlanma ancak 2021 yılında gerçekleşebildi.

➔Bu arada 2020 yılının ikinci çeyreğinde başlayan pandeminin ve onu izleyen kapanmaların etkisiyle endeks yüzde 32.4 düşüşle 33.9’a kadar geriledi.

➔2020 yılının son çeyreğinde eşik değere doğru toparlanan endeks 2022 yılının üçüncü çeyreğinde 65.9 ile zirve değerine yükseldi.

➔2023 yılının ikinci çeyreğinde de 65.3 değeri ile zirvenin bir tık altında olan endeks buradan başlayan düşüşle 2025 yılı ilk çeyreğinde 52.4’e geriledi. 1.5 yılı bulan ılımlı düşüşte endeksin gerilemesi yüzde 20 düzeyinde.

ENDEKSİN FARKI

➔Gerilemeye rağmen endeks hala 50’nin üzerinde olduğundan şirket faaliyetlerinin pozitif ve büyüme yönünde genişlediğine işaret ediyor.

➔Endeksin GSYH büyümesiyle de paralel seyri dikkat çekiyor. Bu açıdan İYMM Endeksi büyüme ve şirketlerin durumu ve ne yapmakta oldukları hakkında iyi bir önce veri olmaya aday.

➔Bu endeksin TÜİK ve Merkez Bankası tarafından hazırlanan beklenti endekslerinden farkı ise bizzat işin içinde olan profesyonel yeminli mali müşavirlerce yanıtlanan anketle hazırlanması.

SEKTÖRLERİN FOTOĞRAFI

➔İYMM Beklenti Endeksi bize sektörlerin nabzını ölçmede de önemli bilgiler veriyor. Sektörler içinde büyüme ve beklenti konusunda sağlık en sonuçlara sahip. Sağlık sektörü aynı zamanda enflasyonu en yüksek sektörlerden biri. Demek ki sağlık ekonomik yavaşlasa da büyümesini sürdürüyor ve fiyatlama yapabiliyor.

➔Tekstil ise 37.5 endeks düzeyi ile faaliyeti daralmakta olan sektör. İşçilik maliyetleri yükseldiğinden dünya ile rekabette zorlanan sektörde yurtdışına ve özellikle Mısır’a taşınma bir eğilimine dönüşmüş durumda.

➔İYMM Endeksi sektörlerin ve şirketlerin sorunlarını da içeriyor. Şirketlerin en önemli sorunu yüzde 21 oranı ile enflasyon, yüzde 16 ile döviz kuru ve yüzde 11 ile ekonomik ve siyasi belirsizlikler geliyor. Sağlıkta maliyet artışı, 250 kişiden fazla çalışanlara sahip büyük şirketlerde ise finansman üçüncü sorun olarak dikkat çekiyor.