ABD Başkanı Trump'ın, gümrük vergilerindeki artışlarla başlattığı ticaret savaşı, 90 gün ötelenmiş olsa da durmayacak…
Çünkü devlerin, ABD ile Çin’in savaşı devam ediyor…
Dikkat çeken ise ticaret savaşlarının çıkmaması için Birleşmiş Milletler nezdinde kurulan Dünya Ticaret Örgütü’nün hiçbir şey ifade etmiyor olması…
Cümleyi “ifade etmiyor…” olması diye kurdum, çünkü ne kendisinden ses çıkıyor, ne de bir şey söylese etki etmeyeceği açık duruyor.
Tıpkı BM, BMGK, AB, NATO gibi uluslararası kuruluşların, insanlığın çatışmadan uzak ortak yaşam sürmesi için 2. Dünya Savaşı sonrası kurulan uluslararası örgütler gibi, etkisini kaybetmiş bulunuyor…
TRUMP 1988’DE DE BUNU SAVUNMUŞ
Uluslararası ticaret ve finans ile Çin üzerindeki başarılı çalışmalarıyla tanınan İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cumhur Coşkun Küçüközmen ile dün sohbet ederken iki önemli noktaya dikkat çekti...
Önce Trump’a ait olduğunu belirttiği şu cümleyi okudu:
“ABD senelerdir soyuluyor, sağdan soldan yukarıdan aşağıdan, ama bu bizi soyanların suçu değil, yönetimdekilerin zafiyeti ve yönetimi bilmemesinden…”
Sonra bir başka konuşmasından daha alıntı yaptı:
“Ticaret savaşları iyidir ve kazanması kolaydır. Japonya 100 milyar dolar satıyor almıyoruz derseniz Japonya bitmiştir…”
Bu iki cümleyi ne zaman söylemiş olabileceğini sordu...
Bilmediğimi söyleyince de devamını kendisi getirdi...
Meğer ilkini bir üniversitede iş adamı olarak konuşurken 1988 yılında söylemiş; ikincisini de 1999'da dile getirmiş…
Demek ki Trump, bugün başlattığı ticaret savaşını 37 yıldır savunuyor…
Hatta ticaret savaşının kazanması kolay iyi bir iş olduğu savını da her adımda dile getirmiş…
Bu da gösteriyor ki 90 gün sonra tekrar dönecek; geçmiş tutumundan da yola çıkıldığında söylenebilir ki vazgeçmeyecek…
Çin ile ticaret savaşının karşılıklı vergi artırımıyla devam ediyor olması da bunun bir diğer göstergesi…
SON 20 YILDAKİ KRİZLERİN GEREKÇESİ KİŞİLER OLMADI…
Şimdilik frene bastı…
Onu bu karara itmesinin gerekçesi de açık…
Son 20 yıl içinde yaşanan iki krizin sebebi bireylere veya yönetimlere yüklenmedi…
Ne küresel mali krizin yaşandığı Mortgage odaklı 2008 krizi ne de pandemi sonrası gelen 2020 salgın krizi politikacılara mal edildi…
Daha çok ekonomi politika dışı aktörlere yüklendi; sigorta şirketleri ve bankalar bedelini ağır ödedi…
Ancak gümrük tarifeleri üzerinden gelen bu krizin adresi açık: Trump…
Eğer devam ederse hızlı şekilde mali krize dönüşme tehlikesi de yüksek…
Dolayısıyla Trump’ın istediği kadar senato ve mecliste güçlü olsun bunun altından kalkması kolay olmazdı; son dönem ABD’nin farklı eyaletlerinde başlayan sokak gösterileri de bunun yansımasıydı.
SİYASETÇİNİN BAŞARI ÖLÇÜSÜ EKONOMİ VE TİCARET OLACAK
Ayrıca Avrupa’nın yaşananlar karşısında nasıl bir tavır alacağı da henüz belli değil...
Varsayalım ki Çin yöneticilerinin de önerdiği gibi AB, Çin ile olan gümrük vergilerini karşılıklı indirirse ve Doları ekonomik araç olmaktan çıkarıp, Euro üzerinden tüm alışverişlerini devam ettirmesi Swap yapısını çökertirdi…
Prof. Dr. Küçükömer’e bunun olma olasılığını sorduğumda “zor…” diye söze başladı…
“Uluslararası ticarette ciddi bir kutuplaşma süreci yaşanıyor. Bu olumsuz gelişmelere dur demesi gereken Dünya Ticaret Örgütü de bir tek adım atmıyor… Bu kutuplaşma içinde AB’nin Çin’den yana tavır koyması zordur. Bunu belki Almanya isteyebilir. Ama bütün AB’ye kabul ettirebilmesi imkansızdır...”
