Akkuyu Nükleer Güç Santralı (NGS), stratejik önemi ve 40 bin çalışanıyla şu anda dünya genelinde en büyük şantiye konumunda. Başta ABD olmak üzere Batılı ülkeler de bu projeyi yakından takip ediyor. Rusya da bir prestij projesi olarak gördüğü nükleer santralin programında sapma olmaması için tüm engelleri aşacak çabayı gösteriyor. Bu nedenle Akkuyu’da Rusya Varlık Fonu’nun devreye gireceği belirtiliyor.
Kaynaklarımdan aldığım bilgilere göre Rusya-Ukrayna savaşı gerekçe edilerek Batılı ülkelerin nükleer santrali, teknik ekipman ve finansman engellemeleriyle hedefe koymaları projenin takviminde ciddi bir sıkıntıya neden olmayacak.
Bu sene sonu veya 2026 başında ilk ünitenin devreye girmesi için yapılan planların da gündemdeki hususlardan etkilenmeyeceği ifade ediliyor. Kaynak akışı için Rusya Varlık Fonu’nun devreye girmesi sonrasında Batı’nın nükleer santrale yönelik yapacağı başka bir engelleme alanının da kalmayacağına dikkat çekiliyor.
ABD’nin 2 milyar dolarlık kredi paketini dondurması sebebiyle Akkuyu NGS’de çok sayıda çalışanın işine son verildiği yönündeki bilgileri de merak ettim. Toplam 40 bin çalışan içinde yüzde 10’u bile bulmayan bir işten çıkarma düzenlemesine gidildiğini teyit ettim. Sahada bir işten çıkarma hareketi var, ama tam olarak sebebi nedir? Projenin yapım sürecinin etkiler mi? Bilemiyorum. Zira net cevaplar alamadım!
Öğrendiğim kadarıyla Akkuyu NGS, yaklaşık 30 milyar dolarlık bir maliyetle Türkiye’deki en büyük yabancı yatırım olacak. Proje için bu sene de 5,5 milyar dolar harcanacakmış ve paranın önemli bir kısmı; 3,5 milyarlık bölümü de Türkiye’ye transfer edilmiş.
Anlaşılan Rusya Varlık Fonu devreye girince nükleer santraldeki çalışmalar için “dış güçlerin” sahaya süreceği başka engel kalmayacak. Ancak pandemiden kaynaklı alt üstlenici şirketlerin bazı problemleri olduğu, geçmişe yönelik hak ediş hesaplamalarında ve dolayısıyla tahsilatlardaki sorunların da bu döneme yansıdığı da unutulmamalı…
Proje büyüdükçe karşılaşılan zorluklar da artıyor. Hakkında konuşulanlar da ciddi ses getiriyor. Son olarak Rusya’nın Akkuyu NGS’de kullanmak üzere ABD bankalarından temin ettiği kredinin dondurulduğunu öğrendik. Yaptırımları gerekçe gösteren ABD Adalet Bakanlığı, JPMorgan’da bulunan Rusya’ya ait 2 milyar doların Akkuyu NGS’nin finansmanında kullanılmasını engellemiş. Daha önce ilk defa bu köşede gündeme getirdiğim üzere Almanya hükümeti de Batı'nın Rusya'ya yaptırımlarını gerekçe göstererek Siemens'ten temin edilen ekipmanların gönderilmesini durdurmuştu.
Almanya’nın, Türkiye’de yapımı devam eden nükleer santrale, Siemens’in ekipman vermesinin engellemesi sonrasında Rusya, aynı ürünleri Çin’den tedarik edeceğini açıklamıştı. Bu gelişmenin de nükleer santralin programında 6 aydan fazla bir süre gecikmeye sebep olabileceği gündeme gelmişti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı her iki ‘yaptırım bahaneli’ gelişmeye de tepki göstermiş, nükleer santralin Batı’nın müttefiki Türkiye’de inşa edildiğine dikkat çekmişti.
The Wall Street Journal (WSJ) gazetesi Rusya’nın Türkiye’de yapımını üstlendiği Akkuyu NGS projesi için ABD yaptırımları altında olmayan Gazprombank’ın 2022’de ABD’den 9 milyar dolarlık finansman sağlamak için adım attığını yazdı. Ve haberde Trump’ın yönetime gelmesiyle birlikte bu finansman kapsamında gönderilecek olan 2 milyar doların dondurulduğuna dikkat çekti.
Neden daha önce bu finansman engellenmedi? Bu sorunun cevabını da aynı haberin detaylarında bulmak mümkün. Biden yönetimi, nükleer santralin Türkiye’de yapılıyor olması sebebiyle müttefik ülkenin tepkisini almamak için bu finansman anlaşmasına ses çıkarmadığına vurgu yapılıyor. Rusya devlet atom enerjisi şirketi Rosatom’un Türkiye’de inşa ettiği Akkuyu NGS için iki Amerikan bankası; JPMorgan ve Citigroup aracılık edecekti. Sağlanan krediyi de Ziraat Bankası’ndaki hesaplara göndermeleri gerekiyordu. Ancak araya “Trump girdi” deniyor…
Akkuyu NGS’de artık Almanya’dan ekipman, Amerika’dan finansman beklenmiyor. Rosatom’un Türkiye’deki Akkuyu Nükleer A.Ş. yönetimi de kendi içindeki sorunları önemli oranda çözdüğüne göre geriye tek gündem kalıyor; Akkuyu’da ilk ünite ne zaman devreye girecek? İlk elektrik hangi tarihte düzenli olarak şebekeye verilecek?
