ABD ve Ukrayna arasında anlaşma tamam: Neler biliniyor?
ABD ve Ukrayna, Başkan Donald Trump'ın Rusya ile savaşı hızla sona erdirmeye çalıştığı bir dönemde, Ukrayna lideri Zelenskiy yönetimiyle mineral anlaşması taslağının şartları üzerinde mutabakata vardı. Anlaşma taslağına göre Ukrayna, gelecekte maden, petrol ve gaz çıkarımından elde edeceği gelirlerin yüzde 50'sini Ukrayna ve ABD arasında oluşturulan ortak bir fona aktaracak. Trump'ın açıklamasına göre anlaşma cuma günü imzalanacak.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın üçüncü yılı geride kalırken, ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Ukrayna'nın sahip olduğu yeraltı kaynaklarının paylaşımıyla ilgili bir anlaşmaya vardı.
Anlaşma taslağına göre ABD ve Ukrayna, mineraller, hidrokarbonlar ve diğer çıkarılabilir malzemeler de dahil olmak üzere Ukrayna kaynaklarından elde edilen gelirleri toplamak ve yeniden yatırım yapmak için bir "Yeniden Yapılanma Yatırım Fonu" kuracak.
Ukrayna, işletme giderleri hariç çıkarılan madenlerin tüm net gelirinin yüzde 50'si oranında fona katkıda bulunacak. ABD, doğal kaynakların kullanımından elde edilecek 500 milyar dolarlık potansiyel gelirden hak talep etmekten vazgeçti.
Taslak anlaşmanın içeriği hakkında bilgi sahibi olduğu belirtilen ve Reuters'a konuşan bir kaynak, anlaşmada ABD'nin herhangi bir güvenlik garantisi ya da silah akışının devamının öngörülmediğini; ancak ABD'nin Ukrayna'nın 'özgür, egemen ve güvenli' olmasını istediğini söyledi. Kaynağa göre Washington ve Kiev arasında gelecekteki silah sevkiyatlarının planları hala masada.
Ukrayna'da hangi madenler var?
Dünyadaki "nadir hammaddelerin" yüzde 5'inin Ukrayna'da bulunduğu tahmin ediliyor.
Elektrikli araçlarda batarya yapımında kullanılan grafit rezervinin büyüklüğü 19 milyon ton olarak tahmin ediliyor.
Avrupa'daki lityum yataklarının üçte biri Ukrayna'da. Lityum, mevcut bataryaların temel bileşeni.
Ukrayna silah, rüzgar türbini, elektronik ve modern dünyada hayati önem taşıyan diğer ürünlerin üretiminde kullanılan nadir toprak metallerinin birçoğuna sahip.
Rusya'nın üç yıl önceki saldırısından önce Ukrayna, elektrik santrallerinden uçaklara kadar her şeyin yapımında kullanılan dünyadaki titanyumun yüzde 7'sini de üretiyordu.
Ukrayna, lityum ve titanyum gibi kritik element ve minerallerin yanı sıra milyarlarca dolar değerinde kömür, gaz, petrol ve uranyum yataklarına sahip.
Trump ne diyor?
Trump Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy'nin cuma günü Washington'a gelerek "çok büyük bir anlaşma" imzalayacaklarını söyledi:
"Yaptığımız şey şu: Amerikan vergi mükellefleri şimdi paralarını geri alacaklar."
Trump, anlaşma karşılığında Ukrayna'nın "savaşmaya devam etme hakkı" elde edeceğini belirtirken ABD'nin askeri teçhizat ve mühimmat sağlamaya devam edip etmeyeceğini teyit etmedi.
Müzakereleri yürüten Ukrayna Başbakan Yardımcısı Olha Stefanishyna, Financial Times'a yaptığı açıklamada anlaşmanın "resmin sadece bir parçası" olduğunu ifade etti:
"ABD yönetiminden bunun daha büyük bir resmin parçası olduğunu birçok kez duyduk."
ABD Başkanı, çatışmayı sona erdirecek bir anlaşmaya varılması halinde Ukrayna'da bir tür barış gücü askerine ihtiyaç duyulacağını da söyledi. Üç yıl önce Ukrayna'ya saldıran Moskova, NATO güçlerinin konuşlandırılmasını kabul etmeyi reddediyor.
Birleşik Krallık'ın da içinde bulunduğu bazı Avrupa ülkeleri Ukrayna'ya barış gücü göndermeye istekli olduklarını belirtiyor. Trump, Moskova'nın bu tür barış güçlerini kabul edebileceğini söyledi, ancak Kremlin bunu yalanladı.
Trump geçtiğimiz hafta Zelenskiy'i hızlı bir barış anlaşması yapması ya da ülkesini kaybetmesi gereken, sevilmeyen bir "diktatör" olarak nitelendirmişti. Ukrayna lideri ise ABD Başkanının bir "dezenformasyon balonu" içinde yaşadığını söyledi.
Ne olmuştu?
Washington, Ukrayna'nın 500 milyar dolarlık doğal zenginliği üzerinde hak iddia etmiş, Zelenskiy ise bu anlaşma taslağını imzalamayı reddetmişti.
Kiev, ABD'den Trump'ın istediğinden çok daha azını aldıklarını ve anlaşmanın Ukrayna'nın ihtiyaç duyduğu güvenlik garantilerinden yoksun olduğunu belirtmişti.
Başkan Trump, Rusya-Ukrayna Savaşı'nı bitirmek için Rusya lideri Putin'le doğrudan görüşmüştü. Avrupa ve Ukrayna'ya ise görüşmelerde yer verilmemişti.
