Mesele faiz değil, Fed’in bağımsızlığı

Piyasalar, Fed'in 25 baz puanlık faiz indirimini alkışlamak yerine, adeta bir sis perdesinin ardına sığınmış gibi. Eskiden "Fed indirimi" kelimeleri borsaları roket gibi fırlatırdı; bu seferse indirim duyulur duyulmaz, faizler yükseldi, altın yeni zirvelere tırmandı ve hisse senetleri temkinli bir dansa başladı. Neden mi?

➔Çünkü ortalıkta sadece ekonomik veriler değil, bir de Fed'in geleceğiyle ilgili derin bir güvensizlik var. Trump'ın eli Fed'in yakasına iyice yapışmışken, bu indirim bir hediye paketinden çok, "uyarı levhası" gibi duruyor.

➔Üstelik yapılan sadece 2024'ün sonundan beri ilk faiz indirimi değildi. Bunun yanında yıl sonuna kadar dot plot’ta iki ek indirimin daha sinyali verildi. Yani toplamda 75 baz puanlık rahatlamanın ilk etabında sürpriz yok, coşku da yok.

➔Aksine, 10 yıllık tahvil faizleri indirim sonrası %4.139’a çıktı, çünkü yatırımcılar "Ya Fed indirimin arkasında durmazsa?" diye kuşku duyuyor. Öyle ya veriler ters gelebilir.

➔Ama piyasalar için asıl önemlisi, ekonomik verilerdeki belirsizliğin ve faiz indirimlerinin ötesinde Fed'e bağımsızlığını kaybettirecek geri sayımın başlamasıydı.

Stephen Miran'ın Senato'da 15 Eylül'de onaylanıp ertesi gün yemin etmesiyle Trump'ın "kukla tiyatrosu" resmen sahneye çıktı.

➔Beyaz Saray Ekonomi Danışmanları Başkanı'ndan Fed valisine terfi eden Miran, toplantıda tek muhalif oldu ve 50 baz puanlık keskin bir indirim istedi.

➔Bu, Trump'ın "Büyük indirim yapın” sözlerine selam çakıyor, tıpkı Mar-a-Lago Anlaşmasında doları zayıflatma planı gibi.

➔Demokratlar "Trump kuklası" diyor, ekonomistler ise "Fed'in omurgası kırılıyor" diye uyarıyor.

➔Miran, merkez bankasındaki görevinde bu hafta ilk konuşmasını yapacak. Powell ise ertesi günü söz alacak. İki tarafın mesajları yan yana gelince, piyasalar da bir "çift başlılık" testi yapar. Farklar ne kadar büyük olursa, güvensizlik o kadar derinleşir.

➔Bu açıdan Trumpçı Miran’ın, bağımsızlık yanlısı başkan Powell’dan ayrı bir para politikası ortaya koyması sarsıcı olacak.

➔Mayıs 2026'da görev süresi bitecek olan Powell’ın daha 8 ayı var. Lisa Cook'u kovma davasını sürdüren Trump, Powell’ın yerine Miran'ı kalıcı olarak atarsa Fed'i "kafadan kopartır."

➔O zaman sadece faiz kararı değil, faizin kaç baz puan indirileceği, hatta paranın gideceği adres bile Beyaz Saray'ın keyfine kalır.

➔Faiz indirimlerinde elbette istihdam verileri ve diğer gelişmeler de önemli. Ancak ne kadar güvenilir?

➔9 Eylül'deki revizyonlar, Mart 2025 itibariyle son bir yılda istihdamın açıklanan ilk rakamlardan 911 bin daha eksik olduğunu gösterdi. Her ay ortalama 76 bin kişi fazla açıklanmış ve istihdam zayıflaması Trump öncesinden başlamış.

➔3 Ekim’de eylül istihdam rakamlarının açıklanması, Fed'in indirim taahhüdünü yeniden sınayacak. Kötü veri iyi diye okunacak. Çünkü Fed’i faiz indirimine zorlayacak. Güçlü veri, indirimlere engel olacağından negatif algılanacak.

➔Ama asıl odak noktası ekonomi, istihdam, faizlerin inmesi veya çıkması değil. Bunlar ilk defa olmuyor.

➔İlk defa gerçekleşme sürecine giren Fed’in siyasetçinin etki alanına girmesi. Belirsizlik yanında güvensizlik ve endişe yaratan gelişme bu.

➔Piyasalar zaten rekor düzeyde ve faiz indirimi risk iştahını daha açacakken, Fed'in "siyasi tutsak" olabileceği bir sürece girilmesi, yatırımcıların korkusunu artırarak risk iştahının önüne geçirdi.

➔Bu nedenledir ki Fed faiz indirirken, piyasa faizleri uzun vadelilerde daha fazla olmak üzere hemen her vadede yükseldi. Mesela 10 yıllık ABD tahvil faizi %3.994’e kadar inmişken haftayı % 4.139 oranından kapattı.

➔İndirim haftasında hisseler gıdım gıdım ilerledi. Dünya borsaları ve S&P500 sadece yüzde 1 arttı. Borsalar adeta bekle gör havasında.

➔Son dönemde dünyanın endişe barometresi olarak tanımladığımız altının ons fiyatı 4 haftada 3.311,46 dolardan 3.707,70 dolara yükseldi ve %12 prim yaptı. Bunun getirdiği satış baskısı ise hızlı atlatıldı ve haftalık bazda %1.1 prim yaptı.

➔Altının 2025 yılındaki değer artışı da %40.4’ü buldu. Gram altının yükselişi de %64.3 düzeyine vardı.

➔Barometre özelliğinden dolayı altın, ABD’de faiz düşse de, çıksa da yükseliyor. Çünkü belirsizlik ve endişe, güvenli limanı parlatıyor.

➔Fed faiz indirdi ama piyasa yön bulamadı. Çünkü mesele faiz değil, bağımsızlık. Çift başlı Fed’in gölgesinde piyasalar pusulasız kaldı.

➔Miran bu hafta Fed yönetim kurulu üyesi olarak ilk kez konuşacak.

➔Miran, Trump'ın görüşlerini savunurken, Powell ise bağımsızlığı vurgularsa Fed'de çift başlılık krizi patlar. Görüş farkı büyüdükçe piyasaların pusulası daha şaşabilir.

➔Bu açıdan hafta içindeki gelişmeler sadece piyasaların yol haritasını değil, Fed’in akıbetini de şekillendirebilir.

➔Miran’ın atanması ile Fed’in akıbetinde başlayan geri sayım en fazla 8 aya kadar uzayabilir.

➔Bu süreçte Banka’nın bağımsızlığını kaybetmesi daha büyük piyasa depremleri yaratmaya adaydır.

➔Kemerlerin bağlı kalmasında yarar var, bu sis çabuk dağılmayacak.