Boza bağışıklığı güçlendirir mi? Boza nasıl yapılır?

Kışın gelmesi ve havaların hissedilir bir şekilde soğuması ile birlikte, akşamın ayazında şu ses duyulur: ''Bozaaa'' işte bu ses, geleneksel içeceğimiz olan bozanın vaktinin geldiğini bizlere hatırlatır. Peki, boza sadece tatlı bir içecek mi? Bozanın sağlığımıza etkilerine birlikte bakalım.

Giriş: 15.01.2025 - 14:30 Güncelleme: 15.01.2025 - 14:30

Boza; buğday, arpa, darı, mısır, bulgurun vb. gibi çeşitli tahılların fermente edilmesiyle elde edilir. Mayalandığı ilk anda tadı tatlı iken fermantasyon devam ettiği ölçüde zamanla tatlı tada ekşi tat eklenir, karışır. Bu sayede bozanın tadı ifade edilirken tatlı-ekşi olarak tanımlanabilir. Bu tanımıyla bozanın kendine özgü bir tadı vardır. Tatlı ekşi tadından dolayı genellikle sevilse de tercih edilmeyen durumlar da olabilir.

İnsan sağlığı için yararlı mikroorganizmaları içeren fermente tahıl bazlı bir içecek olan boza ülkemizde; darı mısır, pirinç, çavdar, yulaf, buğday gibi tahılların öğütülmesi, su ilave edilerek pişirilmesi ve daha sonra şeker eklenerek maya ile laktik asit fermantasyonuna tabi tutulması ile üretilmektedir. Bozanın kıvamı koyu olup, açık sarı bir renge, tatlı ekşimsi lezzete ve asidik-alkollü bir kokuya sahiptir. Fermantasyon ürünleri olan laktik asit ve CO2 bozaya lezzet ve ferahlatıcı özellik vermektedir.

REKLAM

1 Su bardağı bozanın yaklaşık besin değeri şu şekildedir;

- Yaklaşık 350 kkal; %86 karbonhidrat, %8 protein, %6 yağ

- Fosfor, sodyum minerallerinden ve A,B1, B2, E, C, Niasin vitaminlerinden zengindir.

Boza; tarçın ve leblebi ile birlikte, soğutularak içilir. Boza maya içeren bir içecek olduğu için saklama koşulları çok önemlidir. Maya üremesine karşı açıldıktan sonra kısa bir süre içinde tüketilmelidir ve serin yerde saklanmalıdır. Buzdolabında +4 derecede saklanması raf ömrünü uzamasını sağlar. Bozada oluşan kötü koku ve kabarcıklar bozanın bozulmuş olabileceğinin göstergesidir.

Boza için kullanılacak tahıllar belirlenir. Bu tahıllar bir gün öncesinden suda bekletilir. Ertesi gün suda bekletilen tahıllar suda haşlanır. Haşlama işlemi tamamlandıktan sonra blenderize edilerek homojen bir kıvama gelmesi sağlanır. Sonrasında ince delikli bir süzgeçten geçirilerek tamamen pürüzsüz olduğuna emin olunur. Sonra bu yapı tekrar tencereye konularak ocağa alınır. Üzerine şeker ilave edilerek şekerin ocakta erimesi sağlanır. Bu aşamada pişirme veya pişirmeme durumu tercihe bağlıdır. Çok koyu bir kıvamda ise ocağa almadan şekeri ılık suda eriterek karıştırarak da yapılabilir.

REKLAM

Ocaktan alınarak ılıyan karışıma maya ilave edilir. Bu işlemden sonra artık karanlık ve oda sıcaklığı olan bir yerde fermantasyon işlemine bırakılır. Ara ara karıştırılabilir. Ortalama bir gün sonunda tadına bakılarak tüketilebilir. Genellikle mayalandırma işleminden sonra zaman geçtikçe tatlı tadı ekşiyecek ve mayalandırma işlemine oda sıcaklığında devam edildiği sürece daha da ekşimeye devam edecektir. Tercih edilen ekşi tada göre bir kaç gün daha mayalandırma yapılarak tüketilir. Tamamı tüketilmeyen boza saklanmak isterse buzdolabında saklanmalıdır.

