TACO ekonomisi: Trump tırsıyor, dünya kazanıyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın “yüksekten pazarlık, sonra adım adım geri çekilme” stratejisi, finansal piyasaların dilinde artık bir kavrama dönüştü. TACO: Trump Always Chickens Out (Trump her zaman geri adım atar).

➔Şubat ayında borsalar zirvedeyken ortaya attığı gümrük vergisi planı dalga dalga düşüşü getirdi. 2 Nisan’da açıklanan oranlar beklentileri aşınca küresel piyasalar adeta çöküşün eşiğine geldi.

➔Ancak Trump önce Çin hariç tarifelere 90 gün erteleme getirdi, ardından Çin’i de bu kapsama aldı. 9 Temmuz’da ise ertelemenin ertelemesi geldi.

➔Bu manevralar, piyasaları bir kez daha destekledi.

➔Yılın ikinci yarısında tablo net: ABD ve dünya borsaları tüm zamanların en yüksek seviyelerine ulaştı.

➔Özellikle Çin’e çip satışlarındaki gevşeme Nvidia hisselerini uçurdu ve bir şirketin değeri ilk kez 4 trilyon doları aştı. Bu rüzgarla teknoloji devleri öncülüğünde borsalar rekorlarını tazeledi.

➔8 Nisan’da dünya borsalarının toplam piyasa değeri 109 trilyon dolarken, 18 Temmuz itibarıyla bu rakam 136 trilyon dolara fırladı.

➔Yani sadece 3.5 ayda 27 trilyon dolarlık bir artış yaşandı. Bu yükselişten önce ise 15 trilyon dolarlık bir kayıp yaşandığını da hatırlatalım.

➔ABD’nin S&P 500 endeksinde de benzer bir dalgalanma vardı. Piyasa değeri 44.2 trilyon dolara düştükten sonra 56 trilyon dolara çıktı.

➔Trump ne zaman geri adım attıysa, piyasalar o kadar ileri gitti. Yalnızca S&P 500'de 12 trilyon dolarlık değer artışı gözlendi.

➔Riskin en yüksek olduğu kripto varlıklar bile bu ivmeden nasibini aldı. ABD'nin sektöre koruma sağlayan üç yasa çıkarmasıyla kripto piyasasının toplam değeri ilk kez 4 trilyon doları gördü. Kriptolar 3.5 ayda 500 milyar dolarlık artışla yüzde 15’lik değer kazanımı sağladı.

➔Dolar ise önce güçlendi, sonra zayıfladı. Büyük paralara karşı doların değerini ölçen DXY endeksi 110 seviyesinden 96’ya indi, son olarak 98.198’de dengelendi.

➔Bu da Trump’ın arzuladığı gibi, doların değer kaybettiği bir tabloyu ortaya koydu.

➔ABD 10 yıllık hazine tahvilleri, Trump ve piyasaların Fed’den faiz indirimi beklentilerine rağmen yüzde 4’ün üzerinde dalgalanıyor.

➔14 Ocak’ta yüzde 4.809 ile zirveyi gören tahvil faizi, 4 Nisan’da yüzde 3.860’a kadar düştü. Ancak 18 Temmuz itibarıyla tekrar yüzde 4.431’e çıktı.

➔Geçen yıl ortalama faiz yüzde 4.206 iken bu yıl ortalama yüzde 4.402 oldu. Yani faizler düşmediği gibi 20 baz puanlık artış gerçekleşti.

➔Enflasyonda gerileme olsa da, yükselen gümrük oranları nedeniyle enflasyon beklentileri artmış durumda. Ve de Fed gümrük vergilerinin etkileri netleşene kadar faiz indirimlerini durdurdu.

➔Trump’ın başkanlığıyla birlikte çözülen bir kriz yok, aksine liste uzadı.

➔Üstelik asıl sorun, Trump’ın dünyayı yönetme biçimi: öngörülemez açıklamaları, kontrolsüz kararları ve agresif tutumları.

➔Barış vaatleriyle geldi ama ABD’yi İsrail’in yanında İran’a karşı bir savaşın içine çekti.

➔Bugün dünya siyaseti, ekonomisi, piyasaları hatta skandalları Trump’ın iki dudağı arasında.

➔Trump’ın ekonomik politikalarında en büyük risk ise Fed’in bağımsızlığının tehdit altında olması. Faizi yüzde 1’in altına çekmeye kararlı bir başkan, bu hedefe ulaşmak için kendi politikasına uygun adayları öne çıkarıyor.

➔Dünya parası olan doların kontrolü kimin elinde olacak sorusu artık çok daha kritik. Bu gelişmeler piyasaları endişelendiriyor.

➔Nitekim Hazine Bakanı Scott Bessent’in bile Trump’a “Fed Başkanı’nı görevden almanın piyasaları sarsacağını” ilettiği, Trump’ın da geri adım atarak “alınmayacak” dediği ama ardından “yolsuzluk olmadığı sürece” diyerek yine açık kapı bıraktığı yazıldı.

➔Piyasalar rekorlarda dolaşıyor ama riskler de bir adım ötede pusuda bekliyor. Bu yaz yatırımcıların “satalım da kumsala gidip yatalım” diyebileceği bir yaz değil.

➔Son olarak Japonya'da yapılan seçimlerde iktidarın darbe alması, popülizmin orada da yükselişe geçebileceğinin işareti. Bu da Japonya’yı yeni jeopolitik risk odağı haline getirebilir.