Hazine'nin 2026 finansman programı açıklandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 31 Ekim 2025'te duyurduğu 2026 Finansman Programı, ilk bakışta "iyileşme" sinyalleri verse de, satır aralarında gizlenen gerçeklik, ekonominin kamu ayağından büyüyeceğine işaret ediyor.
➔İç borç çevirme oranı 2025 yılında yüzde 131 düzeyinden 2026 yılında yüzde 119 oranına inecek. Ancak roll-over oranındaki geri çekilme aldatmasın. Hazine'nin iç borçlanması 3.4 trilyon liradan 5.4 trilyona yükselecek.
➔Evet, tam 2 trilyon liralık veya yüzde 57'lik bir büyüme demek.
➔GSYH'ya oranla bir yılda yapılacak iç borçlanmanın yüzde 5.5'ten yüzde 6.9'a tırmanacak olması da reel artışın başka bir kanıtı.
2026’DA 108 MİLYAR DOLARLIK İÇ BORÇ ÖDEMESİ
➔Dolar bazında da tablo değişmiyor. Beklenen yıllık ortalama dolar kuruna göre 85.77 milyar dolarlık 2025 borçlanması, 2026'da 114.68 milyar dolara yükselecek. 2026 yılında dolar bazında 29 milyar dolar ve yüzde 34’lük bir büyüme söz konusu.
➔2024’te 32,83 TL olarak gerçekleşen yıllık ortalama dolar kuru, OVP’ye göre 2025’te 39,63 TL ve 2026’da 46.60 TL tahmin edildi. Buna göre 2025 dolar kuru artışı yüzde 20.7’ye varırken 2026 artışının yüzde 17.6 olacak.
➔Borçlanmanın giderek bir sarmala dönüştüğüne ise Hazine’nin yaptığı iç borç geri ödemeleri iyi bir örnek. Bu yıl için 2.6 trilyon liralık iç borç geri ödemesi gelecek yıl 5 trilyon liraya çıkacak. Artış 2.5 trilyon lira veya yüzde 96.
➔İç borç servisinin dolar bazındaki görümü ise daha bozuk. Bu yıl 64.8 milyar dolarlık iç borç ödemesi gelecek yıl 108.2 milyar dolara yükselecek.43.4 milyar dolarlık artış yüzde 67’lik bir yükseliş demek.
➔Ayrıca iç borç ödemelerinin 100 milyar doların üzerine çıkması yeni bir durum ve son 20 yılın en yüksek rakamı.
BU KEZ ŞİRKETLERE GÜÇLÜ RAKİP HAZİNE
➔Bu rakamlar sadece bir Hazine finansman program değil ekonomide giderek kamu hakimiyetinin ve kamu payının artacağının göstergesi.
➔Ne yazık ki böyle bir eğilim dünya konjonktürü ile de uyumlu ve daha sürecek gibi görünüyor.
➔Çin’in kamu kontrollü ekonomik başarısı, serbest piyasa ekonomisinin kurucusu ABD korumacı politikalara geri dönüyor ve devlet bile giderek ekonominin içine çekiyor. Son dönemde teknoloji yarışı için devletin özel sektör şirketlerine ortak olduğuna tanık oluyoruz.
➔Ayrıca başta ABD olmak üzere dünyanın büyük çoğunluğu giderek daha çok borçlanıyor ve ekonomik faaliyetlerini finanse ediyor.
➔Bu nedenledir ki dünya borcunun dünya hasılasına oranı yüzde 335 ile rekor düzeye yükseldi ve borçların sürdürülebilirliği önemli bir tartışma konusu haline geldi.
➔Türkiye’nin ise kamu borçluluğu yüzde 24 ile düşük seviyede. Bu da borçlanarak kaynak yaratmada önemli bir potansiyel alan demek. ➔Hazine’nin giderek ivmelenen borçlanması böyle bir alanda mümkün oluyor.
➔Hazine finansman programı bunun bir duyurusu gibi.
ARTIŞ NE ANLAMA GELİYOR?
➔Hem borç ödemenin yüksek olması hem bunun daha fazla borçlanarak finanse edilmesi piyasaya oluk oluk likidite akıtılması ve bunun da aynı yolla geri çekilmesi demek. Daha yüksek borçlanma likiditeyi emecek bir hortum gibi.
➔Hazine'ye kaynak aktarmak hareketine katılacak bankalar ise mevduat faizlerini reel anlamda pek de düşüremeyecekler. Bireysel veya kurumsal tasarruflar toplanacak ve kamuyu finanse edecek.
➔Şirketlerin finansmanı ise finansal sistemin odak noktası olmaktan giderek uzaklaşma riskiyle karşı karşıya kalacak.
➔Daha gerçekçi olanı ise kamu kesimi talip olduğundan, şirketler kesiminin finansmana ulaşımı geçmiş yıllardaki gibi kolay olmayacak.
➔Bu defa şirketlerin güçlü bir rakibi var: Türkiye hazinesi.
