TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu "etik" temasıyla toplandı
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu, AK Parti Eskişehir Milletvekili Fatih Dönmez başkanlığında toplandı. Dönmez, bu toplantının, yapay zeka teknolojisiyle birlikte çok sıkça tartışılan "yapay zeka ve etik" temalı bir toplantı olacağını belirtti. Daha sonra ABD Yapay Zeka ve Dijital Politika Merkezi Başkanı ve Michigan Üniversitesi Öğretim Üyesi Merve Hickok, "Yapay Zeka Etiği, İnsan Hakları, Demokratik Değerler" başlıklı sunumunu Komisyon üyeleriyle paylaştı
ABD Yapay Zeka ve Dijital Politika Merkezinin birinci amacının yapay zeka politikalarını öğretmek olduğunu belirten Hickok, geçen 5 sene boyunca 120den fazla ülkeden binden fazla profesyonelin eğitildiğini, bunlardan 50den fazlasının Türkiyede olduğunu aktardı.
Kadın ve Demokrasi Vakfı (KADEM) tarafından düzenlenen "Yapay Zeka ve Kadın" temalı 6. Uluslararası Kadın ve Adalet Zirvesine katıldığını anlatan Hickok, "Gelecek hafta KADEM ile beraber bu çalışmalarımızı, diyaloglarımızı New Yorka, Birleşmiş Milletlere taşıyoruz." dedi.
Merkez olarak amaçlarından birinin de yapay zeka politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması olduğunu ifade eden Hickok, bu konuda uzun yıllar farklı uluslararası kurumlara destek verdiklerini söyledi.
ABD Kongresine 2023te yapay zeka konusunda bilgi verirken, kendisine "Yapay zeka devrimine hazır mıyız?" sorusunun yöneltildiğini, buna, "Hayır, şu anda meydana gelen hızlı değişimlerin sonuçlarını yönetmek için gerekli olan tedbirlere, yasalara, kamu eğitimine ya da hükümet uzmanlığına sahip değiliz." yanıtını verdiğini aktardı.
Hickok, bugün benzer bir sorunun Türkiye için sorulduğunda benzer cevap vereceğini kaydetti.
Yapay zeka alanında tedbirlere ihtiyaç olduğuna dikkati çeken Hickok, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Yapay zeka, temelinde veri kalitesine bağlı istatiksel bir modeldir ve olasılıkları yansıtıyor. Veri setleri gerçek durumu yetersiz bir şekilde temsil ediyor olabilir ya da veri setleri ön yargılı, zararlı, yasa dışı içerikler olabilir. Yapay zeka algoritmaları, doğaları gereği veya tasarım seçimlerinden dolayı açıklaması çok karmaşık olabilir. Algoritmaların sonuçları ve performansı zaman içinde değişebilir. Algoritmalar kötü niyetli aktörler tarafından manipüle edilebilir ya da yasal olmayan amaçlar için kullanılabiliyor. Algoritmik kararların hızı ve kapsamı çok sayıda insanı ve kurumu aynı zamanda etkileyebilir."
- "Önemli olan teknolojiyi değil, teknolojinin sonuçlarını yasa kapsamına almak"
Hickok, 80 ülkenin ulusal yapay zeka politikalarının yıllık karşılaştırmalı analizinin yapıldığı Yapay Zeka ve Demokratik Değerler Endeksinin nisan ayında yayımlanacağını bildirdi.
Avrupa Yapay Zeka Kanununun devreye girmesiyle, Türk şirketlerinin bu kanuna tabi olacaklarını dile getiren Hickok, "Türkiyenin kendi veri mahremiyeti kanunları ve tüketici hakları mevzuatının da bu hakları koruyacak şekilde güncellenmesi gerekiyor." dedi.
Hickok, kanunlarda değişiklik yapılırken, yargıda da eğitimin şart olduğunu vurgulayarak, "Türkiye Avrupa Konseyi üyesi ve Yapay Zeka Konvansiyonuna son 4-5 senedir çok ciddi katkılarda bulundu. Konvansiyonu imzalayıp hayata geçirmek için öncü ülkeler arasında yer alma ihtimali var. Umarım en kısa zamanda imzayı verir." ifadelerini kullandı.
