Dünya Alzheimer Günü, hastaların yaşam kalitesini artırmak ve toplumsal bilinç oluşturmak için bir kez daha hatırlatıyor: Hafıza değerli, farkındalık şart.
Her yıl 21 Eylül, tüm dünyada Alzheimer ve diğer demans türlerine dikkat çekmek amacıyla “Dünya Alzheimer Günü” olarak anılıyor. 1994 yılında Alzheimer’s Disease International (ADI) tarafından ilan edilen bu özel gün, toplumda farkındalık yaratmak, hastalıkla ilgili yanlış bilgileri düzeltmek ve hem hastaların hem de yakınlarının yaşadığı zorluklara dikkat çekmek için hayata geçirildi.
Alzheimer, yalnızca bireyin değil, ailesinin ve sosyal çevresinin yaşamını da derinden etkileyen bir hastalık. İleri yaşlarda daha sık görülse de, dünya genelinde artan yaşam süresiyle birlikte Alzheimer vakaları da hızla yükseliyor. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü Alzheimer’ı çağımızın en önemli sağlık sorunlarından biri olarak kabul ediyor.
Dünya Alzheimer Günü kapsamında birçok ülkede seminerler, yürüyüşler, bilgilendirme toplantıları ve kamu spotları düzenleniyor. Zamanla bu farkındalık çalışmaları yalnızca bir günle sınırlı kalmadı; tüm Eylül ayı “Dünya Alzheimer Farkındalık Ayı” olarak kutlanmaya başlandı.
Türkiye’de de Alzheimer Derneği ve çeşitli sağlık kuruluşları, 21 Eylül’de etkinlikler düzenleyerek hem hastalığın erken teşhisinin önemini vurguluyor hem de hasta yakınlarına yönelik destek programları sunuyor.
Unutmanın hastalık olduğu bu özel günde mesaj açık: “Alzheimer’ı tanı, fark et, destek ol.”
Alzheimer, günlük yaşamı etkileyen ve hafızayı ciddi şekilde zayıflatan bir nörolojik hastalıktır. Hastalık genellikle yakın zamana ait hatıraların kaybolması, konuşma güçlükleri, eşyaların yerini hatırlayamama ve yön bulma sorunlarıyla kendini gösterir.
İşte Alzheimer hastalığında sıkça görülen belirtiler:
Alzheimer’ın en erken belirtilerinden biri, yeni öğrenilen bilgileri ve yakın zamanda gerçekleşen olayları hatırlamakta zorlanmaktır. Kısa süre önce yapılan konuşmalar veya randevular unutulabilir. Bu durum sosyal ilişkileri ve günlük yaşamı olumsuz etkiler.
Hastalar eşyalarını alışılmadık yerlere koyabilir ve sonra hatırlayamazlar. Anahtar, cüzdan veya gözlük gibi sık kullanılan eşyaların kaybolması sık karşılaşılan bir durumdur. Bu yalnızca unutkanlık değil, düşünce süreçlerinde de bozulmayı yansıtır.
Dil ve iletişim yeteneğinde zorluklar ortaya çıkar. Basit kelimeler unutulabilir, cümleler tekrar eden ifadelerle dolabilir ve konuşma akıcılığı bozulabilir. Bu durum Alzheimer teşhisi için önemli bir ipucu olabilir.
Tanıdık yerlerin veya günlük eşyaların isimleri unutulabilir. Örneğin buzdolabı yerine “soğuk yer” veya saat yerine “zaman gösteren şey” gibi dolaylı ifadeler kullanılabilir. Bu, anlamsal bellekteki zayıflığın göstergesidir.
Zaman ve mekan oryantasyonunda bozulmalar görülür. Kişi hangi gün, ay veya yılda olduğunu hatırlamayabilir ve daha önce defalarca gittiği yerlerde bile kaybolabilir. Bu belirtiler hastalığın ilerleyen evrelerinde belirginleşir.
Alzheimer’ın erken evrelerinde yeni bilgileri öğrenme ve akılda tutma yeteneği zayıflar. Kitap okuma, film izleme veya yeni tanışılan kişilerin isimlerini hatırlama gibi günlük öğrenme süreçleri zorlaşır.
Hastalık ilerledikçe yemek pişirme, giyinme, fatura ödeme veya kişisel hijyen gibi günlük rutinler zorlaşır. Görevlerin sırasını karıştırma veya tamamlayamama sık görülür.
Karmaşık görevleri planlama ve organize etmede büyük zorluklar yaşanır. Yemek hazırlamak, yolculuk planlamak veya etkinlik düzenlemek imkansız hale gelebilir.
Alzheimer, mantıklı karar alma ve muhakeme yeteneğini olumsuz etkiler. Finansal konularda yanlış kararlar alınabilir veya güvenliği tehlikeye atan davranışlar sergilenebilir.
Hastaların ruh hali değişir; kaygı, korku, depresyon, sinirlilik veya apati gibi duygusal durumlar belirginleşir. Bu durum hem hastanın hem de yakınlarının yaşam kalitesini etkiler.
Basit sorunları çözme yeteneği kaybolur. Matematiksel işlemleri yapmak, ev aletlerini kullanmak veya beklenmedik durumlarla başa çıkmak zorlaşır.
Daha önce kolayca yapılan rutin görevler daha uzun sürer ve sık sık yarım bırakılır.
Hastalık ilerledikçe beyin fonksiyonları ciddi şekilde kaybolur. Dehidrasyon, yetersiz beslenme ve enfeksiyonlar ortaya çıkabilir ve hayatı tehdit edebilir.
Görsel Kaynak: istockphoto
