Şubat ayı verileri de ocak ayının devamı şeklinde çıktı ve bütçe 2025 yılına açılarak giriş yaptı. İki aylık dönemin bütçe giderleri, bütçe gelirleri ve sonuçta bütçe açığı yıllık yüzde 39.05 olan enflasyonun üzerinde arttı.
➔Faiz hariç giderler yüzde 39.4 ile yıllık enflasyonun çok az üzerinde gerçekleşti. Personel giderleri yüzde 38.7, cari transferler yüzde 39.8, sermaye giderleri yüzde 84.2 ve sermaye transferleri yüzde 1230.7 büyüdü.
➔Faiz giderlerindeki artışı ise yüzde 72.1 bulması toplam bütçe giderlerini yüzde 43.3’e yükseltti.
BÜTÇENİN 2 AYLIK DURUMU
➔Buna karşılık bütçe gelirleri artışı yüzde 42.2 ile giderlerin 1.1 puan altında gerçekleşti.
➔Bunun sonucunda bütçe açığı 304.5 milyar liradan 449.4 milyar liraya çıktı ve yüzde 47.6 oranında büyüdü.
Normalde açığın büyümesi değil azalması gerekiyor.
➔Çünkü bütçe açığının mille gelire oranının 2024’teki yüzde 4.8’den 2025’te yüzde 3.1’e düşürülmesi hedefleniyor.
➔Hem deprem harcamalarının giderek azalmasından ve seçimlerin geride kalmasından hem de enflasyonla mücadeleye kamu harcamalarını kısmak suretiyle destek vermenin amaçlanmasından dolayı.
➔Bütçede hedefleri tutturmanın bir başka yolu da gelirleri artırmak. Ancak vergi gelirlerinin üçte ikisi dolaylı vergilere dayanıyor. Buna göre büyüme normale dönmeli ve tüketim artmalı ki vergiler de artsın.
➔Halbuki dezenflasyon programı tüketim artışının da kontrollü olmasını gerektiriyor.
➔Bu durumda geriye kayıt dışının kayıt altına alınması ve vergi harcamalarının düşürülmesi kalıyor.
➔Seçim sonrası dönemde Maliye’nin etkili çalışmaları var ama kayıt dışının kayda alınması zaman alıcı bir süreç.
KARTLI ALIŞVERİŞTE HIZLI ARTIŞ
➔Bu konuda en etkili yöntem ise harcamaların kayıt altına alınması. Burada da kartla alışverişin yaygınlaşması epeyce işe yarayabilir.
➔Çünkü kartla alışveriş son yıllarda hızla yayıldı. Bitişikte yer alan tablolara göre Türkiye’de kartla alışverişin boyutu ve ayrıntıları yer alıyor. Kartla yapılan alışverişlerin tutarı 2024 yılında 15 trilyondan 28.2 trilyon liraya yükseldi. 2023’te yüzde 57 olan GSYH’ya oranı yüzde 65’e çıktı. Sadece 2024 yılı artışı 8 puan.
➔Bu hızlı artışta yükselen enflasyonla birlikte piyasaya daha yüksek kupürlü para çıkartılmaması ve 2009 yılından beri 200 lirada kalmasının da etkisi var. Deste deste paraları yanında taşıyıp zahmetli ve riskli alışveriş yapma yerine kartla alışveriş yaygınlaştı.
➔Kartlı alışverişin yaygınlaşması durumu kayıt dışılıkla mücadelede Maliye’nin elini epeyce güçlendiriyor.
VERGİ TEŞVİKLERİNİN AYIKLANMASI
➔Vergi harcamaları diye tanımlanan vergi teşvik ve istisnalarının ise bir elemeye tabi tutularak ayıklanacağı açıklandı. Herhalde 13 yıldır uygulamada olan teşvik sisteminin değiştirilmesiyle ele alınacak ki, bugüne kadar gecikti.
➔Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kaçır teşvik sisteminin kökten değiştirileceğini ve yakın zamanda Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kamuya açıklanacağını duyurdu.
➔Mali disiplini sağlama ve bu yolla enflasyonla mücadeleye destek vermek için zaman giderek daralıyor. Bu yıl ne kadar yapabilirsek enflasyon o kadar aşağı inecek.
➔Çünkü 2026’da ise normalleşme dönemi başlayacağından düşüş yerini yatay bir seyre bırakabilir.
2027 ise seçim yılı olmaya aday.