Ticaretin silah haline geldiği bir dönemin yaşandığına da dikkat çekti…
Bundan sonraki süreçte ABD’nin Apple gibi ürünlerin üretimini Hindistan veya uzak Asya ülkelerine kaydıracağını belirtip ekledi:
“Bundan böyle siyasetin başarılı olacağını ölçeceğimiz en önemli unsur ekonomi ve ticaret olacak… Bu iki alandaki başarısı siyasetçi açısından başarı ölçüsü olarak kabul görecek…”
Haksız değil, eğer bunun adı savaş ise asırlardır kimin kazandığına bakar…
AYNI KARARLARI 1930’DA BAŞKAN HOOVER ALMIŞTI
Ayrıca ABD benzer süreci yeni de yaşamıyor; 1929 büyük buhran sonrası, hazırlayıcısı iki senatörün soyadını verdiği benzer gümrük tarife yasasını 1930’da da çıkarmıştı.
Smoot-Hawley Tarife Yasası olarak isimlendirilen kararın hedefi de ABD endüstrisini korumaktı; bugün gibi hedefinde Kanada ön sırada yer alıyordu.
Trump, aldığı kararlardan iki yıl sonra koltuğunu kaybeden dönemin ABD Başkanı Herbert Hoover gibi davranıyor…
Hoover kararları ABD'yi büyük buhrandan kurtarmadığı gibi daha büyük sorun üretti; 1932'de koltuğunu sandıkta yenildiği Demokrat Başkan Franklin D. Roosevelt’e bıraktı…
Trump, aralarında bugüne kadar adını dahi duymadığımız Güney Afrika Cumhuriyeti içinde kalan “Lesotho Krallığı” da dahil yaklaşık 60 ülkeye uyguladığı cezalandırıcı vergilerinden 90 gün geri adım atarken, büyük olasılık Başkan Hoover'ı anımsadı...
Veya anımsattılar…
Yukarıda da vurguladığım gibi Trump açısından daha büyük bir başka sorun da AB içinden gelecek tepkinin boyutu…
Almanya’nın eski Başbakanı Merkel, Çin ve Rusya’ya yönelik yaptırımlar geldiğinde Münih Güvenlik Forumu’nda isyan etmiş; başta Volkswagen olmak üzere otomobillerinin ABD’de oradan alınan ürünle üretildiğini anımsatmış, durum böyle olmakla birlikte Almanya'da üretiliyor gibi vergilenmesinden yakınmıştı.
Rusya’dan gelecek gaz yerine, daha pahalı olan ABD’den kaya gazı alımının dayatılmasına da isyan etmiş, 1,4 milyar nüfusa sahip Çin ile Almanya’nın baş etmesini de kimsenin beklememesi gerektiğine vurgu yapmıştı.
MANİPÜLASYON MU YAPTI?
Bütün bunlar da gösteriyor ki Trump uyandığında aklına gelip 90 gün kararını aldığını söylese de aslında gelecekte yaşama olasılığı olanlar ve içinde bulunduğu ekonomik ortam geri adım attırdı.
Ayrıca kararı son anda aldığı iddiasını da tekzip eden gelişmeler var çünkü 12 saat önce kendi sosyal medya mecrasından “satın almak için harika zaman” demişti…
Borsanın kararı ile tekrar yükselmesiyle birilerinin haksız kazanç sağladığı, buna Trump’ın neden olduğu iddiaları ve borsayı maniple ettiği suçlaması geldi…
Bunlar Trump'ı durdurmayacak, "kimsenin bilmediği silahlarımız var..." cümlesi de bunun göstergesi...
Zaten borsa da bunu gördüğü için yükselme kısa sürdü; öngörülemez Başkan’dan kaynaklı korku piyasadaki olumlu durumu yeniden tersine çevirdi...
Bütün bu gelişmeler de gösteriyor ki Ticaret Savaşı’nın yarattığı fırtına durmayacak.
Hem büyümenin, hem de ticaretin negatif çalıştığı bir ekonomiye dayanamayacak ülkeler ise ciddi sorunlarla yüz yüze kalacak…
