‘Cümle bittikten sonra ikinci cümleye boşluk bırakmadan, noktaya bitişik olarak başlanması’ diye psikolojik bir rahatsızlık var mı bilmiyorum! Yoksa da ben böyle bir dertten mustaribim… WhatsApp mesajlarında ya da e-mail’lerde son zamanlarda sıklıkla karşıma çıkan bir durum bu. Cümleye nokta koyup boşluk bırakmadan ikinci cümleye geçenler nefes almadan konuşuyormuş gibi geliyor bana. Noktayla ondan sonra gelen kelimenin arasını açmak için nafile bir çaba içinde buluyorum kendimi. Bu durum başka kimseyi rahatsız ediyor mu acaba? Ben bu dertle uğraşırken bir yerlerde bir grup insanın yazılı metinlerde ‘büyük harf’in kullanılmamasına isyan ettiğini okudum.
Z Kuşağı’nın ‘büyük harf’ kullanmadığı söyleniyor!
Doğrusu Z Kuşağı’nın yazı yazamadığıyla ilgili yapılan araştırmalardan haberdarım. Bilim insanları Z Kuşağı üyelerinin el yazılarının son derece okunaksız olduğunu söylüyorlar. Bilmem kaç bin yıldır elle ‘yazı yazan’ insanoğlunun bu özelliğini kaybetmeye başladığı Z Kuşağı’nın yüzde 40’nın elle (okunaklı) yazı yazmak konusunda problem yaşadığı belirtiliyor. Araştırmalar bu durumun gençlerin bilişsel gelişimlerini negatif yönde etkilediğini ortaya koyuyor.
Sosyal medya, WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamalarında kısaltmalar ve emojilerle anlaşan gençler ellerine kalem almayı unutuyorlar. Klavyeler ve dokunmatik ekranlar yazışma için yetiyor. Bizim dönemin meşhur deyimi ‘Eli kalem tutan insan’ Neandertaller’den hallice bugünlerde. Bazı uzmanlar Z Kuşağının el yazısı yazamayan ve okuyamayan ilk nesil olacağı yönünde endişelerini dile getiriyor.
Hürriyet’ten Melike Çalkap’a konuşan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nedret Kılıçeri, 1990’dan beri de öğrencilerin yazılı anlatımlarının günden güne kötüye gittiğini belirtiyor: “Çocuklar uzun cümleler kurmaktan kaçınıyor. Ayrıca paragraf yazmayı da bilmiyorlar. İki paragrafı ya da cümleyi birbirine bağlayamıyorlar. Bağımsız cümleleri alt alta koyarak paragraf yazdıklarını düşünüyorlar!”
The Guardian önceki gün okuduğum bir haber paragrafları birbirine bağlayamamadan daha fena bir yerde olduğumuzu söylüyor…
“KÜÇÜK HARFLE YAZMAK GELENEKSEL OTORİTEYİ REDDETMEK DEMEK”
Z kuşağının birçok üyesi hayatlarından ‘büyük harf’i çıkarmış: “Küçük harfle yazmak yalnızca bir stil tercihi değil, aynı zamanda geleneklere yönelik değerlerini ve tutumlarını yansıtan kültürel bir belirteç!..”
24 yaşındaki Maelle Kouman, ergenlik çağındayken telefonunda otomatik büyük harf kullanımını kapatmış. “Küçük harf kullanımı, başı veya sonu olmayan devam edip giden bir sohbet gibi hissettiriyor" diyor. Onunla aynı yaştaki Ruweyda Hilowle da büyük harflerle ilişkisini sonlandırmış: “Küçük harflerle yazıyorum çünkü daha rahat hissettiriyor” diyor.
Gençlerin büyük harflerle vedalaşmasında popüler kültürün önemli isimleri, şarkıcıların, sosyal medya fenomenlerinin de etkisi var. Örneğin 23 yaşındaki şarkıcı Billie Eilish gibi etkili sanatçılar, şarkı veya albüm başlıklarında büyük harf kullanmayarak ‘küçük harfçilere’ destek çıkıyor.
