Dünyada hangi ülkeler doğum yoluyla vatandaşlık veriyor?
ABD Başkanı Donald Trump, 1868'de ABD Anayasası'nda yapılan değişiklikle yürürlüğe giren ülkede doğan herkese vatandaşlık verilmesi hakkını sonlandırmayı planlıyor. Ancak Trump'ın bunu gerçekleştirmesi pek olası değil. Dünyada bazı ülkeler direkt doğum yoluyla vatandaşlık veriyor, bazıları ise o ülkede doğum gerçekleşse bile ebeveynlerin vatandaş olması ya da belirli süre yaşama şartını arıyor. Dünyada hangi ülkeler doğum yoluyla vatandaşlık veriyor?
4 yıl aranın ardından Beyaz Saray'a geri dönen ABD Başkanı Donald Trump, seçim kampanyası döneminde de sıkça bahsettiği gibi, ülkede doğan herkese vatandaşlık verilmesini sonlandırmayı planladığını söyledi.
Trump, 20 Ocak günü, göreve başladığında doğum yoluyla vatandaşlık kavramını tanımlayan bir başkanlık kararnamesi imzaladı fakat bunun detayları henüz netleşmedi.
Doğum yoluyla vatandaşlık, ABD Anayasası'na 1868'de yapılan 14. değişiklik ile eklenmişti. O zamandan beri ABD'de doğan tüm kişiler otomatik olarak ABD vatandaşı oluyor.
Anayasa'daki 14. değişikliğin ilk cümlesi "ABD'de doğmuş veya ABD uyruğuna geçmiş ve ABD yetkisine tabi olan herkes, ABD'nin ve ikamet etmekte oldukları eyaletin vatandaşıdır" diyor.
ABD'li hukukçuların çoğu Trump'ın bir anayasa maddesini başkanlık kararnamesiyle yürürlükten kaldıramayacağını söylüyor. Anayasada değişiklik yapmak için önce hem Temsilciler Meclisi hem de Senato'da üçte iki çoğunluk, ardından da eyaletlerin dörtte üçünün desteği gerekiyor. Son 53 yılda bu yalnızca bir kere gerçekleşti.
Peki dünyada hangi ülkeler doğum yoluyla vatandaşlık veriyor?
Doğum yoluyla vatandaşlık, bir ülkenin sınırları içinde doğan her çocuğa, ebeveynleri vatandaş olmasa bile, otomatik olarak o ülkenin vatandaşı olması hakkını veriyor. World Population Review, verilerine göre dünyada şu anda 33 ülke 'sınırsız' doğum hakkı vatandaşlığı veriyor, 30'u aşkın ülke de ise 'sınırlı' doğum hakkı vatandaşlığı hakkı bulunuyor.
'Sınırsız' doğum hakkı vatandaşlığı (jus soli) olan ülkeler:
ABD, Antigua ve Barbuda, Arjantin, Barbados, Belize, Bolivya, Brezilya, Çad, Dominika, Ekvador, El Salvador, Fiji, Honduras, Grenada, Guatemala, Guyana Kanada, Kosta Rika, Küba, Jamaika, Lesotho, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Tanzanya, Trinidad ve Tobago, Tuvalu, Uruguay ve Venezuela.
Bu ülkelerin yanı sıra 30'u aşkın ülke de belirli koşullar sağlandığında doğum yoluyla vatandaşlık sunabiliyor.
Fransa, Almanya, İsveç, İngiltere, Hollanda, Lüksemburg gibi ülkeler sadece doğumun o ülkede gerçekleşmesine bakmaksızın; ebeveynlerden birinin ülkelerinin vatandaşı olması şartını arayabiliyor ya da o ülkede belli bir süre yasal olarak yaşama şartını arıyor.
