Emilim bozukluğu (malabsorbsiyon) nedir? Belirtileri nelerdir?
Birçok kişide var olan, çoğu insanın farkında bile olmadığı emilim bozukluğu, önlem alınmadığı takdirde ise uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. İşte vücudunuzda emilim bozukluğu olduğunun belirtileri...
Sağlıklı ve dengeli beslenmenize rağmen sürekli vücudunuzda bazı vitaminler eksik oluyorsa, sorunun emilim bozukluğu olabilir. İşte emilim bozukluğu ile ilgili bilinmesi gereken genel bilgiler...
EMİLİM BOZUKLUĞU (MALABSORPSİYON) NEDİR?
Malabsorbsiyon sendromu, alınan besinlerin vücutta etkili bir şekilde emilmesini engelleyen bir sindirim bozukluğudur. Bu bozukluk nedeniyle besin maddelerinin sindirimi ve emilimi tam olarak gerçekleşmez. İnce bağırsakta besinlerin, vitaminlerin ve eser elementlerin emiliminin bozulması sonucu ortaya çıkmaktadır. Birçok nedeni olan malabsorbsiyon sendromunda emiliminin çoğunun gerçekleştiği ince bağırsağın zarı yani mukozası zarar görür. Malabsorbsiyon, hazımsızlığa ve hatta yetersiz beslenmeye yol açabilmektedir. Yemek yedikten sonraki süreçte vücudun vitamin ve minerallerden fayda sağlaması beklenir. Ancak malabsorpsiyon sendromu varsa, sindirim sürecinin sonunda yenilen besinlerden fayda elde edilmez.
EMİLİM BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?
1. SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI
İnce bağırsakların çalışmasını etkileyen birçok hastalık emilim bozukluklarına yol açabilir. Özellikle Crohn hastalığı, çölyak hastalığı, Whipple hastalığı gibi kronik inflamatuar bağırsak hastalıklarında emilim bozuklukları sıklıkla görülür. Ayrıca bağırsak enfeksiyonları parazitler, ameliyatlar da ince bağırsağın işlevini etkileyerek emilim bozukluklarına yol açabilir.
2. GENETİK FAKTÖRLER
Bazı bireylerde genetik faktörler nedeniyle doğuştan gelen emilim problemleri yaşanabilir. Örneğin laktoz intoleransı olan kişilerde süt şekeri olan laktozu parçalamada problemler yaşanır.
3. BESLENME ALIŞKANLIKLARI
Yanlış veya dengesiz beslenme alışkanlıkları da emilim bozukluklarına sebep olabilir. Yetersiz protein, vitamin, mineral alımı sonucunda vücutta bazı maddelerin emilimi zorlaşır.
EMİLİM BOZUKLUĞUNDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BELİRTİLER NELERDİR?
- Karın ağrısı.
- Karın bölgesinde şişkinlik ve aşırı gaz oluşumu.
- Mide bulantısı ve kusma.
- İshal ve yağlı dışkılama yani steatore
Belirtilerin ardından zamanla yetersiz beslenmenin bazı sonuçları ortaya çıkacaktır.
- Aşırı kilo kaybı.
- Kas erimesi.
- Sık tekrarlanan enfeksiyon varlığı
- Vücutta kolayca oluşabilecek morarmalar.
- Kuru cilt ve cilt lezyonları.
- Saç dökülmesi.
- Ödem yani şişlik.
- Baş dönmesi.
- Sinirlilik, ilgisizlik ve yorgunluk hali.
- Gece körlüğü (A vitamini eksikliği).
- Zayıf kemikler ve kemik ağrısı ve kemik kırığı (D vitamini eksikliği).
- Diş eti kanaması ve burun kanaması (K vitamini eksikliği).
- Unutkanlık, baş dönmesi, ağız çevresi yaralar (B12 vitamini eksikliği).
- Çocuklarda ise büyümenin gecikmesi.
EMİLİM BOZUKLUĞUNUN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
1. YAĞ EMİLİM BOZUKLUĞU
İnce bağırsakta emilmeyen yağlar kalın bağırsağa geçerek yağlı dışkıya (steatore) neden olur. Yağlı dışkı açık renkli, akıcı ve kötü kokuludur. Yağ malabsorpsiyonu ayrıca yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E ve K) emilmemesine yol açmaktadır.
2. SAFRA ASİDİ MALABSORPSİYONU
Bazen yağ emilim bozukluğu, safra kesesi, safra kanalları veya karaciğer hastalıklarından dolayı ortaya çıkan safra sıvısının azlığından kaynaklanabilmektedir. Bunun sonucu olarak safra tuzları, kalın bağırsağa fazla su geçmesine ve bu da kronik ishale neden olacaktır.
3. KARBONHİDRAT MALABSORBSİYONU
Bazı insanların sindirim sistemi bazı karbonhidratlara (şeker gibi) duyarlı olabilmektedir. Bu durumun sonucunda hastalarda gazın neden olduğu ağrı ve şişkinlik ortaya çıkar. İnce bağırsakta tam olarak emilemeyen karbonhidratlar, kolonda bakteriler tarafından fermente edilir. Bakteriler onları gazlara ve kısa zincirli yağ asitlerine ayırır. Kısa zincirli yağ asitleri ise yağlı dışkıya neden olmaktadır.
4. PROTEİN MALABSORPSİYONU
Tüketilen bazı besinlerin içerisindeki bir maddeye karşı vücudun tepki vermesine gıda intoleransı denilmektedir. Belirli bir intolerans olmadıkça, protein emilim bozukluğu genellikle kendiliğinden oluşmaz. Bunun örnekleri arasında süt proteini intoleransları ve gluten intoleransı verilebilir.
EMİLİM BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ VAR MI?
Tedaviye başlamadan emilim bozukluğuna neden olan asıl hastalığın bulunması gerekir. Örneğin bu duruma Crohn hastalığına sebep oluyorsa ve ilaçlarla Crohn hastalığı tedavisi edilirse emilim bozukluğu da düzelir. Benzer şekilde bu tabloya çölyak hastalığı sebep oluyorsa ve diyetten gluten çıkartılırsa sorun çözülür. Bu süreçte hastaya kalsiyum, D vitamini, demir, folik asit ve B12 gibi önemli vitamin ve mineral takviyeleri verilmektedir. Kilo kaybından dolayı hastaya yüksek kalorili diyetler uygulanabilir.
Pankreas hasarı olan kişilerde ise pankreastan salgılanan enzimlerin yeterli düzeyde olmaması nedeniyle hastalara pankreas enzimi içeren ilaçlar verilmektedir. Tedavinin yetersiz olduğu durumlarda ise total parenteral nütrisyon (TPN) denilen damardan beslenme yöntemine başvurulmaktadır. Bu yöntem, hastaya damar yoluyla gerekli besinlerin verildiği bir uygulamayı içerir. Serumlar hastaya özel olarak hazırlanmaktadır. Gerekli olan kalori, vitamin ve mineraller hastanın ihtiyacına göre ayarlanmaktadır.
UYARI: Yukarıda belirtilenlerden herhangi biri varsa, öncelikle uzman bir hekime başvurun!
