Yılın ikinci çeyreğine ilişkin açıklanan TÜİK verileri, işgücü piyasasında yüzeyde bir rahatlama sunsa da derine inildiğinde ciddi bir kalite kaybı olduğunu gösteriyor.
➔Şöyle ki, ekonomik büyümenin yavaşladığı bir dönemde resmi işsizlik oranı yüzde 8,2’ye gerileyerek son yılların en düşük seviyesine indi.
➔Zafer Yükseler’in hazırladığı tabloda yer alan verilere göre oran aynı dönem itibariyle geçen yıl yüzde 8.4, 2023’te yüzde 9.1 ve 2022’de yüzde 10.1 idi.
➔Ne güzel enflasyonla mücadele ederken ve iç talebi baskılayıp büyümeyi neredeyse yarı yarıya düşürmüşken işsizlik de geriliyor.
➔Buna bağlı olarak işsiz sayısı da ikinci çeyrekte 67 bin kişi azaldı ve 2 milyon 913 bine indi. Önceki yıllarda 200 binden fazla azalma meydana geldiğinden işsiz sayısındaki gerileme hız kesti denilebilir.
➔Çekirdek veya dar tanımlı bu istihdam verileri bize madalyonun parlak yüzünü gösterirken arka yüzü tersi tabloya işaret ediyor.
MADALYONUN DİĞER YÜZÜ
➔Zamana bağlı eksik istihdam, işsiz ve potansiyel işgücünü de kapsayan atıl işgücü oranı ya da geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 31.6’ya çıkarak istihdamın kalitesinin hızla bozulduğunu ortaya koydu.
➔Bu rakam geçen yılın aynı çeyreğinde yüzde 27, 2023’te yüzde 23.1 ve 2022’de yüzde 20.9 düzeyindeydi.
➔İşsizlikteki geçen yılın aynı dönemine göre 0,2 puanlık düşüş, aslında işgücüne katılımın gerilemesinden kaynaklanıyor. İşgücü 141 bin kişi azalarak 35 milyon 538 bine, istihdam ise 73 bin kişi düşerek 32 milyon 623 bine indi.
➔Tarımda 295 bin kişilik kayıp yaşanırken hizmetlerde 237 bin, inşaatta 64 bin kişilik artış dikkat çekti. Sanayi istihdamı ise 79 bin kişi geriledi.
➔Bu hareketlilik, yapısal bir iyileşmeden çok geçim baskısıyla şekillenen bir arayışı işaret ediyor. İşgücüne dahil olmayan nüfus 601 bin, potansiyel işgücü ise 1 milyon 103 bin kişi arttı. Bu rakamlar, iş aramaktan vazgeçenlerin hızla çoğaldığını ortaya koyuyor.
KALİTE DÜŞÜŞÜNÜN GÖSTERGELERİ
➔İstihdamın niteliğindeki erozyon özellikle tam zamanlı ve eksik istihdam verilerinde kendini gösteriyor. Tam zamanlı istihdam 1 milyon 180 bin kişi azalırken, zamana bağlı eksik istihdam 1 milyon 107 bin kişi arttı.
➔Ortalama haftalık çalışma süresi 41,3 saate düşerek son 5 yılın en düşük seviyesine indi. Fiilen iş başında olanların sayısı 940 bin kişi artsa da, toplam çalışma saatlerindeki düşüş işgücünün verimliliğinin zayıfladığını gösteriyor.
➔Geniş tanımlı işsizlikte yalnızca üç ayda 4,6 puanlık bu artış büyümenin istihdam yaratma kapasitesinin önemini ortaya koyuyor. Büyüme oranı aşağı geldiği için istihdam artışı da giderek düşüyor.
KADINLAR, EMEKLİLER VE KAYITDIŞI ÇALIŞMA
➔Tarımdan kopuş hızlanırken, kayıt dışılık oranı %25,9’a inse de hâlâ oldukça yüksek.
➔Dikkat çekici bir gelişme de emeklilerde yaşandı. Ev işleriyle meşgul kadın sayısı 2 milyon 180 bin, emekli sayısı ise 811 bin kişi azaldı.
Zafer Yükseler bu durumu şöyle yorumladı:
➔ “Hayat pahalılığının devam etmesi emeklilerin ve ev kadınlarının da çalışmalarını zorunlu hale getirmiştir.
➔Son yıllarda EYT nedeniyle SGK verilerine göre emekli sayılarında önemli bir artış gözlenirken işgücü anketlerinde emekli sayısında gerileme gözlenmektedir.
➔EYT ile emekli olanların önemli bir kısmının Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeyerek tekrar işgücüne dahil olduğu bilinmekle birlikte önemli bir kısmının da kayıt dışı olarak çalıştığı anlaşılmaktadır.
➔Bu durum işgücüne dahil olmayan grubunun yapısının önemli ölçüde değişmesine neden olmuş, ev kadını ve emekli sayısının önemli ölçüde azalmasına yol açmıştır.”
NİTELİKLİ İSTİHDAMA ODAKLANILMALI
➔Son veriler, istihdamın kalitesindeki bozulma ve atıl işgücünün yükseldiğini, bunun da işsizlik oranındaki düşüşü gölgelediğini ortaya koyuyor. Düşük ekonomik büyüme doğal olarak istihdam yaratma kapasitesini de düşürüyor.
➔Hayat pahalılığı ve geçim zorlukları, kadınları ve emeklileri işgücüne geri dönmeye zorlarken tam zamanlı istihdamın azalması ve eksik istihdamın artması, uzun vadeli bir istikrarsızlık riskini barındırıyor.
➔Politika yapıcıların, işsizliği düşürme yanında istihdamın niteliğini artırmaya yönelik yapısal reformlara da odaklanması ve kayıt dışılığı azaltacak adımlar atması kritik önem taşıyor.
➔Aksi halde, resmi rakamların parlaklığı ancak işgücü piyasasının gerçek sorunlarını bir süre örtmeye yarar.
