Solakların sağlık riski: Kullandığınız el sağlığınızı etkiliyor olabilir mi?
"Solak olmak yalnızca bir el tercihi olmaktan öte, sağlık üzerinde de etkili olabilir. Bazı araştırmalar, solakların belirli hastalıklara yakalanma riskinin sağ elini kullananlardan daha yüksek olabileceğini gösteriyor. Peki, bu riskler ne kadar gerçek ve neden kaynaklanıyor?
SOLAKLAR SAĞLAKLARDAN DAHA MI AZ SAĞLIKLI?
Dünya nüfusunun yaklaşık %10’unu oluşturan solaklar, bazı sağlık sorunları açısından sağ elini kullananlara göre daha yüksek risk altında olabilir. Ancak bu risklerin nedenleri karmaşıktır ve henüz tam olarak anlaşılmamıştır.
GENETİK VE BEYİN BAĞLANTILARI
El tercihini belirleyen genetik faktörler, bazı hastalıklarla ilişkilendirilebilir. Ayrıca beynin sağ yarım küresi sol eli kontrol ettiğinden, solak bireylerin nörolojik yapısı sağ elini kullananlardan farklı olabilir.
Beyin lateralizasyonu (fonksiyonların iki yarım küreye ayrılması), özellikle şizofreni gibi bazı nörolojik bozukluklarla ilişkilidir. Solak bireylerde daha az beyin lateralizasyonu olması, bu tür rahatsızlıklara yakalanma riskini artırabilir.
SOLAKLAR VE MEME KANSERİ
Solaklık ve meme kanseri arasındaki ilişki uzun süredir araştırılmaktadır. 2016 tarihli bir çalışma, solak kadınların meme kanserine sağ elini kullananlardan ortalama iki yıl daha erken yakalandığını ortaya koymuştur.
Araştırmacılar, solaklığın rahimde östrojen maruziyetiyle ilişkili olabileceğini öne sürmektedir, ancak daha yeni çalışmalar bu bağlantıyı doğrulamamıştır.
PSİKOTİK BOZUKLUKLAR VE ŞİZOFRENİ
Psikotik bozukluklar ve sol el kullanımı arasındaki ilişki özellikle şizofreni konusunda dikkat çekicidir. 2014'te yapılan bir meta-analiz, şizofreni hastalarının solak veya ambidekströz olma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Beyin lateralizasyonundaki farklılıklar bu durumu açıklayabilir. 2024’teki bir çalışma ise şizofreni hastalarının, şizofrenisi olmayan bireylere göre iki kat daha fazla karma el kullanma eğiliminde olduğunu bulmuştur.
NÖROLOJİK BOZUKLUKLARLA İLİŞKİ
Solak bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), otizm spektrum bozukluğu ve gelişimsel koordinasyon bozukluğu (dispraksi) gibi bazı nörolojik rahatsızlıkların daha yaygın olduğu görülmüştür. Disleksi ile ilgili anekdotsal kanıtlar bulunsa da, 2023 tarihli bir meta-analiz yalnızca karma el kullanımının bu durumla ilişkili olduğunu öne sürmüştür.
KALP HASTALIĞI RİSKİ
Solakların kalp hastalığı riski taşıyıp taşımadığı da araştırılmıştır. 2023’te yapılan bir çalışmada, solak bireylerin kardiyovasküler hastalık riski açısından daha yüksek olabileceği belirtilmiştir. Ancak bu riskin nedenleri henüz tam olarak belirlenmemiştir ve gelecekteki araştırmalarla daha fazla açıklığa kavuşması beklenmektedir.
YAŞAM BEKLENTİSİNE ETKİSİ VAR MI?
1991 yılında yapılan bir araştırma, solak bireylerin ortalama 9 yıl daha erken öldüğünü öne sürmüştü. Ancak sonraki araştırmalar bu iddiayı metodolojik sorunlara dayandırarak çürütmüştür. Güncel çalışmalar, solak ve sağ elini kullanan kişilerin benzer yaşam beklentisine sahip olduğunu göstermektedir.
SOLAKLAR İÇİN OLUMLU SAĞLIK BİLGİLERİ
Solaklar, bazı sağlık risklerine daha yatkın olsalar da, belirli avantajlara da sahip olabilirler. 2021'de yapılan bir araştırma, solakların sözel akıcılık ve yüz tanıma gibi bazı bilişsel alanlarda daha iyi performans gösterebileceğini belirtmiştir.
Ayrıca, Parkinson hastalığına yakalanma riskinin solaklarda daha düşük olabileceği de araştırmalarla desteklenmiştir. Spor dünyasında da solak sporcular, özellikle beyzbol gibi branşlarda diğer bireylere kıyasla daha fazla temsil edilmektedir.
Kaynak: HealthLine