Her yiyecek gibi boza da ancak kontrollü ve porsiyonuna dikkat edilerek tüketildiğinde fayda sağlar. Fazla tüketilmesi durumunda farklı sıkıntılar ortaya çıkabilir.

Boza, sağlıklı bir kişide haftada en fazla 2-3 gün ve 1 porsiyon kadar tüketilmesi önerilebilir. Genellikle 1 porsiyonun aşılması önerilmez. Büyüme ve gelişme, anne sütünün arıtılması hedeflenen emzirme döneminde 2 porsiyona kadar önerilebilir. Ancak bozanın yine her gün tüketilmesi sindirim sistemini rahatsız edebilme ihtimalinden dolayı daha sık ve fazla miktarları genellikle önerilmez.

Antioksidanlar açısından zengin olan boza bağışıklık sisteminin kuvvetli olmasında önemli yer tutar. Probiyotik bakterilerle bağırsak florasını düzenleyerek bağışıklığı güçlendirir. Böylece soğuk algınlığı ve kanserden korunmaya da yardımcı olur. Antimikrobiyal özelliğe sahip bu sıvının çeşitli enfeksiyonların tedavisinde de etkili olduğu bilinir. Öksürük tedavisinde yardımcı olabileceği düşünülür.

REKLAM

Uzun saatler yoğun antrenman yapan sporcuların enerji ihtiyaçları artar. Tüketimi bu ihtiyacın hızlı karşılanması iyi bir içecektir. B grubu vitaminleri, karbonhidratların yakılıp enerji açığa çıkmasını sağlar ve sinir sistemini korur. Probiyotik olmasıyla da sporcuların bağışıklık sistemine destek olur.

Çocuklarda büyüme için gerekli olan enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur. Artan enerji ihtiyacı ile birlikte metabolizmadaki süreçleri yönetmek için vitamin gereksinimleri de artar. B vitaminleri karbonhidrat metabolizmasında yer almakla beraber, hafızayı güçlendirmeye yardımcı olur ve odaklanmayı kolaylaştırır.

Duygu durumu üzerinde etkili olan B grubu vitaminlerinin kaynağı olan boza, bu etkisi ile anksiyetenin önlenmesinde etkilidir. Ayrıca probiyotik yönü ile de bağırsak florasını düzenleyerek depresyon eğilimini azalmasına yardımcı olur. Sinir sistemi üzerinde pozitif etkisi olduğu düşünülür. Özellikle yıpranmış sinirlerin rahatlamasını ve sakinleşmesini sağlayabilir.

REKLAM

Emziren annelerde artan enerji ve sıvı ihtiyacını karşılamaya yardımcı olup süt yapımını artırır.

Türkiye’de yapımında genellikle darı irmiği kullanıldığı için bu bozalar glutensizdir. Ancak arpa, buğday, yulaf gibi diğer tahıllar da yapımında kullanılabilir. Gluten hassasiyeti ya da çölyak hastalığı olan kişiler darıdan yapıldığından emin olmalı ve bu koşulla tüketmelidir.

Diyabeti, insülin direnci ve hipoglisemisi olanlar da boza tüketiminde çok dikkatli olmalıdır. Mayalı ürünlerin tüketimi gut hastalıklarının ataklarını şiddetlendirebilir. Bu kişilerin diyetlerinde olabildiğince mayalı ürünlerden kaçınmaları gerekir. Bu nedenle mayalı olan boza tüketiminden kaçınmalıdır. Kilo vermeye çalışan kişiler de tüketimine dikkat etmeli. Zira bozanın yüksek kalorili bir içecek olduğu unutulmamalı. Enerji değeri göz önünde bulundurularak günlük ekmek tüketimlerinden kısarak nadir olarak boza tüketmeliler.