Markalar da gençler arasındaki bu ‘büyük harf’ alerjisini keşfetmiş. Spotify gençlere yönelik hazırladığı çalma listelerinde ‘resmiyetsizliği’ vurgulamak için ‘büyük harf’ kullanmıyormuş. Bir saç bakım ürünleri markası da Z Kuşağı’na yönelik yumuşak ve ulaşılabilir bir imaj yaratmak için ambalajlarından ‘büyük harfleri’ atmış.
Pazarlama ajansında sosyal medya yöneticisi olan Caitlin Jardine konuyla ilgili The Guardian’a şunları söylüyor: “Büyük harfler sert veya ani hissedilebilir. Sakin, arkadaş canlısı bir ton, Z Kuşağı’nın değerleriyle daha çok örtüşüyor. Sonuçta bu, resmi ve gayri resmi iletişim arasındaki çizginin sıklıkla belirsiz olduğu çevrimiçi ortamda büyüyen bir nesil. Küçük harflerle yazmak, geleneksel dilbilgisiyle ilişkilendirilen otoriteyi ve katılığı reddetmenin bir yolu..."
Karim Salama, ise bu küçük harf kullanımının Z Kuşağı’nın kendini ifade etme ihtiyacının bir yansıması olduğunu vurguluyor: “Dil sürekli olarak gelişiyor, özellikle de yeni teknolojiyle. Bunu ilk olarak, bu nesil için duyguları etkili bir şekilde ifade eden emojilerin yükselişinde gördük. Küçük harf kullanmak basittir ve geçmiş nesillerin kısıtlamalarından uzaktır!”
EL YAZISINI ZATEN UNUTTUK DA KALVYEYLE YAZAMAMAK EN DEMEK!
‘Küçük harf-büyük harf’ ya da ‘el yazısı’ derken Z Kuşağı’nın klavye ile yazma konusunda da çok iyi olmadığını okumak beni iyice şaşırttı. ABD Eğitim Bakanlığı'nın bir araştırmasına göre 2000 yılında lise mezunlarının yüzde 44'ü klavye kullanma dersini tamamlarken 2019'da bu oran sadece yüzde 2.5 olmuş. Öğrencilerin yüzde 39’u ödevlerinin yüzde 39’unu bilgisayardan değil mobil cihazlardan (dijital ekran) yüklüyormuş.
Albüm kapaklarında büyük harf kullanmayan Billie Eilish de bırakın el yazısını klavyeyle yazamayanlardan ve “Bundan pişmanım” diyor The Rolling Stone dergisine…
Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Per Ola Kristensson yazmada ustalaşmanın ‘anahtarının’ pratik yapmak olduğunu ve gençlerin dokunmatik ekranlarda daha fazla zaman geçirmesiyle ‘fiziksel klavyelerde yazmaya daha az zaman harcadıklarını’ söylüyor. Akıllı cihazlara olan bağımlılığın artmasının gençlerin iletişim kurma biçimini bozacağından endişe ettiğini belirten Kristensson şöyle devam ediyor: “Otomatik düzeltme ve üretken yapay zekanın yazma becerisi üzerinde olumsuz bir etki yaratma olasılığının daha yüksek olduğunu düşünüyorum!”
Sosyal medyada –de’leri –da’ları doğru ayırmakla ilgili tartışmalar çoktan tarih oldu gibi! Birçok insan böyle bir problemin varlığından bile haberdar değil...
Okuduğunu anlamayanların oranının her geçen yıl arttığı bir ortamda doğru yazmayla kim ilgilenir ki?
Cümlenin sonunda noktadan sonra boşluk bırakmamak ya da tüm metni büyük harf kullanmadan küçük harfle yazmak ne kaybettirir ne kazandırır kimin umurunda!
OpenAI CEO'su Sam Altman, çoğunlukla küçük harflerle tivit atıyormuş. Büyük harf kullanmadığı için 100 milyarlarca dolarlık şirketin başında olmasına kimsenin laf ettiğini duymadım...
TikTok’ta Alfa Kuşağı’ndan bir gencin videosuna denk geldim. Tüm mesajlaşmalarında sadece küçük harf kullanmasıyla ilgili, “Büyük hareler tuhaf görünüyor. Ayrıca büyük harf okulda kaldı. Artık okulu arkamızda bırakmanın zamanı geldi” diyordu.
‘Büyük Harf’ ölmüş Allah ‘küçük harf’e uzun ömürler versin!
