Astım spreyi orucu bozar mı? Diyanet'e göre oruçluyken astım spreyi kullanmak orucu bozar mı?
Astım hastalarının büyük bir kısmı düzenli ilaç kullanımına ihtiyaç duyar. Bu nedenle, oruç tutmak isteyen astım hastaları, kullandıkları ilaçların orucu bozup bozmadığını merak eder. Sprey ve buhar yoluyla alınan astım ilaçları orucu bozmaz. Diyanet İşleri Başkanlığı bu konuda yaptığı açıklamada, solunum yoluyla alınan ilaçların mideye ulaşmadığı ya da çok az miktarda ulaştığı için orucu bozmadığını belirtmiştir.
Astım hastaları, nefes darlığını gidermek amacıyla ağız yoluyla sıkılan spreyleri güvenle kullanabilir. Çünkü bu ilaçların büyük bir bölümü solunum yollarında emilir ve mideye ulaşan kısmı yok denecek kadar azdır. Ancak, astım tedavisinde kullanılan şurup ve tablet gibi ilaçlar sindirim sistemine doğrudan ulaştığından orucu bozmaktadır. Bu nedenle, doktor önerisiyle bu tür ilaçların iftar ve sahurda alınması daha uygun olacaktır.
Diyanet'e Göre Oruçluyken Astım Spreyi Kullanmak Orucu Bozar Mı?
Astım hastalarının nefes darlığını gidermek için kullandıkları oksijen içeren spreyler, orucu bozmaz. Bu ilaçlar solunum yollarını açmak amacıyla ağıza püskürtülür ve büyük oranda solunum yolları tarafından emilir. Çok küçük bir miktarının mideye ulaşma ihtimali olsa da, bunun kesin olup olmadığı bilinmemektedir.
Astım hastası, nefes açıcı spreye ihtiyaç duyuyorsa ve oruç tutmakta zorlanıyorsa, daha sonra kaza etmek üzere orucunu erteleyebilir. Eğer hastalık kalıcı bir hal almışsa ve iyileşme umudu yoksa, tutulamayan oruç günleri için fidye vermesi gerekir. Fidye miktarı, Ramazan ayında verilen fitre ile aynıdır. Nefes açıcı spreylerin orucu bozmadığı konusunda dini kaynaklarda da benzer kıyaslamalar yapılmaktadır. Örneğin, abdest alırken ağızda kalan suyun mideye ulaşmasının orucu bozmadığı hadislerle sabittir. Aynı şekilde, misvak kullanımı sırasında ağızda kalan küçük parçacıkların mideye ulaşması kaçınılmaz olsa da, Hz. Peygamber'in (s.a.s.) oruçlu iken misvak kullandığı rivayet edilmiştir.
Bu bağlamda, astım hastalarının sağlıklarını korumak için kullandıkları sprey türü ilaçlar, mideye doğrudan besleyici bir madde ulaştırmadığı için orucu bozmaz. Ancak farklı ilaçlar kullanan hastaların, tedavilerini aksatmamak adına doktorlarına danışmaları ve sağlık durumlarına göre hareket etmeleri önerilir.
Astım hastalarının kullandıkları nefes açıcı spreyler, orucu bozmaz. Çünkü bu spreylerden bir püskürtmede yaklaşık 1/20 ml gibi son derece küçük bir miktar ilaç ağıza ulaşır. Bunun büyük bir kısmı ağız ve solunum yolları tarafından emildiğinden, mideye ulaşan belirgin bir miktar olup olmadığı kesin değildir. Abdest sırasında ağızda kalan su ile kıyaslandığında, spreyin etkisinin çok daha az olduğu görülmektedir. Ayrıca, misvak kullanımında da küçük parçacıkların mideye ulaşması kaçınılmaz olmasına rağmen Hz. Peygamber (s.a.s.)’in oruçlu iken misvak kullandığı bilinmektedir. Bu nedenle, solunum güçlüğü çeken ve sağlık durumu elveren astım hastalarının, nefes açıcı sprey kullanarak oruç tutmaları mümkündür.
Göz damlası da orucu bozmaz. Göz doktorlarının verdiği bilgilere göre, damlatılan ilaç miktarı oldukça azdır ve büyük oranda gözde emilir ya da göz kırpılmasıyla dışarı atılır. Sindirim kanalına ulaşma ihtimali yok denecek kadar düşük olduğundan, oruca engel teşkil etmez.
Burun damlası ise benzer şekilde değerlendirilmektedir. Burna damlatılan ilaç, büyük ölçüde burun çeperleri tarafından emilir ve yalnızca çok küçük bir miktarı mideye ulaşabilir. Bu durum, abdest alırken yapılan mazmaza (ağza su alıp çalkalama) ile benzer görülerek orucu bozmadığı kabul edilir.
Dil altına yerleştirilen ilaçlar, doğrudan ağız dokusundan emilip kana karıştığı için mideye herhangi bir madde ulaşmaz. Bu nedenle, kalp hastalarının kullandığı dil altı ilaçları da orucu bozmaz.
Endoskopi ve kolonoskopi işlemlerinde ise mideye veya bağırsaklara bir cihaz gönderilerek iç organlar görüntülenir ya da gerekli durumlarda doku örneği alınır. Eğer işlem sırasında sindirim sistemine besleyici bir madde, su veya yağ verilmezse, bu tür tetkikler orucu bozmaz. Ancak çoğu durumda, cihazların içinden su veya başka bir sıvı verilerek temizleme işlemi yapıldığından, bu tür bir durumda oruç bozulur.
Tıbbi müdahalelerin orucu bozup bozmadığı konusunda temel kriter, besleyici bir maddenin mideye ulaşıp ulaşmadığıdır. Bu bağlamda, solunum yolu spreyleri, göz ve burun damlaları, dil altı ilaçları gibi doğrudan mideye ulaşmayan uygulamalar orucu bozmazken, işlem sırasında mideye sıvı gönderilen endoskopi ve kolonoskopi gibi müdahaleler orucu geçersiz kılabilir.