'Sınırlı' doğum hakkıyla vatandaşlık veren ülkeler:
Almanya: Ebeveynlerden birinin Almanya'da kalıcı oturum izni varsa ve Almanya'da en az 8 yıl yaşadıysa
Avustralya: Ebeveynlerden biri vatandaşsa veya kalıcı oturum izni varsa veya çocuk ülkede 10 yıldır yaşıyorsa
Birleşik Krallık: Ebeveynlerden biri İngiltere vatandaşıysa ya da ülkede yasal olarak oturum iznine sahipse ya da çocuk ülkede 10 yaşına kadar yaşamışsa
Belçika: Ebeveynlerden biri Belçika'da doğmuşsa ve orada 10 yıl veya çocuğun doğumundan 5 yıl önce yaşamışsa
İrlanda: Ebeveynlerden biri İrlanda veya Britanya vatandaşıysa veya son dört yılın üçünde yasal oturum hakkına sahipse
Hollanda: Çocuğun doğduğu tarihte ebeveynlerden biri vatandaş olup ülkede yaşıyorsa veya büyükanne veya büyükbabanın, ebeveynin doğduğu tarihte asıl ikametgahı ülkede bulunuyorsa
İtalya: Eğer anne ve babanın altsoyu vatandaş ise veya çocuk 18 yaşına kadar ülkede yaşamışsa
Fransa: Ebeveynlerden biri Fransız vatandaşıysa veya Fransa'da doğmuşsa veya çocuk 18 yaşına kadar ülkede yaşamışsa
İspanya: Ebeveynlerden biri İspanya'da doğmuşsa ya da ebeveynler 'vatansızsa'
İsveç: Ebeveynlerden biri vatandaşsa (1 Nisan 2015'ten önce doğan çocuklar için)
Lüksemburg: Ebeveynlerden biri ülkede doğmuşsa veya çocuk 12 yaşından sonra 5 yıl boyunca ülkede yaşamışsa
Finlandiya: Anne vatandaşsa ve ülkede doğmuşsa veya baba vatandaşsa ve anneyle evliyse
Portekiz: Çocuk başka bir uyruğa sahip olmadan doğarsa veya çocuk vatandaşlık başvurusunda bulunursa ve ebeveynlerden biri çocuğun doğumundan önce en az 2 yıl Portekiz'de yaşamışsa
Yunanistan: Ebeveynler 5-10 yıldır Yunanistan'da yaşıyorsa ve çocuk okul öncesi eğitime gidiyorsa veya çocuğun başka bir uyruğu yoksa veya bilinmiyorsa
Yeni Zelanda: Ebeveynlerden biri vatandaşsa veya daimi oturum hakkında sahipse veya çocuk 'vatansızsa'
İsrail: İsrail'de doğan ve başka bir vatandaşlığı olmayan çocuklar, 18-21 yaşları arasında İsrail vatandaşlığına başvurabilir
Hindistan: Bir ebeveyn vatandaş ise ve diğeri de vatandaş ya da yasal göçmen ise
Japonya: 'Vatansız' veya bilinmeyen ebeveynlerden doğmuşsa
Mısır: Ebeveynlerden biri Mısır'da doğduysa
İran: Ebeveynlerden biri İran'da doğduysa
Tayland: Ebeveynler en az 5 yıldır ülkede yasal bir şekilde ikamet ediyorsa
Güney Afrika: Ebeveynler vatandaş ise ya da kalıcı oturum izni varsa
Kolombiya: Ebeveynlerden biri vatandaş ise ya da kalıcı oturum izni varsa
Sudan: Baba Sudan'da doğduysa
Fas: Ebeveynler Fas'ta doğmuşsa
Ukrayna: Ebeveynlerin Ukrayna'da mülteci statüsü varsa veya çocuk vatansızsa
Malezya: Ebeveynlerden biri vatandaşsa ya da kalıcı oturum izni varsa
Tayvan: Ebeveynler Tayvan vatandaşıysa veya ebeveynler 'vatansız' ise
Kamboçya: Ebeveynler yasal olarak Kamboçya'da yaşıyorsa
Tunus: Baba ve büyükbaba Tunus'ta doğmuşsa. Çocuğun 20 yaşından önce vatandaşlık başvurusunda bulunması gerekiyor
Moğolistan: Ebeveynler geçerli ikametgah sahibiyse veya kimliği belirsizse. Çocuğun 16 yaşından önce vatandaş olması gerekiyor
