Size de oluyordur; bazen durup dururken, bulunduğum ortamla, durumla hiç alakası olmayan bir şarkı çalmaya başlıyor kafamın içinde! Nerede ne zaman duyduğumu bile hatırlamadığım, çok uzak geçmişten bir anın soundtrack’iyle geziniyorum ortalıkta. Birkaç gündür yarım ekmek İngilizcemle içimden “I don’t mind / i get the feeling / you’ll be fine / i still believe that…” diye mırıldanıyorum. The Lighting Seeds’in 1992 tarihli The Life of Riley şarkısının nakaratıyla ne işim olur benim! Şarkıyı sevmediğimden değil, Birtpop’un bu eğlenceli gruplarından birinin sevdiğim şarkılarındandır ama niye şimdi, ne oldu da Alice’in harikalar diyarından daha acayip iç dünyamın Top 10 listesinde zirveye çıkıverdi birden bire… Riley’nin Hayatı’yla benim işle eve arasında iki durak gidip gelen hayatım nasıl kesişti acaba?
Şarkılarla böyle tuhaf bir ilişkim var; bazen bir tanesine takılıp günlerce sadece onu dinliyorum. Sonra sanki hiç olmamış gibi yıllarca duymuyorum onu… Ve bir gün, olmaması gereken bir yerde, olmaması gereken bir anda orkestra çalmaya başlıyor. Şıp diye tanıyorum onu, aradan ne kadar gün, ay, yıl geçse de hep taze kalan bir dostluk bu, araya hiç soğukluk girmiyor, duyar duymaz eşlik ediyorum büyük bir keyifle…
SPICE GIRLS’ÜN ‘WANNABE’Sİ 2.29 SANİYEDE HATIRLANMIŞ!
2014 yılında Amsterdam Üniversitesi ile Manchester Bilim ve Endüstri Müzesi, şarkıların akılda kalıcılığıyla ilgili ortak bir çalışma yapmış. Müzikolog Dr. Ashley Burgoyne, BBC’ye yaptığı açıklamada çalışmanın amacını şöyle anlatmış: “Beynin müziği işleme biçimini inceliyoruz. Özellikle müzik ve hafızayla ilgileniyoruz. Belirli şarkıların, melodilerin hafızada neden bu kadar uzun süre kaldığını araştırıyoruz. Müzik hafızasının nasıl çalıştığını anlayabilirsek demans konusunu anlama ve çözme yönünde ilerleyebiliriz diye düşünüyoruz.”
Ekip bir yıl süren çalışmaya katılanları son 70 yıldan 1000 hit şarkıyı içeren (1940’tan sonraki her on yılın en çok satan 40 şarkısı) bir siteye yönlendirip Hooked on Music adlı bir oyun oynatmış. 4 ayrı aşamada şarkılarla etkileşimleri ölçülen katılımcıların en hızlı hatırladıkları şarkı Spice Girls’ün Wannabe’si olmuş. 12 bin kişi 2.29 saniye içinde Wannabe’yi tanıyıp mırıldanmaya başlamış… Lou Bega’nın Mambo No 5’ini 2.48 saniyede, Rocky filminin soundtrack’inden Survivor’un Eye of The Tiger’ı ise 2.62 saniyede hatırlanmış..
KAFANIN İÇİNDE AYNI ŞARKI DÖNÜP DURUYORSU SAKIZ ÇİĞNE UNUTURSUN
The Guardian’da okuduğum bir yazıda yapılan araştırmalara göre insanların yüzde 90’ının en az haftada bir kez böyle kafalarının içinde dönüp duran bir şarkıyla baş başa kaldığından bahsediliyordu. Kendi adıma kafamın içinde aniden ‘play’ tuşuna basılıp çalmaya başlayan şarkılarla bir problemim yok. Bir süre onlarla dolaşıyorum ve sonra geldikleri gibi aniden kayboluyorlar. Ancak bu durumda şikayetçi olanlar da varmış!
Durham Üniversitesi’nden müzik psikolojisi doçenti Kelly Jakubowski, “Bu çok yaygın günlük bir deniyim” diyor: “Bu şarkılara maruz kalanların üçte ikisi durumlarından şikayetçi değiller; şikayetçi olanlar ise kurtulmak için öncelikle farklı bir şarkı düşünün, hemen açıp dinleyebilir. Aklınızda aynı anda iki şarkı olması imkansız bunu yapabilecek bilişsel kabiliyete sahip değilsiniz! Ya da Reading Üniversitesi’nin araştırmasında ortaya çıkan sakız çiğneme yöntemine başvurabilirsiniz. Çalışmaya göre akılda kalıcı bir şarkı dinledikten sonra sakız çiğneyenler, sakız çiğnemeyenlere göre o şarkıyı daha az düşünüyorlar. Yani çenenizi çalıştırarak o melodiyi yok ediyorsunuz…”
DİJİTAL PLATFORMLA HEP AYNI KARIŞIK KASETİ DİNLETİYOR BİZE!
Spotify’ın yapay zeka DJ’leri her gün önümüze daha önce dinlediğimiz şarkılardan yola çıkarak listeler getiriyorlar. Bir yandan pratiklik diğer yandan ise yeni melodilere, müzik türlerine kapatıyor insanı bu durum. Spotify’daki günlük listelerime bakınca sanki tüm sevdiğim grupları doldurduğum bir ‘karışık kaset’ dinliyorum gibi hissediyorum bazen! Hep tanıdığım ve çoğunlukla da sevdiğim gruplardan, hoşlandığım ‘tını’larda şarkılar… The Life of Riley’nin kafamın içinde dönüp durmasının nedeni bu listeler olabilir. Bir şey okurken ya da yolda yürürken ben fark etmeden bu listelerden birinde dinlemiş olabilirim, o yüzden kafamın içinde dönüp duruyor belki de!
Neyse devir yapay zeka devri, bu durumumu bir de yapay zekaya sorayım dedim. Sevindirici haber durum tamamen normal bir bilişsel süreçmiş: “Zihin geçmişten izler taşıyan müzikleri bilinçsiz uyarılarla yeniden uyandırabilir. Bu da beynin yaratıcı düşünce mekanizmalarına dair yeni ve ilginç pencereler açar…”
Zihnimde açılan pencerelerden “I don’t mind / i get the feeling / you’ll be fine / i still believe that…” diye boşluğa bakarak mırıldanırken hazır konusu açılmışken gelmiş geçmiş en akılda kalıcı 10 şarkı listesi yapmasını istedim yapay zekadan buyurun birlikte söyleyelim…
1. Queen – “We Will Rock You” (1977)
2. Lady Gaga – “Bad Romance” (2009)
3. Journey – “Don’t Stop Believin’” (1981)
4. ABBA – “Mamma Mia” (1975)
5. Rick Astley – “Never Gonna Give You Up” (1987)
6. Europe – “The Final Countdown” (1986)
7. Carly Rae Jepsen – “Call Me Maybe” (2011)
8. Baha Men – “Who Let The Dogs Out” (2000)
9. Tarkan – “Şımarık” (1997)
10. Luis Fonsi – “Despacito” (2017)
