Suriye Lirası'nda 'yeniden doğuş': İki sıfır atılıyor
Suriye iç savaşın yıktığı ekonomisini ayağa kaldırmak için radikal bir adım atıyor: Beşar Esad'ın portresi tarihe karışıyor, lira 'yeniden doğuş' sembolleriyle yenileniyor. İki sıfır silinecek, Swift sistemi devreye girecek, diaspora parası ülkeye çekilecek. Ancak bu hamleler, hiperenflasyonun gölgesindeki ekonomiyi kurtarmaya yeter mi?
Suriye ekonomisi, 2011’den bu yana süren iç savaş nedeniyle ağır bir yıkıma uğradı. Ülke, altyapısını, üretim kapasitesini ve finansal istikrarını büyük ölçüde kaybetti. Hiperenflasyon ve kara borsanın hâkim olduğu bir para piyasası, Suriye Lirası'nı neredeyse değersiz hale getirdi. Halk, son yıllarda en basit ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorlanırken, lira dolar karşısında tarihî seviyelere geriledi.
Yeni para birimi tasarımı, teknik olarak bir reformdan çok, psikolojik ve sembolik bir hamle niteliği taşıyor. Merkez Bankası Başkanı Abdulkadir Husariye’nin vurguladığı gibi, “Suriye yeniden doğdu” söylemi, sadece ekonomik değil, aynı zamanda politik bir mesaj içeriyor: “Esad sonrası bir yüz arayışı.”
YENİ BANKNOTLARIN SEMBOLİK MESAJI
Yeni tasarımlar hiçbir liderin portresini taşımayacak, bunun yerine “Suriye’nin yeniden doğuşu”nu simgeleyen motifler yer alacak. Bu durum, Beşar Esad’ın fotoğrafının kaldırılmasıyla birlikte hem iç hem de dış kamuoyuna bir sinyal veriyor:
• İçeride: Halkın gözünde, eski yönetim imajının yumuşatılması.
• Dışarıda: Yatırımcı ve uluslararası finans çevrelerine, “Suriye değişiyor” mesajı.
İKİ SIFIRIN SİLİNMESİ: PSİKOLOJİK HAMLE
İki sıfırın kaldırılması, ekonomik gerçekleri değiştirmeyecek, ancak işlemleri kolaylaştıracak ve para birimine olan güveni artırmayı hedefleyecek. Bu yöntem, hiperenflasyon yaşamış Arjantin, Venezuela ve Türkiye gibi ülkelerde de uygulanmıştı. Ancak, bu tür hamlelerin başarılı olabilmesi için makroekonomik istikrar ve üretim kapasitesinin güçlendirilmesi şart.
DÖVİZ VE HAVALE POLİTİKASI: DİASPORA FAKTÖRÜ
Suriye Merkez Bankası, diasporadan gelen döviz transferlerini artırmak için muhabir bankalarla yeniden bağlantı kurmaya çalışıyor. Suriyeli işçilerden gelen para akışı, şu an ülkenin en önemli döviz kaynağı. Husariye’nin açıklamaları, bu akışın kayıt altına alınması ve resmi kanallardan yönlendirilmesi için ciddi çaba harcandığını gösteriyor.
SWİFT VE ULUSLARARASI ENTEGRASYON
Husariye, özel bankaların Swift sistemine entegre olduğunu, kamu bankalarının ise yakında dahil olacağını duyurdu. Bu, uluslararası ticaret ve havale işlemleri için kritik bir adım. Ancak, ABD ve AB yaptırımlarının hâlen devam etmesi, bu entegrasyonun hızını ve etkinliğini sınırlayabilir.
SURİYE LİRASI'NDA KOZMETİK DEĞİŞİM: GERÇEK TOPARLANMA İÇİN YOL UZUN
Yeni Suriye Lirası, ekonomik bir devrim değil, algısal bir hamle. Para biriminden liderin fotoğrafının kaldırılması, Esad rejiminin uluslararası tecritten çıkış arayışını yansıtıyor. Ancak, gerçek ekonomik toparlanma; üretim, yatırım ve uluslararası ticaretin yeniden inşasıyla mümkün olacak. Aksi halde, yeni tasarım sadece “kağıt üstünde” kalır.
