Bipolar bozukluk nedir? Tedavi yöntemleri nelerdir?
Birbirine zıt görünen hastalıkların bir arada olma durumu olarak da bilinir. Bipolar bozukluğu olan hastaların birbirinden farklı dönemleri vardır. Hasta, hastalık dönemleri dışında neredeyse normale döner. Peki, bipolar bozukluk ile ortaya çıkan belirtiler nelerdir? İşte detaylar...
Bipolar bozukluk ömür boyu devam edebilen bir durum olsa da, semptomların kontrol altına alınması ve yaşam kalitesinin artırılması için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir.
Bipolar, taban tabana zıt olan "mani" ve "depresif" duygudurumuna sahip kişilerde iki uçlu bozukluğu tanımlamaktadır. İki ayrı hastalık dönemlerinde görülen mani, coşkulu, taşkın ve enerjik bir ruh halini ifade ederken, depresif ise üzgün olan, intihara kadar uzanabilecek depresyona işaret etmektedir.
BİPOLAR BOZUKLUK İLE ORTAYA ÇIKAN BELİRTİLER
Bipolar bozukluk teşhisi konabilmesi için, kişinin minimum bir mani veya hipomani dönemi yaşamış olması gereklidir. Bunların her ikisinde de heyecan, dürtüsellik ve yüksek enerji söz konusudur; ancak hipomani, maniden daha az şiddetli belirtilerle gider. Mani belirtileri, işte veya evde günlük yaşamınızı daha fazla etkileyebilirken hipomani belirtileri tipik olarak günlük yaşamda çok fazla kesintiye neden olmaz; ancak yine de rahatsız edici olabilir. Bazı bireylerde ek olarak major depresif belirtiler de eşlik edebilir. Belirtiler, rahatsızlığın tipine göre farklılıklar barındırır.
MANİK DÖNEM BELİRTİLERİ
- Duygusal yükselme, çok mutlu veya aşırı derecede sinirli veya alıngan hissetmek
- Gergin ve normalden daha aktif hissetmek
- Uyku ihtiyacında azalma
- Birçok farklı konuda hızlı konuşma, fikir uçuşması yaşama
- Birçok şeyi aynı anda yorulmadan yapabileceğini hissetmek
- Yiyecek, içecek, seks veya diğer zevkli aktiviteler için aşırı iştah
- Alışılmadık derecede önemli, yetenekli veya güçlü hissetmek
DEPRESİF DÖNEM BELİRTİLERİ
- Çok üzgün, karamsar veya endişeli hissetmek
- Huzursuz ve yavaşlamış hissetmek
- Uykuya dalma ya da sürdürmede sorunlar, çok erken uyanma ya da fazla uyuma
- Çok yavaş konuşmak, söyleyecek bir şey bulamamak veya birçok şeyi unutmak
- En basit şeyleri bile yapamayacak gibi hissetmek
- Hemen hemen tüm faaliyetlere ilgi eksikliği
- Umutsuz ve değersiz hissetmek ya da ölüm ya da intiharı düşünmek
BİPOLAR BOZUKLUK NEDEN OLUR?
Bipolar bozukluğun nedenleri karmaşıktır ve genellikle birden fazla faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Genetik yatkınlık, bipolar bozukluğun en önemli risk faktörlerinden biridir; ailede bu bozukluğun geçmişi varsa, kişinin hastalığa yakalanma olasılığı artar. Araştırmalar, belirli genlerin bipolar bozuklukla ilişkili olabileceğini göstermektedir. Bunun yanı sıra, beyindeki nörotransmitterlerin – serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi – dengesizliği de ruh hali dalgalanmalarını etkileyerek hastalığın gelişiminde rol oynar.
Çevresel faktörler de bipolar bozukluğu tetikleyebilir. Örneğin, çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, yoğun stres, sevilen birini kaybetme gibi duygusal olarak zorlayıcı deneyimler, hassas bireylerde bipolar bozukluk belirtilerini ortaya çıkarabilir. Hormonal değişiklikler de bu bozukluğun gelişimini etkileyebilir; ergenlik veya doğum sonrası dönemde ortaya çıkan hormonal dalgalanmalar, hastalığın tetikleyicileri arasında sayılabilir. Psikososyal faktörler, örneğin iş veya aile ile ilgili ciddi stres faktörleri de bipolar atakları başlatabilir. Bu faktörlerin tümü, bireyin ruh hali düzenleme becerisini etkileyerek, bipolar bozukluğun ortaya çıkma olasılığını artırabilir.
BİPOLAR BOZUKLUĞU ÖNLEMENİN YOLLARI NELERDİR?
- Düzenli ve yeterli uyunmalıdır
- Yaşa ve vücut tipine uygun sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmak çok önemlidir. Doktor kontrolünde doğru bir beslenme planı oluşturulmalıdır.
- Mümkün olduğu kadar egzersiz yapılmalıdır
- Stresli ortamlardan mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır
- Alkol mümkün olduğu kadar azaltılmalı veya hiç tüketilmemelidir
- Nefes egzersizleri yapılmalıdır
- Öfke kontrolü yapılmalıdır
BİPOLAR BOZUKLUKTA HANGİ HASTALIKLAR GÖRÜLEBİLİR?
Bipolar hastalığı olan birçok kişide aşağıdaki bazı rahatsızlıklar görülebilmektedir:
- Yemek yeme bozukluğu
- Endişe (anksiyete) bozukluğu
- Maddeleri kötüye kullanma
- Obeziteye ve diyabete yakalanma riski
- Migren tipi baş ağrıları
- Tioid ile ilişkili hastalıklar
- Kalp hastalıkları
BİPOLAR BOZUKLUK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bipolar tedavisinde, akut alevlenme dönemlerinin tedavisi ve koruma tedavisi olmak üzere iki aşamalı tedavi şekli söz konusudur. Bipolar bozuklukta atak tedavisi, modern tıbbın başarıyla tedavi edebildiği, hastanın zaman zaman geçirdiği manik veya depresif atakların tedavisidir. Atakların tekrarlama riskine karşı planlanan koruyucu tedaviyle de, atak sıklığının azalması, hasta tekrar mani veya depresyon geçirse bile bunların hafif olması ve kısa sürmesi sağlanmaktadır. Uzun dönemde koruyucu tedavinin sürdürülmesi gerekmektedir. Bipolar tedavisinde hekim tarafından planlanan duygu durumu dengeleyen ilaçlar (bipolar bozukluk ilaçları) ile birlikte destekleyici psikoterapi ve psikososyal terapilerin uygulanması bipolar hastalığının kontrolü açısından önemlidir.
