Doğayı tersine çeviren canlı: Hamile kalan erkek deniz atları
Doğada erkeklerin doğurduğu tek canlıyı hiç duydunuz mu? Denizatları, hem görünüşleriyle hem de eşsiz biyolojileriyle doğanın en ilginç yaratıkları arasında. Onları bu kadar özel kılan şey ise yalnızca şekilleri değil; erkeklerinin hamile kalıp doğum yapması gibi sıra dışı özellikleridir!
Görünüşleri masallardan fırlamış gibi, ama gerçekler hayal gücünüzü zorlayacak kadar ilginç. Denizatları, alışılmışın dışında vücut yapıları ve eşsiz üreme biçimleriyle bilim dünyasının ilgisini yıllardır canlı tutuyor. Erkek bireylerin doğum yaptığı bu tür, aynı zamanda doğada başka hiçbir canlıda rastlanmayan özelliklere sahip.
DENİZLERİN EN TUHAF YOLCULARI: DENİZATLARI
Gezegenimizdeki en sıra dışı canlıların çoğu denizlerin derinliklerinde yaşar. Her bir kolunu bağımsızca hareket ettirebilen ahtapotlar, karadan denize geçmiş gibi görünen zeki yunuslar, ürkütücü testere balıkları ve testere köpekbalıkları... Ve elbette, fantastik hikâyelerin zarif süvarileri: Denizatları. Onları özel kılan en ilginç özellikse şüphesiz "erkek gebeliği"dir.
SIRA DIŞI BİR BALIK: DENİZATI
Çoğu insanın ilk bakışta balık olduğunu fark etmediği denizatları, Hippocampus cinsi balıkların ortak adıdır. Bu cinsin adıyla beynimizdeki hafızadan sorumlu “hipokampüs” bölgesinin aynı adı taşıması bir tesadüf değildir. Yunancada "hippos" (at) ve "kampos" (deniz canavarı) sözcüklerinin birleşiminden doğan bu ad, denizatının biçimine gönderme yapar. Gerçekten de atı andıran başları ve kuyruklarıyla oldukça farklı bir görünüme sahiptirler.
İLGİNÇ ANATOMİ VE YÜZME BECERİLERİ
Denizatlarının ağızları, tüp şeklinde kaynaşmış yapıdadır ve vücutları dış iskeletle kaplıdır. Alışılmışın dışında olarak dikey bir duruşla yüzerler. Bu durum, onları oldukça kötü yüzücüler haline getirir. Küçük sırt yüzgeçlerini saniyede yaklaşık 35 kez çırparak hareket ederler; yönlerini ise başlarının arkasındaki minicik yüzgeçle belirlerler. Akıntıya kapıldıklarında yorgun düşüp ölebilecek kadar savunmasızdırlar.
KIVRILABİLEN KUYRUKLAR VE OBUR BİR İŞTAH
Denizatlarının en dikkat çekici özelliklerinden biri de kıvrılabilen ve kavrayabilen kuyruklarıdır. Bu sayede mercanlara veya deniz bitkilerine tutunabilir, sabit kalabilirler. Beslenme konusunda oldukça iştahlıdırlar. Günde 3000’den fazla tuzlu su karidesi tüketebildikleri bilinmektedir.
YAŞAM ALANLARI VE TEHDİTLER
Genellikle sığ, tropikal ve ılıman sularda yaşayan denizatları, mercan resifleri ve deniz çayırlarında gözlemlenir. Ancak, doğal kıyı habitatlarının tahribi, deniz kirliliği ve geleneksel Asya tıbbında kullanılmak üzere toplanmaları nedeniyle birçok türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
ERKEK GEBELİĞİ: DOĞANIN ŞAŞIRTAN TERSİ
Denizatlarının en meşhur özelliklerinden biri olan erkek gebeliği, doğada son derece nadir görülen bir üreme biçimidir. Bir eşleştikten sonra dişi, yumurtalarını erkeğin vücudundaki özel bir keseye yerleştirir. Erkek, bu yumurtaları spermle döller ve yaklaşık 24 gün boyunca kesesinde taşır. Doğum zamanı geldiğinde ise, minik yavrular adeta bir baloncuk tabancasından fırlarmışçasına suya bırakılır. Tek bir doğumda binlerce yavru dünyaya gelebilir.
EVRİMSEL BİR MUCİZE
Erkek gebeliği sadece denizatlarında ve yakın akrabalarında gözlemlenir. Doğum, evrimsel süreçte defalarca kez bağımsız olarak ortaya çıkmış olsa da, türün erkeğinin gebeliği ve doğumu üstlendiği bu sistem, yalnızca onlara özgüdür. Çünkü hamilelik, sadece genetik bir sürecin ürünü değildir; aynı zamanda bağışıklık sisteminin, embriyoyu “yabancı” olarak tanımlamayıp kabul etmesini gerektirir.
Embriyolar, hem annenin hem babanın genetik kodlarını taşıdığı için, organizma açısından “istilacı” gibi algılanabilir. Memeliler bu sorunu, MHC I ve II adı verilen doku uyumluluğu işaretleyicilerini azaltarak çözer. Ancak denizatları, kendi evrimsel yollarıyla bu zorluğu aşmayı başarmış nadir canlılardandır.
Görsel Kaynak: istockphoto/shutterstock
