Bir mobil uygulama hayat kurtarır mı? BÜİS ile sahte alkol tespit edilebiliyor...
Türkiye'de sahte alkol kaynaklı ölümler artarken, Darphane'nin yıllardır hizmette olan BÜİS mobil uygulaması bu trajedilere dur diyebilir. Ancak, bu uygulamanın farkındalığı hala düşük seviyede. Akıllı telefonlar cebimizde, peki neden bu uygulamayı kullanmıyor, sahte alkolü ve kaçak tütün ürünlerini anında tespit ederek hayat kurtarmak mümkün... BÜİS mobil uygulaması ile ürünlerin üzerindeki bandrolleri okutup, hızlıca orijinal olup olmadığını öğrenebiliyoruz. İşte o uygulamanın detayları...
Türkiye’de sahte alkol kaynaklı ölümler yıllardır gündemden düşmüyor. Ucuz diye tercih edilen kaçak içkiler, metil alkol zehirlenmesiyle birçok insanın hayatını kaybetmesine, kimilerinin ise körlük gibi kalıcı hasarlarla yaşamasına neden oluyor. Ancak bu trajedilerin önüne geçebilecek bir çözüm aslında uzun süredir elimizin altında!
Darphane’nin geliştirdiği Bandrollü Ürün İzleme Sistemi (BÜİS) mobil uygulaması. Akıllı telefonlara ücretsiz indirilebilen bu uygulama, içki şişelerindeki bandrolleri tarayarak ürünün sahte olup olmadığını anında tespit edebiliyor.
Peki, herkesin cebinde bir akıllı telefon varken ve bu uygulama yıllardır mevcutken neden hâlâ yeterince kullanılmıyor? Uzmanlar, halkın farkındalık eksikliği ve bilinçsiz tüketim alışkanlıklarının bu durumu körüklediğini söylüyor. “İçki sağlığa zararlı, ama hiç olmazsa öldürücü olmasın” diyerek BÜİS uygulamasını kullanmanın önemine dikkat çekenler, bir anlık dikkatle trajedilerin önüne geçilebileceğini vurguluyor.
BÜİS NEDİR NASIL KULLANILIR?
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün geliştirdiği Bandrollü Ürün İzleme Sistemi (BÜİS), alkollü içecekler ve tütün ürünlerinin güvenilirliğini kontrol etmek için tasarlanmış bir mobil uygulama. Türkiye’de satılan tüm alkollü içeceklerin üzerinde Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı (TAPDK) bandrolü bulunması yasal bir zorunluluk. Ancak sahte alkol üreticileri, bu bandrolleri taklit ederek piyasaya ölüm saçan ürünleri sürüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan bu bandroller sayesinde ürünlerin orijinal olup olmadığı kontrol edilebiliyor. İşte BÜİS, bu noktada devreye giriyor. Uygulama, şişedeki bandrolü telefonun kamerasıyla tarayarak ürünün orijinalliğini kontrol ediyor. Eğer bandrol sahteyse veya ürün kayıt dışıysa, uygulama tüketiciyi hemen uyarıyor. Böylece bir yudum almadan önce hayati bir riskten korunmak mümkün oluyor.
HERKESİN CEBİNDE ANCAK YETERİNCE BİLİNMİYOR
Türkiye’de akıllı telefon kullanımı %90’ların üzerinde. Sosyal medya, oyunlar ve iletişim için telefonlarımızı elimizden düşürmüyoruz. Ancak iş hayat kurtarmaya geldiğinde, nedense aynı hassasiyeti göstermiyoruz. Uzmanlar, BÜİS uygulamasının az kullanılmasının birkaç temel nedeni olduğunu söylüyor: farkındalık eksikliği, “Bana bir şey olmaz” düşüncesi ve uygulamanın yeterince tanıtılmamış olması. Oysa sahte alkol kaynaklı ölümlerin çoğu, tüketicilerin bilinçsizce satın aldığı ürünlerden kaynaklanıyor.
Alkol tüketimi zaten sağlık açısından tartışmalı bir konu, ancak sahte alkolün yol açtığı zararlar bunun çok ötesinde. İçki şişelerinin fiyatlarının vergilerle yükselmesi, birçok insanı kaçak ve ucuz ürünlere yöneltiyor. Ancak bu tercih, bazen bir hayatın sonu olabiliyor.
SAHTE ALKOLÜN BEDELİ DAHA AĞIR
Sahte alkolün en büyük tehlikesi, içinde kullanılan metil alkol. Etil alkol yerine maliyeti düşürmek için kullanılan bu madde, son derece toksik ve ölümcül. Metil alkol zehirlenmesi, ilk birkaç saat içinde baş dönmesi, mide bulantısı ve görme bozukluklarıyla kendini gösteriyor. Ancak belirtiler fark edilmez veya ciddiye alınmazsa, birkaç saat içinde körlük, organ yetmezliği ve ölümle sonuçlanabiliyor. Türkiye’de son yıllarda sahte alkol kaynaklı ölümlerin artması, bu konunun aciliyetini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Örneğin, 2024’ün sonlarında sadece İstanbul’da sahte içki tüketimi nedeniyle onlarca kişi hayatını kaybetti, yüzlercesi hastanelik oldu. Türkiye'de son bir ayda sahte içki nedeniyle 100'den fazla kişi hayatını kaybetti. Bu vakaların çoğu, güvenilir olmayan yerlerden alınan içkilerden kaynaklandı. Halbuki BÜİS uygulamasıyla yapılacak basit bir kontrol, bu trajedilerin önüne geçebilirdi.
UYGULAMANIN EKSİKLERİ VAR MI?
BÜİS uygulaması her ne kadar hayat kurtarıcı bir çözüm sunsa da, bazı eksiklikleri yok değil. Kullanıcı yorumlarına bakıldığında, zaman zaman teknik sorunlar yaşandığı, uygulamanın bazı bandrolleri okuyamadığı veya yavaş çalıştığı belirtiliyor. Ayrıca uygulamanın arayüzü bazı kullanıcılar için yeterince kullanıcı dostu bulunmuyor. Ancak bu sorunlar, uygulamanın temel işlevini gölgede bırakacak kadar büyük değil. Uzmanlar, bu tür eksikliklerin giderilmesi için düzenli güncellemeler yapılmasını ve uygulamanın daha geniş kitlelere ulaştırılması için farkındalık kampanyaları düzenlenmesini öneriyor. Örneğin içkilerin ve tütün mamüllerinin üzerine BÜİS ile kontrol edin yapıştırmaları ile bu farkındalık artırılabilir...
Darphane’nin BÜİS uygulaması, sahte alkol gibi ölümcül bir sorunu çözmek için geliştirilmiş güçlü bir araç. Ancak bu aracın etkili olabilmesi, bizim onu kullanmamıza bağlı. Alkol tüketimi kişisel bir tercih olabilir, ama hiç kimsenin bu tercihi yüzünden hayatını kaybetmesi ya da sağlığını yitirmesi kabul edilemez.
