İnsan dilini çözen kuşlar: Papağanlar neden bu kadar iyi taklitçi?

PAPAĞANLAR VE DİĞER KUŞLARIN SES TAKLİT YETENEĞİ

Ses taklit etme becerisi yalnızca papağanlara özgü değildir. Kargalar, kuzgunlar, hint boğazlı muhabbet kuşları, muhabbet kuşları ve sultan papağanları da insan konuşmasını andıran sesler çıkarabilen türler arasındadır. Bu kuşlar, bizden tamamen farklı bir sınıfa ait olmalarına rağmen karmaşık sesler üretebilirler. İnsanlardaki gibi dişleri, dudakları ve hatta ses telleri yoktur. Papağanlar, sesi üretmek için havayı ses tellerinden geçirmek yerine nefes borularının (trakea) derinliğini ve şeklini kaslarıyla değiştirirler. Bu sayede birbirinden farklı tonlar oluşturabilirler.

KUŞLARIN SESİ NASIL VE NEDEN KULLANDIĞI

Papağanlar (Psittacines) ve ötücü kuşlar (Passerines) çıkardıkları sesleri pek çok amaçla kullanır: iletişim kurmak, eş bulmak, yavrularını çağırmak, bölgelerini savunmak veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde uyarmak gibi. Bu nedenle ses repertuarları oldukça geniştir. Doğal ortamlarında ıslık, cıvıltı, çığlık ve çeşitli çağrı sesleriyle iletişim kurarlar. Evcil papağanlar ise bu doğal yeteneklerini insan seslerini taklit etmeye dönüştürür. Araştırmalar ilerledikçe kuşların ritim duygusu ve ses öğrenme kapasiteleriyle ilgili çok daha ilgi çekici bilgiler ortaya çıkmaktadır.

PAPAĞANLARIN VÜCUT DİLİ VE DUYGUSAL İLETİŞİMİ

Papağanlar sadece sesle değil, beden diliyle de güçlü bir iletişim kurarlar. Duygularını büyük oranda vücut hareketleriyle ifade ederler. İnsanlarda kelimeler iletişimin büyük kısmını oluştururken, hayvanlarda ve özellikle kuşlarda iletişimin yaklaşık yüzde doksanı beden dili üzerinden gerçekleşir. Bir papağanla sağlıklı bir ilişki kurmak istiyorsanız kuşun tüy kabartması, kanat çırpması, baş eğmesi gibi davranışsal sinyallerin anlamını bilmek önemlidir.

TAKLİT ETMENİN NEDENİ: SOSYAL İLETİŞİM

Papağanların çıkardığı “konuşma” aslında işittikleri her türlü sesin taklididir. İnsan seslerinden kapı gıcırtısına, köpek havlamasından elektronik seslere kadar pek çok şeyi kopyalayabilirler. Çoğu papağan, sahibinin seslerini tekrar eder çünkü sosyal canlılardır ve çevreleriyle etkileşim kurmaya ihtiyaç duyarlar. Sahiplerini kendi sürülerinin bir parçası olarak gördüklerinden iletişim kurmak amacıyla onların “dilini” öğrenirler.

Bu süreçte çoğu kelimenin anlamını bilmeseler de kelimeleri bağlamla ilişkilendirebilirler. Araştırmacı Tim Wright’ın gözlemine göre, bir papağanın odaya girildiğinde “Nasılsın?” demesi gerçekten hal hatır sorduğu anlamına gelmez; sadece bu sözün o bağlamda tekrar tekrar söylendiğini duymuştur. Benzer şekilde heyecanlı veya gergin ortamlarla ilişkilendirilen kelimeler de papağanların ilgisini çeker, bu yüzden küfürleri kolayca öğrenebilirler.

ANLAMAYI BAŞARAN İSTİSNAİ ÖRNEKLER

Bazı profesyonel olarak eğitilmiş papağanlar, söyledikleri sözcüklerin anlamını kavramayı öğrenebilir. Bunun en ünlü örneği Afrika Gri Papağanı Alex’tir. Alex, 50 nesneyi, yedi rengi, altı şekli tanıyabiliyor ve sekize kadar sayabiliyordu. Eğitimcisi, Alex’in konuştuğundan çok daha fazla kelimeyi anlayabildiğini gözlemlemiştir. Benzer bir başka örnekte, yirmi yıl boyunca Almanca konuşan bir çiftle yaşayan bir Amazon papağanı, koruma alanında yaşamaya başladıktan sonra Almanca kelimeler söylemese bile Almanca duyduğunda heyecanla tepki vererek dili ayırt ettiğini göstermiştir.

ÜSTÜN SES ÖĞRENME KABİLİYETİ

Papağanlar ve bazı diğer kuş türleri, çevreleriyle iletişim kurabilmek için sesleri taklit etme konusunda olağanüstü yeteneklidir. Araştırmalar, belirli bağlamları kavrayabildiklerini, dilleri ayırt edebildiklerini ve tepki verebildiklerini ortaya koymaktadır. İnsan dili gibi karmaşık bir sistemi taklit edebilmeleri, onları hayvanlar arasında benzersiz kılan önemli özelliklerden biridir.

Görsel Kaynak: shutterstock