Komisyon Başkanı Dönmezin "Bu teknoloji için özel etik kurallara ihtiyaç var mı ve bu etik kurallar yasa seviyesinde olmalı mı?" sorusu üzerine Hickok, AB, Brezilya, Güney Kore ve Çinde Yapay Zeka odaklı kanunların parlamentolardan geçtiğini söyledi.
Hickok, ABDde hem federal hem eyalet çapında birçok yapay zeka kanunu bulunduğunu aktararak, bu konunun ABD Kongresinde de tartışıldığını kaydetti.
İsrailin kullandığı yapay zeka sistemlerine dikkati çeken Hickok, "IDF, Arapça kaynakları kullanarak çok ciddi bir Arapça bazlı bir yapay zeka sistemi kuruyor. ChatGPTnin Arapça versiyonu ama IDF tarafından kullanılan bir sistem. Bunu, Filistinlilerin birbiriyle görüşmeleri, yazışmaları, sosyal medyaya koydukları postları anlayabilmek için kullanacaklar. Aynı zamanda basın mensuplarını da nasıl kontrol edebiliriz gibi dil sistemlerini kullanarak da baskı yapabiliyorlar." diye konuştu.
AK Parti Kayseri Milletvekili Ayşe Böhürlerin yapay zeka alanındaki hızlı gelişmelere işaret ederek, "Yasa yapıcılığında buradaki dinamizm nasıl sağlanacak?" sorusuna Hickok, "Önemli olan teknolojiyi değil, teknolojinin sonuçlarını yasa kapsamına almak." yanıtını verdi.
"Yapay zeka ve büyük veri çağında çocukların mahremiyeti"
Cambridge Üniversitesinde büyük veri ve yapay zekada etik üzerine araştırmalar yapan Melike Tanberk de "Yapay zeka ve büyük veri çağında çocukların mahremiyeti" başlıklı sunumunu Komisyon üyeleriyle paylaştı.
Dijital dünyada çocukların mahremiyet açmazlarına değinen Tanberk, bunların, "belirsizlik, güvensizlik ve farkındalık eksikliği" olduğunu dile getirdi.
Ebeveynlerin, sosyal medyada çocukların resimlerini ve videolarını paylaşarak, çoğu zaman çocukların mahremiyetlerini kendilerinin ihlal ettiğine dikkati çeken Tanberk, teknoloji yaygınlaşmadan önce doğmuş ve yetişmiş kişiler için "dijital göçmen", teknoloji ve internet çağında doğmuş ve büyümüş kişilere ise "dijital yerli" dendiğini kaydetti.
Tanberk, "Çocukların mahremiyeti, doğanın gelecek nesiller için korunması gibi, nesiller boyunca aktarılan bir hak olarak korunmalıdır." dedi.
Yapay zekayı ateşe benzeten Tanberk, "Kontrollü kullanılmazsa büyük bir yangına sebep olabilir ama ateş bizim için hayati önemi olan bir unsurdur. Kontrollü olarak kullanalım ki çocuklarımızın geleceğine zarar vermesin." ifadelerini kullandı.
"Özgün yaklaşım ileri sürmemiz gerekiyor"
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Ulvi Türkbağ da genel ilkeler düzenlenerek hazırlanacak kanunun kalıcı olacağına işaret etti.
Komisyon Başkanı Dönmezin "Türkiyeye uygun olan mevzuat yaklaşımının ne olacağına" yönelik sorusu üzerine Türkbağ, "Kendi özgün yaklaşımımızı ileri sürmemiz gerektiğini ve bunu savunmamız gerektiğini düşünüyorum. Bundan sonra yapay zekayla ilgili düzenleme yapacak ülkeler, gruplar desinler ki AB modeli, ABD modeli, Türkiye de acayip bir şey yaptı." ifadesini kullandı.
Bunun üzerine Dönmez, "Yaparız, TBMM hep yapmıştır." karşılığını verdi.
